Czym jest prawomocność? – Encyklopedia Prawa

Prawomocność jest to swego rodzaju skutek zapadniętego w sprawie orzeczenia. O prawomocności orzeczenia mówimy wtedy, kiedy nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Prawomocność powoduje zamknięcie drogi sądowej, a orzeczony wyrok staje się wykonalny.

Mimo niedopuszczalności odrębnego zaskarżenia nie stają się prawomocne postanowienia podlegające rozpoznaniu przez sąd drugiej instancji, gdy sąd ten rozpoznaje sprawę, w której je wydano.

Jeżeli zaskarżono tylko część orzeczenia, staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do zaskarżenia, chyba że sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części.

Prawomocność orzeczenia stwierdza na wniosek strony sąd pierwszej instancji na posiedzeniu niejawnym, a dopóki akta sprawy znajdują się w sądzie drugiej instancji – ten sąd.

Postanowienia w sprawie stwierdzenia prawomocności może wydać także referendarz sądowy.

Skutki prawomocności

Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał. Wiąże też inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Kodeks postępowania karnego określa, w jakim zakresie orzeczenia sądu cywilnego nie wiążą sądu w postępowaniu karnym.

Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Ponadto prawomocność obejmuje tylko strony pomiędzy którymi zapadł wyrok.

Prawomocność w postępowaniu karnym

W postępowaniu karnym orzeczenie uzyskuje prawomocność, gdy:

• strona nie złożyła wniosku o uzasadnienie wyroku
• strona nie zaskarżyła wyroku w terminie
• został wyczerpany tok instancyjny
• prezes sądu odmówił przyjęcie środka odwoławczego.

Prawomocność w postępowaniu cywilnym

Zgodnie z art. 363 § 1 kpc orzeczenie sądu staje się prawomocne, gdy nie przysługuje środek odwoławczy lub inny zwyczajny środek zaskarżenia. W szczególności:

• jeżeli od danego orzeczenia nie przysługuje w ogóle żaden środek zaskarżenia, orzeczenie staje się prawomocne od razu z chwilą jego wydania,
• jeżeli strona uchybiła terminowi do wniesienia środka zaskarżenia lub nie wniosła go w ogóle, orzeczenie staje się prawomocne po upływie tego terminu,
• jeżeli skorzystano ze środka zaskarżenia, a sąd wyższej instancji utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie lub jedynie je zmienił, orzeczenie staje się prawomocne z chwilą wydania orzeczenia sądu wyższej instancji.