Umowa użyczenia

Umowa użyczenia regulowana jest przez przepisy art. 710-719 kodeksu cywilnego. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Do elementów istotnych tej umowy użyczenia (takich, które należy zawrzeć w umowie) zaliczyć należy:

• zobowiązanie użyczającego do użyczenia i oddania w bezpłatne używanie biorącemu określonej rzeczy;
• przyjęcie rzeczy do używania przez biorącego.

Forma umowy

Umowa użyczenia może zostać zawarta w dowolnej formie, również w formie ustnej. Pomimo braku obowiązku zawarcia umowy na piśmie, należy pamiętać, że taka forma pozwala na dużo bardziej precyzyjne ukształtowanie praw i obowiązków stron umowy, a także uniknięcie wielu sporów na tym tle.

Umowa użyczenia jest umową uregulowaną w kodeksie cywilnym. Nie ma potrzeby zamieszczania w tekście umowy wszystkich postanowień kodeksowych, są one wiążące dla stron niezależnie od tego, czy znajdą się w umowie.

Strony mogą swobodnie kształtować treść umowy użyczenia, w zakresie nieograniczonym wprost przez kodeksowe przepisy o użyczeniu. Umowa może zawierać wiele standardowych postanowień z zakresu:

• wydania i przyjęcia przedmiotu umowy,
• sporządzenia stosownych protokołów,
• odpowiedzialności stron,
• możliwości wypowiedzenia umowy.

Wady rzeczy użyczonej

Jeżeli rzecz użyczona ma wady, użyczający powinien naprawić szkodę, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach, nie zawiadomił go o nich. Niniejszego przepisu nie stosuje się, gdy biorący mógł wadę z łatwością zauważyć (art. 711 kodeksu cywilnego).

Używanie rzeczy użyczonej, oddanie rzeczy do bezpłatnego używania osobie trzeciej

Biorący do używania może używać rzeczy w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu. Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej do używania osobie trzeciej (art. 712 kodeksu cywilnego).

Koszty używania rzeczy

Biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (art. 713 kodeksu cywilnego).

Przypadkowa utrata rzeczy. Uszkodzenie rzeczy

Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy. Ma to miejsce wtedy, gdy używa tej rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy. Biorący jest odpowiedzialny również w momencie, gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę użyczenia ani zmuszony przez okoliczności, powierzył rzecz osobie trzeciej, a rzecz nie uległaby utracie lub uszkodzeniu, gdyby biorący używał tej rzeczy w sposób zgodny z postanowieniami zawartej umowy użyczenia (art. 714 kodeku cywilnego).

Czas trwania umowy

Jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas nieoznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić (art. 715 kodeksu cywilnego).

Możliwość żądania zwrotu rzeczy użyczonej przez użyczającego

Jeżeli biorący do używania używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową użyczenia albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, jeżeli powierza rzecz innej osobie, nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności, albo jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy użyczenia, użyczający może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony (art. 716 kodeksu cywilnego).

Zwrot rzeczy użyczonej

Po zakończeniu umowy użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie niepogorszonym. Biorący do używania nie ponosi jednak odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania. Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz użyczoną innej osobie, obowiązek ten ciąży także na tej osobie trzeciej (art. 718 kodeksu cywilnego).

Przedawnienie roszczeń

Z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy (art. 719 kc) przedawniają się:

• roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy,
• roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy.