Czym jest bezpłatna pomoc prawna?

Zapewne każdy z nas ma codziennie kontakt z prawem. Zawieramy przecież drobne umowy życia codziennego, jak i te większe – dotyczące sprzedaży mieszkania czy najmu. Niekiedy musimy uregulować także kwestie małżeńskie i spadkowe. Czym jest bezpłatna pomoc prawna?

Co w sytuacji, kiedy nie stać nas na profesjonalistę, który zająłby się naszą sprawą? Czy jesteśmy skazani na własną intuicję lub porady wujka? Pomocną dłoń wyciąga do nas ustawodawca. Mamy bowiem możliwość skorzystania z bezpłatnej pomocy prawnej. Na czym ona polega? 

Podstawa prawna

Kwestię bezpłatnej pomocy prawnej reguluje ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej z dnia 5 sierpnia 2015 r.

Ustawa określa zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, a także zasady realizacji zadań z zakresu edukacji prawnej.

Nie oznacza to jednak, że organy administracji publicznej nie muszą już wykonywać zadań dot. poradnictwa prawnego czy edukacji prawnej.

Warto także wskazać, że działalność dot. szeroko rozumianej pomocy prawnej nie będzie ograniczana.

Zakres bezpłatnej pomocy prawnej

Ustawodawca określa szeroki krąg działań, które wchodzą w skład nieodpłatnej pomocy prawnej.

Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

• poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o obowiązującym stanie prawnym oraz jej uprawnieniach lub obowiązkach;

<Informacje dotyczą także toczącego się postępowania przygotowawczego, administracyjnego, sądowego lub sądowo-administracyjnego.>

• wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego;
• sporządzenie projektu pisma;

<Wyjątkiem są pisma procesowe w toczącym się postępowaniu przygotowawczym, sądowym lub sądowo-administracyjnym.>

• nieodpłatną mediację;
• sporządzenie projektu pisma o zwolnieniu od kosztów sądowych, ustanowienia pełnomocnika z urzędu, ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym.
• poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową.

Jeżeli powyższe sprawy nas dotyczą, możemy skorzystać z bezpłatnej pomocy prawnej. Sprawy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej nie wchodzą natomiast w zakres nieodpłatnej pomocy prawnej. Ustawodawca wprowadza w sprawach związanych z działalnością gospodarczą wyjątek. W związku z nim, jeżeli przygotowujemy się do rozpoczęcia działalności, możemy skorzystać z bezpłatnej pomocy prawnej.

Bezpłatna pomoc prawna – poradnictwo obywatelskie

Ustawa obejmuje swoim zasięgiem także nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. Są to działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej. Zmierzają one do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub obowiązkach. Oczywiście zmierzają także do wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu. Niewykluczone jest także sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomocy w realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego.

Bezpłatna pomoc prawna – mediacja

Osoba uprawniona może ubiegać się także o przeprowadzenie nieodpłatnej mediacji. Obejmuje ona m.in. poinformowanie osoby uprawnionej o możliwościach skorzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów, przygotowanie projektu umów o mediację, jej przeprowadzenie, a także udzielenie pomocy w sporządzeniu wniosku o zatwierdzenie zawartej ugody.

Nieodpłatna mediacja nie obejmuje spraw, w których to sąd lub inny organ wydał postanowienie o przeprowadzeniu mediacji lub zachodzi podejrzenie występowania przemocy miedzy stronami. Nieodpłatna mediacja może być prowadzona pomiędzy stronami dążącymi do polubownego rozwiązania sporu. Co ważne, stroną inicjującą może być wyłącznie osoba uprawniona. Nieodpłatną mediację prowadzi mediator. Musi być wpisany na listę stałych mediatorów prowadzoną przez prezesa sądu okręgowego lub na listę mediatorów prowadzoną przez organizację pozarządową lub uczelnię. Nieodpłatnej mediacji nie może prowadzić osoba, która uprzednio świadczyła pomoc prawną lub poradnictwo obywatelskie, a także mogłaby być w jakikolwiek sposób bezstronna. W niektórych przypadkach nieodpłatną mediację może prowadzić także osoba udzielająca nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadcząca nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Bezpłatna pomoc prawna – dla kogo?

Krąg osób, które mogą ubiegać się o nieodpłatną pomoc prawną reguluje art. 4 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. W przeciwieństwie do ustawy przed nowelizacją, obecny przepis znacznie rozszerza ten krąg. W rezultacie nieodpłatna pomoc prawna przysługuje każdej osobie fizycznej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Godne uwagi jest to, że osoby prawne nie mają możliwości uzyskania takiej pomocy.

Bezpłatna pomoc prawna – jak uzyskać?

Co ważne, osoby, które chciałyby skorzystać z takiej pomocy, nie muszą wykazywać swojej złej kondycji finansowej. Należy złożyć jedynie pisemne oświadczenie, że nie jesteśmy w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Oświadczenie to składa się osobie, która ma udzielić nieodpłatnej pomocy prawnej. Jest ono przechowywane w warunkach, które uniemożliwiają dostęp do niego osób trzecich. Dbałość o dane osobowe zawarte w oświadczeniu leży po stronie starosty. Starosta przechowuje oświadczenie przez trzy lata od końca roku kalendarzowego, w którym zostało sporządzone. 

Bezpłatna pomoc prawna – kto może jej udzielić?

Ustawa określa katalog zamknięty osób, które mogą udzielić bezpłatnej pomocy prawnej. Są to adwokat lub radca prawny, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach z ich upoważnienia – aplikant adwokacki lub radcowski. Warto wskazać, że nieodpłatnej pomocy prawnej wymienione osoby muszą udzielić osobiście! Adwokat, radca prawny (w szczególnych sytuacjach – aplikant adwokacki lub radcowski) może zażądać od osoby uprawnionej okazania dokumentu tożsamości. Czyni to przed udzieleniem nieodpłatnej pomocy prawnej.

Udzielenie bezpłatnej pomocy prawnej nie jest obligatoryjne. Adwokat lub radca prawny może zatem z ważnych powodów odmówić udzielenia pomocy prawnej. Ma obowiązek jednak poinformować osobę uprawnioną o innych punktach nieodpłatnej pomocy prawnej na obszarze powiatu.

Co, jeśli przedstawiony problem nie może być rozwiązany w całości lub części poprzez udzielenie nieodpłatnej pomocy prawnej? W takim przypadku adwokat lub radca prawny informuje osobę uprawnioną o możliwościach uzyskania innej stosownej pomocy w jednostkach nieodpłatnego poradnictwa. Są one wskazywane na liście sporządzanej przez starostę.

Adwokat lub radca prawny może również udzielić informacji poprzez przekazanie oferty jednostki nieodpłatnego poradnictwa. Oferta może być przekazana w formie karty informacyjnej poradnictwa.

Bezpłatna pomoc prawna – porozumienie powiatu z ORA lub OIRP

Powiat ma obowiązek co roku zawrzeć porozumienie z okręgową radą adwokacką i radą okręgowej izby radców prawnych. Zgodnie z prawem muszą być one właściwe dla siedziby władz powiatu. Porozumienie to określa w szczególności liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej, zasady ich wynagrodzenia oraz wykorzystania urządzeń technicznych. Porozumienie to zobowiązuje także ORA lub OIRP do imiennego wskazania wyznaczonych adwokatów lub radców prawnych oraz ich zastępców. Okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych powinny także uwzględnić dni, godziny oraz specjalizację dyżurów. Porozumienie powinno zostać zawarte do dnia 30 listopada roku poprzedzającego rok, którego by dotyczyło. Godne uwagi jest to, że powiat każde porozumienie musi zgłosić do właściwego wojewody.

Bezpłatna pomoc prawna – umowa między adwokatem/radcą prawnym a urzędem

Zgodnie z art. 6 par. 1 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej „adwokat lub radca prawny udziela nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z powiatem”.

Umowa ta zawiera następujące elementy:

• miejsce i czas udzielenia nieodpłatnej pomocy prawnej (oraz informuje o możliwości wydłużenia czasu jej udzielenia);
• wynagrodzenie za udzielenie nieodpłatnej pomocy prawnej;
• sposób korzystania z lokalu, w którym będzie usytuowany punkt;
• wskazania dotyczące:
  • niezbędnych urządzeń technicznych (w tym dostęp do bazy aktów prawnych);
  • zasad zapewniania dostępu do bazy aktów prawnych;
  • zasad zapewniania przez adwokata lub radcę prawnego zastępstwa w przypadku, gdy nie będzie on w stanie osobiście udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej;
  • specjalizacji, w przypadku jej określenia;
• zasady jej rozwiązania.

Bezpłatna pomoc prawna – co musi zrobić profesjonalista?

Na profesjonaliście, jakim jest adwokat lub radca prawny, ciąży wiele obowiązków związanych z udzieleniem bezpłatnej pomocy prawnej. Ustawa nakłada obowiązek dokumentowania każdego przypadku udzielenia tejże pomocy w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej. Jest to tzw. „karta pomocy”.

Należy w niej podać w szczególności informacje dot. zgłoszonej sprawy i udzielonej pomocy, dziedziny prawa, której dotyczyła ta pomoc, kategorie sprawy, formę udzielonej pomocy, czasu poświęconego na jej udzielenie i liczby wizyt osoby uprawnionej w tej samej sprawie, ogólnych informacji o osobie uprawnionej dotyczących w szczególności wieku, płci, wykształcenia, dochodu, gospodarstwa domowego i miejsca zamieszkania oraz danych dotyczących punktu, osoby udzielającej pomocy i daty jej udzielenia. Dodatkowo karta pomocy obejmuje także opinię osoby, która jest uprawniona do udzielenia pomocy. Osoba ta wypełnia tę część karty po udzieleniu zgody od osoby uprawnionej.

Współpraca adwokata/radcy prawnego oraz starosty

Adwokat lub radca prawny przekazuje staroście wypełnioną kartę pomocy w określonym terminie. Ma obowiązek to uczynić do dziesiątego dnia następnego miesiąca kalendarzowego. Oczywiście musi to uczynić w sposób, który uniemożliwi powiązanie oświadczenia osoby uprawnionej z kartą pomocy. Co ważne, karta pomocy może zostać przekazana drogą elektroniczną.

Co natomiast z dokumentacją sprawy? Dokumentacja, która jest niezbędna do udzielenia pomocy, może być przechowywana w punkcie na czas udzielania pomocy. Starosta analizuje opinie osób uprawnionych o udzielenie pomocy. W związku z tym bierze pod uwagę różnorodne kryteria. Są nimi potrzeba wprowadzenia usprawnień oraz podniesienie jakości nieodpłatnej pomocy prawnej.

Bezpłatna pomoc prawna – miejsca

By zasięgnąć nieodpłatnej pomocy prawnej, nie musimy jeździć na drugi koniec Polski. W związku z tym to na jednostce samorządu terytorialnego ciąży obowiązek zapewnienia punktu nieodpłatnej pomocy prawnej. Udzielenie pomocy prawnej jest bowiem zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej. Jest ono realizowane przez powiat w porozumieniu z gminami lub samodzielnie. Udzielenie nieodpłatnej pomocy prawnej odbywa się w wyznaczonym punkcie. Bezpłatną pomoc prawną możemy zdobyć w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu podczas wyznaczonego dyżuru. Trwa on co najmniej 4 godziny dziennie, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.

Przepisy nie wskazują, gdzie konkretnie ma być usytuowany punkt nieodpłatnej pomocy prawnej. W wyniku czego punkt może znajdować się w jednym lub w większej liczbie lokali. Niewątpliwie, powiat lub gmina powinna posiadać do niego tytuł prawny. W jednym lokalu może być usytuowany więcej niż jeden punkt. Lokale powinny być dogodnie dostępne dla osób uprawnionych. W tym przypadku należy brać pod uwagę także zakres połączeń komunikacyjnych na terenie powiatu. Jeżeli specjalizacja dyżuru jest powiązana z usługami z zakresu pomocy społecznej, oba lokale powinny być usytuowane niedaleko siebie.

Bezpłatna pomoc prawna – umawianie wizyt

Jak wygląda umawianie wizyt na bezpłatną pomoc prawną? Udzielanie owej pomocy odbywa się według kolejności zgłoszeń. Oczywiście wcześniej należy umówić termin wizyty. Chociaż z ważnych powodów dopuszcza się ustalenie innej kolejności udzielenia pomocy prawnej. Warto wskazać, że kobiecie ciężarnej udzielenie pomocy prawnej odbywa się poza kolejnością. Zgłoszenia powinny być dokonywane telefonicznie pod numer telefonu wskazany przez starostę. Starosta może również wyrazić zgodę na dokonywanie zgłoszeń za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Bezpłatna pomoc prawna – możliwe wydłużenie dyżuru

Jeśli liczba osób ubiegających się o pomoc prawną uniemożliwia sprawne umawianie terminów wizyt w danych punktach – możliwe jest zastosowanie zmian. Czas trwania dyżuru może więc ulec wydłużeniu o godzinę (z 4 do 5 godzin) we wszystkich punktach na obszarze powiatu. Należy wskazać, że decyzję dot. takich zmian podejmuje starosta. Wydłużenie czasu trwania dyżuru nie wpływa na zwiększenie środków przeznaczonych na realizację zadania w danym roku. Możliwość wydłużenia czasu trwania dyżurów może doprowadzić do otwartego konkursu ofert.

Przepisy regulują także kwestię udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej osobom niepełnosprawnym. Osobom takim, które nie mogą stawić się w punkcie osobiście lub posiadają trudności w komunikowaniu się,  pomocy prawnej udziela się poza punktem lub za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość. Godne uwagi jest to, że dyżury mogą posiadać określoną specjalizację. Określa się ją poprzez wskazanie dziedziny prawa lub problematyki nieodpłatnej pomocy prawnej. Specjalizację można wskazać także poprzez wyznaczenie grupy osób uprawnionych, do której w szczególności adresuje się daną pomoc prawną.

Lista placówek nieodpłatnej pomocy prawnej

To właśnie starosta sporządza i aktualizuje listę jednostek nieodpłatnego poradnictwa. Lista obejmuje w szczególności nieodpłatną pomoc prawną i poradnictwo obywatelskie wraz z wskazaniem punktów, dyżurów oraz specjalizacji. Lista obejmuje dane jednostek nieodpłatnego poradnictwa, zakres poradnictwa, adresy i dane kontaktowe, strony internetowe, numery telefonów, dni, godziny działalności oraz kryterium dostępu do usługi. Starosta udostępnia daną listę w Biuletynie Informacji Publicznej. Informacje udostępnia również na stronach internetowych urzędu starostwa oraz urzędów gmin. Ponadto informacja o liście musi być udostępniona co najmniej raz w roku w lokalnych środkach masowego przekazu. Warto także dodać, że listę jednostek nieodpłatnego poradnictwa możemy ujrzeć na terenie powiatu w sposób zwyczajowo przyjęty. Lista takich jednostek może być umiejscowiona na tablicy ogłoszeń.

Realizacja zadania przez powiat

Powiat, podczas realizacji zadania, może zawrzeć porozumienia z gminami, które znajdują się na jego obszarze. Porozumienie to określa wykaz planowanych dyżurów na terenie gminy. Zawiera ono dane o terminie udzielanej pomocy prawnej, o podmiocie, który taką pomoc udziela, specjalizacji dyżurów oraz adresach lokali. Powiat oraz gmina muszą także porozumieć się co do zasad współpracy w zakresie warunków lokalowych oraz urządzeń technicznych.

Ustawa wskazuje też na uprawnienia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w zakresie organizacji nieodpłatnej pomocy prawnej. Organ wykonawczy gminy corocznie, nie później niż do 30 września, może złożyć do starosty wniosek dot. potrzeb wspólnoty samorządowej w zakresie pomocy prawnej. Wniosek ten składany jest na kolejny rok kalendarzowy. Zawiera on preferowany sposób wykonywania tych zadań na terenie gminy. Jeżeli do porozumienia z gminą nie doszło, to na staroście spoczywa obowiązek przygotowania wykazu planowanych dyżurów na terenie powiatu.

Warto nadmienić, że to właśnie starosta odpowiada za upowszechnienie wiedzy o działalności systemu nieodpłatnej pomocy prawnej wśród mieszkańców powiatu. Chociaż nie musi on wykonywać tych działań samodzielnie. W celu koordynacji realizacji zadań może powołać pełnomocnika.

Bezpłatna pomoc prawna online

Co ciekawe, bezpłatną pomoc prawną możemy otrzymać, nie wychodząc z domu. W internecie możemy znaleźć dużą ilość stron, które oferują bezpłatną pomoc prawną. Warto się jednak zastanowić, czy porady te są w istocie bezpłatne. Dlatego w takich przypadkach skorzystałabym z pewnego źródła. Jest nim strona internetowa Ministerstwa Sprawiedliwości: http://www.darmowapomocprawna.gov.pl/. Znajdziemy na niej wiele ważnych informacji dot. bezpłatnej pomocy prawnej. Tutaj dowiemy się, kto może ubiegać się o pomoc prawną, czego oczekuje się od wykonawców, a także zapoznamy się z mapą punktów nieodpłatnej pomocy prawnej.

Wymóg szkoleń

Kwestię szkoleń w szerokim zakresie reguluje ustawa. Wskazuje ona, że poradnictwo obywatelskie może świadczyć osoba, która ukończyła odpowiedni kurs.

Co ważne, minimalny zakres szkolenia obejmuje 70 godzin. Niewątpliwie, szkolenie kończy się oceną wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego. Podmiot, który prowadzi szkolenie, po jego zakończeniu wydaje odpowiednie zaświadczenie. Doradca jest natomiast obowiązany do uczestnictwa w kursie doszkalającym co najmniej raz w roku. Godne uwagi jest to, że wojewoda może wspierać organizację owych szkoleń i kursów doszkalających. Szkolenie oraz kurs doszkalający może prowadzić wyłącznie podmiot do tego uprawniony.

Bezpłatna pomoc prawna a organizacje pozarządowe

Ustawa wskazuje także, że bezpłatna pomoc prawna może być także udzielana przez organizację pozarządową prowadzącą działalność pożytku publicznego. Organizacje te mają powierzoną połowę punktów nieodpłatnej pomocy prawnej. Organizację pozarządową wyłania się co roku, w otwartym konkursie ofert. W przeciwieństwie do udzielania pomocy prawnej przez adwokatów lub radców prawnych,  w punktach organizacji pozarządowej nie ma wymogu udzielenia jej przez te dwie grupy zawodowe. 

W rezultacie nieodpłatnej pomocy prawnej może udzielać także:

• doradca podatkowy – w zakresie prawa podatkowego, z wyłączeniem spraw podatkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej;
• osoba, która:
  • ukończyła wyższe studia prawnicze i uzyskała tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;
  • posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie w wykonywaniu wymagających wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej;
  • korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych;
  • nie była karana za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;

W takich przypadkach osoba uprawniona, przed uzyskaniem pomocy prawnej, składa pisemne oświadczenie, że jest świadoma uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej od osoby, która nie jest adwokatem/radcą prawnym/doradcą podatkowym.

• mediator w zakresie nieodpłatnej mediacji.

Bezpłatna pomoc prawna – kontrola organizacji pozarządowej przez starostę

O powierzenie prowadzenia punktu na obszarze danego województwa może ubiegać się organizacja pozarządowa wpisana na odpowiednią listę. Prowadzona jest ona przez właściwego wojewodę w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej. Organizacja pozarządowa zapewnia udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej na podstawie umowy zawartej z powiatem, podobnie jak w przypadku adwokatów lub radców prawnych. W ramach umowy organizacji pozarządowej powierza się jednocześnie zadania z zakresu edukacji prawnej, realizowane w związku z problemami zgłaszanymi w trakcie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej. Zadania te muszą być wykonane w wymiarze co najmniej jednego zadania na rok na każdy punkt. Oczywiście, starosta może określić preferowane formy realizacji zadań w umowie.

Starosta kontroluje także wykonywanie umowy przez organizację pozarządową. Podstawą prawną kontroli jest ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2000 r. W ramach kontroli starosta dokonuje sprawdzenia, czy organizacja pozarządowa udziela nieodpłatnej pomocy prawnej zgodnie z przyjętymi warunkami. W przypadku zaprzestania spełnienia warunku z art. 11d ustawy może wyciągnąć następujące konsekwencje: nie zawrzeć umowy z organizacją pozarządową, rozwiązać ją z dwutygodniowym wypowiedzeniem lub rozwiązać ją ze skutkiem natychmiastowym. Powiat ma obowiązek zawiadomić właściwego wojewodę w przypadku niezawarcia lub rozwiązania umowy z organizacją pozarządową.

Bezpłatna pomoc prawna – lista organizacji pozarządowych

Zadaniem wojewody jest prowadzenie listy organizacji pozarządowych, uprawnionych do prowadzenia punktów na terenie województwa.

Organizacja pozarządowa może ubiegać się o wpis na listę, jeżeli łącznie spełnia następujące warunki:

• posiada co najmniej dwuletnie doświadczenie w wykonywaniu zadań wiążących się z udzielaniem porad prawnych, informacji prawnych lub świadczeniem poradnictwa obywatelskiego;
• posiada umowę zawartą z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym;
• daje gwarancję należytego wykonania zadania, w szczególności w zakresie zapewnienia:
  • poufności w związku z udzielaniem nieodpłatnej pomocy prawnej i jej dokumentowaniem,
  • profesjonalnego i rzetelnego udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej,
  • przestrzegania zasad etyki przy udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, w szczególności w sytuacji, gdy zachodzi konflikt interesów,
• opracowała i stosuje standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości udzielanej nieodpłatnej pomocy prawnej.

Wojewoda wydaje decyzję w przedmiocie wpisu organizacji pozarządowej. Oczywiście czyni to na jej wniosek. Jeżeli organizacja pozarządowa nie spełnia określonych warunków, odmowa wpisu na listę następuje w drodze decyzji.

Bezpłatna pomoc prawna – kto nie może znaleźć się na liście organizacji pozarządowych?

O miejsce na liście nie mogą ubiegać się organizacje pozarządowe, które w okresie dwóch lat poprzedzających złożenie wniosku nie rozliczyły się z dotacji przyznanej na wykonanie zadania publicznego lub wykorzystały dotację niezgodnie z celem jej przyznania lub starosta rozwiązał umowę z tą organizacją pozarządową. Co ważne, termin dwóch lat biegnie od dnia rozliczenia się z dotacji i zwrotu nienależnych środków wraz z odsetkami albo rozwiązania umowy.

Bezpłatna pomoc prawna – jakie są wymagane dokumenty w przypadku organizacji pozarządowej?

Organizacja pozarządowa musi odpowiednio uzasadnić swoje ubieganie o udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej. W związku z tym dołącza do wniosku odpowiednio:

• dokumenty potwierdzające spełnianie warunków, w tym na żądanie wojewody, informację o sposobie i okresie, w którym wykonywała zadania wiążące się z udzielaniem porad prawnych, informacji prawnych;
• listę adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych lub doradców oraz mediatorów, z którymi zawarła umowy o udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej;
• pisemne zobowiązanie do zapewnienia realizacji zadania;
• dokument opisujący standardy obsługi i wewnętrzny system kontroli jakości.

Organizacja pozarządowa, która jest wpisana na listę, posiada także obowiązki wobec wojewody. Corocznie, do dnia 30 września, przekazuje mu aktualną listę osób świadczących pomoc prawną. Wojewoda posiada także uprawnienia weryfikacyjne w stosunku do organizacji pozarządowej.

Bezpłatna pomoc prawna – wykreślenie organizacji pozarządowej z listy

Wojewoda wydaje także decyzję o wykreśleniu danej organizacji z listy w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej. Decyzja ta zostaje podjęta, gdy organizacja zaprzestała prowadzenia działalności w zakresie udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej. Oczywiście, organizacja może zaprzestać prowadzenie takiej działalności na skutek zmian w statucie lub innym akcie wewnętrznym określającym zakres prowadzonej działalności.

Wykreślenie z listy może być rezultatem także nierozliczenia się z dotacji przyznanej na wykonanie zadania publicznego lub wykorzystanie jej niezgodnie z celem. Warto także wspomnieć, że organizacja pozarządowa, która przestała spełniać określone warunki lub nie przekazała listy/zaświadczeń, także może zostać wykreślona. Wykreślenie organizacji pozarządowej z listy następuje z dniem, kiedy decyzja stała się ostateczna.

Ponowny wpis na listę może nastąpić nie wcześniej niż po upływie dwóch lat od dnia rozliczenia się z dotacji i zwrotu nienależnych środków wraz z odsetkami. Wojewoda udostępnia listę w Biuletynie Informacji Publicznej. Dodatkowo, udostępnia też informacje o organizacjach pozarządowych, które zostały wykreślone z listy oraz przyczynach ich wykreślenia.

Bezpłatna pomoc prawna – finansowanie

Zadania dot. udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej są finansowane z budżetu państwa. A dokładniej z części będącej w dyspozycji wojewodów przez udzielanie dotacji celowej powiatom. Wysokość dotacji jest ustalana corocznie przez Ministerstwo Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu.

Dotacja jest przeznaczona w 91% na wynagrodzenie z tytułu umów z adwokatami/radcami prawnymi. Natomiast w przypadku powierzenia prowadzenia punktu organizacji pozarządowej – na jej rzecz. Kolejne 6% pokrywa koszty obsługi organizacyjno-technicznej zadań, a 3% – na zadania z zakresu edukacji prawnej powierzonej organizacji pozarządowej.