Opodatkowanie świadczeń pracodawcy na rzecz pracownika

Jakie świadczenia na rzecz pracowników są opodatkowane, a jakie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania? Które wydatki z tytułu świadczeń na rzecz pracownika pracodawca będzie mógł uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów, a których nie? 

Pracodawca, zatrudniając pracownika, obok wynagradzania go standardową comiesięczną wypłatą, dokonuje na jego rzecz również dodatkowych przysporzeń. Następuje to poprzez udostępnianie samochodu służbowego, opłacanie pakietu usług medycznych lub finansowanie różnego rodzaju szkoleń. Poza tym, po rozwiązaniu stosunku pracy lub też w trakcie jego trwania, pojawia się konieczność wypłaty odpraw lub odszkodowań z tytułu np. zakazu konkurencji, czy też niezgodnego z przepisami prawa rozwiązania stosunku pracy. Nie wszystkie z tych zdarzeń będą generowały u pracownika przychód. U pracodawcy będą mogły natomiast stanowić koszt uzyskania przychodu.

Źródło przychodów ze stosunku pracy

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody. Wyjątek stanowią dochody wymienione m.in. w art. 21 tej ustawy. Zgodnie z art. 10 ustawy o PIT źródłem przychodów podatnika jest m.in. stosunek pracy. Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty. W szczególności są to:

• wynagrodzenia zasadnicze,
• wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
• różnego rodzaju dodatki, nagrody,
• ekwiwalenty za niewykorzystany urlop,
• wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość z góry ustalono,
• wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Jak widać, przychody z tego źródła ujęte są przez ustawodawcę bardzo szeroko, w sposób wykraczający poza pojęcie wynagrodzenia wynikającego z prawa pracy. Co ważne, płatnikiem z tytułu podatku dochodowego od osób zatrudnionych jest pracodawca. To on – a nie pracownik – odpowiada za prawidłowo obliczony oraz odprowadzony na konto urzędu skarbowego podatek.

Zwolnienia z opodatkowania

Świadczenia pracodawcy na rzecz pracownika należy rozpatrywać  nie tylko przez pryzmat art. 12 ustawy o PIT (wskazuje on, jakie zdarzenia należy kwalifikować jako przychód pracownika), ale również w kontekście art. 21 ustawy o PIT (przewidującego katalog licznych przedmiotowych zwolnień z opodatkowania).

Opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń

Zwrócić należy również uwagę na „wartość nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń” przyznawanych przez pracodawcę pracownikowi. Należy bowiem mieć na uwadze, że jakiekolwiek przysporzenie majątkowe (korzyść ekonomiczna), wynikające z zachowania pracodawcy wobec pracownika, może powodować konieczność rozpoznania u pracownika z tego tytułu przychodu. Tym samym powstanie obowiązek odprowadzenia z tego tytułu podatku dochodowego. Wynagrodzenie za pracę może bowiem przybierać nie tylko pieniężną postać. Będą to również różnego rodzaju świadczenia nieujęte w umowie o pracę.

Koszty uzyskania przychodu pracodawcy

Poza kwestią związaną z rozpoznaniem (lub też nie) danego świadczenia pracodawcy jako przychodu pracownika, istotna z punktu widzenia pracodawcy będzie możliwość kwalifikacji danego świadczenia jako kosztu uzyskania przychodu. Kwestie związane z kosztami uzyskania przychodów uregulowano w art. 22 oraz art. 23 ustawy o PIT (w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych znajdują się analogiczne unormowania).

Kosztami podatkowymi są między innymi tzw. koszty pracownicze, jeżeli spełniają wskazane kryteria, które określono w art. 22 ustawy o PIT. Koszty te obejmują przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze, wszelkiego rodzaju nagrody oraz premie, jak również składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

W przepisach ustawy o PIT ustawodawca nie wskazuje enumeratywnie, jakie wydatki mogą być uznane za koszty uzyskania przychodu. Możliwość zaliczenia konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów uzależniona została od istnienia związku przyczynowo-skutkowego, tzn. poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, bądź funkcjonowanie tego źródła. Natomiast w art. 23 ustawy o PIT wymienione zostały enumeratywnie kategorie wydatków, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodu.