Czym jest własność? - Encyklopedia Prawa

Własność w ujęciu prawnym stanowi formę prawną korzystania z rzeczy. Z jednej strony jest formą pierwotną, najprostszą i bezpośrednią, z drugiej najbardziej pełną, ponieważ w jej ramach osoba korzysta z największego zakresu uprawnień względem rzeczy. Podsumowując, prawo własności jest naczelnym prawem rzeczowym, prawem naczelnym w katalogu praw rzeczowych.

Charakteryzując najogólniej prawo własności, można wskazać, że:

• Ma charakter bezwzględny
• W rozumieniu art. 45 ma za przedmiot rzecz
• Obejmuje najszerszy zakres uprawnień
• Jest prawem bezterminowym
• Jest naczelnym prawem rzeczowym

Granice prawa własności

We współczesnym systemie polskiego prawa cywilnego określone normatywnie granice własności stanowią sprzężone ze sobą trzy wyznaczniki: przepisy ustawy, zasady współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie.

Art. 140. W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Rozporządzanie rzeczą

Art. 140 przyznaje prawo do rozporządzania rzeczą, czyli do rozporządzania prawem własności. Może to przybrać postać przeniesienia wartości, obciążenia własności czy zniesienia prawa własności.

Najczęściej spotykaną formą rozporządzania własnością jest przeniesienie własności na rzecz innego podmiotu. Odbywa się to poprzez umowę o charakterze rozporządzającym. W wyniku sukcesji singularnej nabywca posiada prawo własności w tym samym kształcie, co posiadał je poprzednik.

Obciążenie prawa własności jest spowodowane ustanowieniem na rzeczy ograniczonych praw rzeczowych. Przylegają one do rzeczy oraz obowiązują każdego właściciela rzeczy obciążonej.

Zniesienie prawa własności stanowi nie tylko zniesienie prawa majątkowego ale również rozporządzania prawem własności. Przykładem tutaj może być porzucenie rzeczy ruchomej (jedynie z zamiarem wyzbycia się własności może stanowić czynność prawną), która powoduje, że rzecz staje się rzeczą niczyją, zniszczenie rzeczy.

Nabycie i utrata własności

Prawo rzeczowe wyróżnia podstawowe sposoby nabycia własności:

• Zasiedzenie
• Przeniesienie własności na podstawie umowy
• Przemilczenie
• Zrzeczenie
• Nabycie w drodze egzekucji sądowej

Nabycie dzieli się na pierwotne – kiedy prawo nabywcy jest zupełnie nowe, nie jest otrzymane od poprzednika oraz na pochodne –następuje jedynie zmiana podmiotu, bez zmiany treści prawa.

Utrata prawa własności może nastąpić w wyniku:

• Celowego porzucenia
• Zniszczenia
• Nabycia własności przez inny podmiot (np. wywłaszczenie)