Darowizna – co warto o niej wiedzieć?

Umowa darowizny jest jedną z trzech najczęściej występujących w obrocie umów. Dla zainteresowanych: na podium znajduje się jeszcze umowa zlecenia i umowa sprzedaży. Różnica między nimi a darowizną jest dość oczywista. Darowizna jest rodzajem czynności cywilnoprawnej, którą dokonuje się pod tzw. tytułem darmym. Z języka łacińskiego taki rodzaj umowy nazywamy “negotia lucrativa”.

Dobrodziejstwo nie polega na tym, co się robi albo co się daje, ale na intencji tego, który robi lub daje.

Seneka

By jak najlepiej zrozumieć, czym jest darowizna, można scharakteryzować ją jako wyraz szczodrobliwości jednej osoby względem drugiej. Prawo potrzebuje jednak dokładniejszego opisania zaistniałego zagadnienia. Ustawodawca zdecydował się zatem opisać umowę darowizny w kodeksie cywilnym (dalej jako: kc).

Czym jest darowizna?

Już na samym początku tego tekstu wyjaśniłem Ci, na czym polega darowizna. Warto jednak podkreślić to raz jeszcze. Darowizna jest umową. Na jej podstawie darczyńca decyduje się na dokonanie bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego. Wszystko odbywa się kosztem darczyńcy. Posługując się językiem prawniczym, jest to przeniesienie własności określonego składnika majątkowego lub innej czynności na rzecz zwiększenia aktywów obdarowanego, przy jednoczesnym ich zmniejszeniu po stronie darczyńcy. Całość tej myśli ustawodawca przekazał w art. 888 kc.

Warto pamiętać, że darowizna wchodzi do majątku osobistego obdarowanego. Jeżeli zatem obdarowany jest żonaty (lub obdarowana zamężna), to druga strona tej relacji nie ma praw do darowizny w związku z pojęciem majątku wspólnego. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest postanowienie darczyńcy, w którym zaznaczy, że darowizna ma wejść w skład majątku wspólnego.

Co można przekazać w formie darowizny?

Jeżeli chcesz zostać darczyńcą, pamiętaj, że możesz obdarować każdą osobę i w praktycznie każdy sposób. Masz ochotę przekazać samochód? Nie ma problemu. Wolisz oddać mieszkanie? Żaden kłopot. Chociaż w tym drugim przypadku będziesz musiał się bardziej napracować. Ale po kolei…

Przekazując rzecz ruchomą (np. komputer, telefon, samochód, itd.), możesz zrobić to w dowolny sposób. Tak, możesz to zrobić nawet na zasadzie – „Proszę! To dla Ciebie! Baw się dobrze”. Jeżeli jednak wolisz pozostać w sferze zagadnień prawnych, jako darczyńca możesz przekazać obdarowanemu ruchomość w formie umowy ustnej. Musisz jednak pamiętać, by przekazać w tym samym czasie darowiznę. Same słowa nic nie znaczą. Jednak w połączeniu z podarunkiem stanowią pełną darowiznę w świetle prawa. Z takiego stanu rzeczy nie można się już wycofać. Są oczywiście wyjątki, ale o nich później.

W każdym razie to, że możesz ustnie dokonać darowizny, nie znaczy, że tak powinno się zdarzyć. Warto byś zawsze sporządzał umowę pisemną, ponieważ w ten sposób zyskujesz potwierdzenie swojego działania, które będziesz mógł w każdej chwili wykazać, chociażby przed sądem.

Ważne! Możesz także dokonać darowizny rzeczy ruchomej w formie aktu notarialnego. Jeżeli jednak to Ty jesteś obdarowanym, nie musisz zachować tej samej formy, przyjmując lub odmawiając przyjęcia darowizny.

Darowizna a przekazanie nieruchomości

W przypadku przekazywania nieruchomości (np. dom, mieszkanie, lokal usługowy, itd.) będziesz potrzebował/a pomocy notariusza. Zgodnie z polskim prawem (art. 890 kc), każda darowizna, której przedmiotem jest nieruchomość, wymaga zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Zdecydujesz się na inne działanie – Twoja darowizna będzie nieważna. Pamiętaj, że u notariusza będziesz potrzebować dokumentu potwierdzającego tożsamość, jak również akt własności danej nieruchomości. Takim aktem własności może być akt notarialny lub odpis z księgi wieczystej.

Ważne! W przypadku przekazania darowizny w formie nieruchomości pamiętaj, że obowiązek notarialny spoczywa zarówno na darczyńcy (przekazanie darowizny), jak i obdarowanym (przyjęcie lub odmowa darowizny).

Darowizna a podatek

Darowizna, mimo iż jest darmowa, podlega opodatkowaniu. Do zapłaty podatku zobowiązany się obdarowany. Wysokość podatku waha się od 3% do 20%. Są jednak wyjątki, w których podatku się nie odprowadza. Kiedy tak się dzieje? Wszystko zależy od stopnia Twojego pokrewieństwa. Jako obdarowany możesz być zwolniony z podatku, jeżeli darowiznę otrzymasz od swojego małżonka, dzieci, wnuków, rodziców, dziadków, czy też rodzeństwa. Pamiętaj, że w skład najbliższych wchodzą również ci przybrani, jak np. pasierb, macocha, czy też ojczym.

Darowizna a kwota wolna od podatku

Stopień pokrewieństwa wpływa na kwotę podatku, który powinieneś/powinnaś uiścić. Im dalsze jest Twoje pokrewieństwo z darczyńcą, tym wyższy podatek zapłacisz. Zgodnie z polskim prawem istnieją 3 grupy podatkowe:

• I grupa podatkowa – do niej należą: Twój małżonek, Twoje dzieci, wnuki i prawnuki, a także Twoi rodzice, dziadkowie i pradziadkowie. Ponadto do tej grupy zaliczyć możesz także swojego pasierba, ojczyma, macochę, teściów, zięcia lub synową. Jeżeli jesteś obdarowanym, a darczyńcą jest jedna z wyżej wskazanych osób, kwota wolna od podatku w 2019 r. wynosi dla Ciebie 9 637 zł;
• II grupa podatkowa – do niej należą: Twoje rodzeństwo, jak również dzieci i wnuki Twojej siostry lub Twojego brata. Jeżeli jesteś obdarowanym, a darczyńcą jest jedna z wyżej wskazanych osób, kwota wolna od podatku w 2019 r. wynosi dla Ciebie 7 276 zł;
• III grupa podatkowa, inni obdarowani, czyli np. osoby spoza rodziny. Jeżeli jesteś obdarowanym, a darczyńcą jest jedna z wyżej wskazanych osób, kwota wolna od podatku w 2019 r. wynosi dla Ciebie 4 902 zł.

Ważne! Jeżeli chcesz uniknąć podatku, musisz spełnić powyższe wymagania, a także zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego. Pamiętaj, żeby to uczynić w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym zawarłeś/aś umowę darowizny. Jeżeli podpisałeś/aś akt notarialny, nie musisz się niczym przejmować. Obowiązek spada na notariusza.

Z przywileju zwolnienia pewnej kwoty od podatku możesz skorzystać jedynie raz na 5 lat. Pamiętaj także, że każda darowizna pieniężna musi być wykonana przelewem na konto obdarowanego. Dzieje się tak, ponieważ należy udokumentować fakt, że obdarowany otrzymał darowiznę.

Darowizna a wysokość podatku

Jeśli natomiast darowizna, którą otrzymałeś/aś, swoją wartością przekroczy kwotę wolną od podatku, lub też gdy zapomnisz zgłosić darowiznę nieprzekraczającą tej kwoty w urzędzie skarbowym, będziesz musiał/a odprowadzić stosowny podatek. W zależności, do której grupy się zaliczasz, jego wysokość będzie inna.

Wysokość podatku w grupie I

Jeżeli darowizna, którą otrzymałeś/otrzymałaś, przekroczy kwotę wolną od podatku, a jednocześnie nie przekroczy kwoty 10 278 zł – Twój podatek wyniesie 3% od całej wartości darowizny.
W przypadku, gdy darowizna przekroczy wartość 10 278 zł (czyli wyniesie min. 10 279 zł), to od jej wartości zapłacisz podatek w wysokości 308,30 zł + dodatkowe 5% od kwoty, która przekracza 10 278 zł. Innymi słowy, otrzymując darowiznę w wysokości 10 378 zł, zapłacimy 308,30 zł podatku + dodatkowe 5 zł. Dzieje się tak, ponieważ darowizna przekroczyła kwotę 10 278 zł o 100 zł, a 5% ze 100 zł wynosi równo 5 zł.
Jeżeli jednak darowizna przekroczy kwotę 20 556 zł (czyli wyniesie min. 20 557 zł), to od jej wartości zapłacisz podatek w wysokości 822,20 zł + dodatkowe 7% od kwoty, która przekracza 20 556 zł. Innymi słowy, otrzymując darowiznę w wysokości 20 666 zł, zapłacimy 822,20 zł podatku + dodatkowe 7 zł. Dzieje się tak, ponieważ darowizna przekroczyła kwotę 20 556 zł o 100 zł, a 7% ze 100 zł wynosi równo 7 zł.

Wysokość podatku w grupie II

Jeżeli darowizna, którą otrzymałeś/otrzymałaś, przekroczy kwotę wolną od podatku, a jednocześnie nie przekroczy kwoty 10 278 zł, Twój podatek wyniesie 7% od całej wartości darowizny.
Gdy darowizna przekroczy wartość 10 278 zł (czyli wyniesie min. 10 279 zł), to od jej wartości zapłacisz podatek w wysokości 308,30 zł + dodatkowe 9% od kwoty, która przekracza 10 278 zł. Innymi słowy, otrzymując darowiznę w wysokości 10 378 zł, zapłacimy 719,50 zł podatku + dodatkowe 9 zł. Dzieje się tak, ponieważ darowizna przekroczyła kwotę 10 278 zł o 100 zł, a 9% ze 100 zł wynosi równo 9 zł.
Jeżeli jednak darowizna przekroczy kwotę 20 556 zł (czyli wyniesie min. 20 557 zł), to od jej wartości zapłacisz podatek w wysokości 1644,50 zł + dodatkowe 12% od kwoty, która przekracza 20 556 zł. Innymi słowy, otrzymując darowiznę w wysokości 20 666 zł, zapłacimy 1644,50 zł podatku + dodatkowe 12 zł. Dzieje się tak, ponieważ darowizna przekroczyła kwotę 20 556 zł o 100 zł, a 12% ze 100 zł wynosi równo 12 zł.

Wysokość podatku w grupie III

Jeżeli darowizna, którą otrzymałeś/otrzymałaś, przekroczy kwotę wolną od podatku, a jednocześnie nie przekroczy kwoty 10 278 zł, Twój podatek wyniesie 12% od całej wartości darowizny.
Gdy darowizna przekroczy wartość 10 278 zł (czyli wyniesie min. 10 279 zł), to od jej wartości zapłacisz podatek w wysokości 308,30 zł + dodatkowe 16% od kwoty, która przekracza 10 278 zł. Innymi słowy, otrzymując darowiznę w wysokości 10 378 zł, zapłacimy 1233,40 zł podatku + dodatkowe 16 zł. Dzieje się tak, ponieważ darowizna przekroczyła kwotę 10 278 zł o 100 zł, a 16% ze 100 zł wynosi równo 16 zł.
Jeżeli jednak darowizna przekroczy kwotę 20 556 zł (czyli wyniesie min. 20 557 zł), to od jej wartości zapłacisz podatek w wysokości 2877,90 zł + dodatkowe 20% od kwoty, która przekracza 20 556 zł. Innymi słowy, otrzymując darowiznę w wysokości 20 666 zł. zapłacimy 2877,90 zł podatku + dodatkowe 20 zł. Dzieje się tak, ponieważ darowizna przekroczyła kwotę 20 556 zł o 100 zł, a 20% ze 100 zł wynosi równo 20 zł.

Czy można odwołać darowiznę?

Darowizny nie można odwołać w każdym przypadku. Ustawodawca przewidział jednak dwie sytuacje, w których istnieje możliwość odwołania darowizny. Pierwszą z nich jest rażąca niewdzięczność osoby obdarowanej w stosunku do swojego darczyńcy. W tym wypadku do odwołania darowizny może dojść bez względu na to, czy darowizna została już wydana obdarowanemu.

Drugą sytuacją, która może pozwolić darczyńcy na odwołanie darowizny jest pogorszenie sytuacji majątkowej. Pamiętaj jednak, że jako darczyńca możesz odwołać darowiznę tylko w przypadku, gdy jej wykonanie spowodowałoby niemożność utrzymania się w Twoim życiu codziennym, a darowizna nie została jeszcze wykonana.

Czym jest rażąca niewdzięczność obdarowanego?

W art. 898 kc ustawodawca zdecydował się opisać problem rażącej niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy. W myśl regulacji zawartej we wskazanym przepisie, Ty – jako darczyńca – masz prawo odwołać darowiznę, nawet tę, którą wykonałeś/aś, jeżeli obdarowany dopuścił się względem Ciebie rażącej niewdzięczności. To jednak już wiesz z poprzedniego akapitu. Czym jednak jest ta rażąca niewdzięczność? Niestety odpowiedzi na to pytanie nie znajdziesz w aktach prawnych. Na szczęście z pomocą przychodzi sądownictwo i praktyka prawnicza.

Jeżeli komuś coś daruję, byłoby naprawdę bezczelnością z jego strony, gdyby na podstawie aktu darowizny chciał wymusić na mnie jeszcze dalsze świadczenia.

Karol Marks

Na samym początku warto wyjaśnić jedno. Zwykły rodzinny konflikt nie jest rażącą niewdzięcznością. Innymi słowy, nie możesz odwołać przekazanej darowizny z powodu incydentalnych sprzeczek. Sąd w trakcie orzekania w tej sprawie będzie badał nie tylko zachowanie obdarowanego, ale i samego darczyńcy. Nie możesz więc uznać za rażącą niewdzięczność takiego zachowania obdarowanego, które jako darczyńca sam sprowokujesz.

Każdorazowo ocenę zachowania obdarowanego rozpatruje się zarówno pod względem kryteriów obiektywnych, jak i subiektywnych. Ponadto uwzględnia się także stosunki społeczne panujące w danym środowisku.

Ważne! Zgodnie z art. 893 § 3 kc darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Termin ten ma charakter prekluzyjny. Oznacza to, że jego przekroczenie uniemożliwi darczyńcy odwołanie darowizny.

Przejawem rażącej niewdzięczności, zgodnie z orzeczeniem SN (sygn. akt II CKN 729/97) może być zatem:

• popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy,
• niedostarczenie darczyńcy niezbędnych środków utrzymania, pomimo oczywistych możliwości,
• przemoc psychiczna (np. dręczenie darczyńcy),
• przemoc fizyczna,
• zdrada małżeńska,
• znęcanie się nad darczyńcą,
• pomawianie darczyńcy.

Jak odwołać darowiznę?

Zgodnie z art. 900 kc odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Pamiętaj, że obowiązek zachowania formy pisemnej w tym przypadku ustanowiono jedynie dla celów dowodowych (ad probationem). Oznacza to, że nic nie stoi na przeszkodzie, żebyś darowiznę odwołał/a ustnie. Jednakże zastosowanie formy ustnej może w przyszłości stworzyć Ci pewne problemy dowodowe, podczas ewentualnego postępowania w przedmiocie zwrotu darowizny.

Warto wspomnieć, że odwołanie darowizny powoduje jedynie powstanie skutku obligacyjnego. Oznacza to, że odwołanie darowizny nie skutkuje zatem automatycznym przejściem prawa własności z obdarowanego na Darczyńcę. Stwarza natomiast obowiązek zwrotu rzeczy stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 898 § 2 kc).

Taka regulacja doprowadza często do sytuacji, gdzie obdarowany nie chce wydać darczyńcy przedmiotu darowizny. W takich okolicznościach darczyńca powinien skorzystać z dobrodziejstwa art. 64 kc w zw. z art 1047 ustawy Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako: kpc).

Art. 64 kc

Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

Art. 1047 kpc

§ 1. Jeżeli dłużnik jest obowiązany do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, prawomocne orzeczenie sądu zobowiązujące do złożenia oświadczenia zastępuje oświadczenie dłużnika.
§ 2. Jeżeli złożenie oświadczenia woli jest uzależnione od świadczenia wzajemnego wierzyciela, skutek wymieniony w paragrafie poprzedzającym powstaje dopiero z chwilą prawomocnego nadania orzeczeniu klauzuli wykonalności.

Darowizna do majątku wspólnego

Dnia 15 stycznia 2018 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny zajął się bardzo ciekawym zagadnieniem. Zainteresowany podmiot zapytał:

• Czy w przypadku zawarcia umowy darowizny z obdarowanym, z którym pozostaje się w związku małżeńskim, obowiązek podatkowy z tytułu podatku od spadków i darowizn powstaje wobec obdarowanego małżonka?
• Czy od nabytego w ten sposób przysporzenia majątkowego winno nastąpić ustalenie zobowiązania podatkowego?

Pytania oparte były o stan faktyczny, w którym przedmiot darowizny zgodnie z postanowieniem darczyńcy wejdzie w skład majątku wspólnego.

Na samym początku warto przywołać art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej jako: upsd). Zgodnie z treścią tego przepisu podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne, w drodze darowizny, własności rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub praw majątkowych wykonywanych na tym terytorium (w tym również udziałów w spółce z o.o.).

By jednak w pełni otrzymać odpowiedź, która dotyczy rozliczeń darowizny przekazanej dla jednego z małżonków warto zapoznać się z art. 9 ust. 1 pkt 1 upsd. Tam też można przeczytać, że jeżeli nabywcą rzeczy lub praw majątkowych jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej, opodatkowaniu podlega otrzymanie przez nabywcę od jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych o wartości przekraczającej określoną kwotę wolną od podatku. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy lub prawa majątkowe. I tak: do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych (np. dzieci), wstępnych (np. rodziców, dziadków), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Podsumowując, jeżeli darczyńcą jest, np. żona, to obdarowany, np. mąż ma obowiązek odprowadzić podatek od darowizny w oparciu o przepisy dotyczące I grupy podatkowej, o której wspomniano wyżej, w rozdziale – Wysokość podatku w grupie I.

Przyjmując scenariusz, iż darowiznę otrzymał każdy z małżonków, z mocy art. 5 upsd powstaje obowiązek podatkowy. Tak więc w przypadku, gdy jeden z małżonków skorzysta ze zwolnienia podatkowego z racji przynależności do tzw. grupy „0” nie wyłącza to opodatkowania darowizny otrzymanej przez małżonka zaliczonego do I grupy podatkowej.

Kiedy ma miejsce zwolnienie od podatku?

Warto jednak pamiętać, że niezależnie od zwolnienia wskazanego w art. 9 ust. 1 pkt 1 upsd, zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 upsd, w przypadku, gdy przedmiotem darowizny otrzymanej przez małżonka (lub: zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma lub macochę) jest własność rzeczy lub prawa majątkowe, które nie są środkami pieniężnymi, darowizna ta jest zwolniona od podatku, jeżeli nabycie zgłoszone zostanie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Co jednak gdy darczyńcą jest osoba trzecia, a obdarowanym tylko jeden małżonek?

Majątek wspólny a majątek prywatny

Organ podatkowy wskazał, że aby odpowiedzieć na to pytanie, należy zajrzeć do ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej jako: krio). Zgodnie z art. 31 krio wspólność małżeńska jest ustrojem powstającym z mocy prawa, z chwilą zawarcia małżeństwa i obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jego trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Małżeńska wspólność ustawowa jest specyficznym rodzajem współwłasności łącznej. Znaczy to tyle, że we współwłasności nie ma udziałów, a każdy ma “po równo”. Niezależnie od wkładu i zarobków.

Innymi słowy, w czasie trwania wspólności majątkowej żaden z małżonków:

• nie może rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego i nie może wyzbyć się ich na rzecz osób trzecich,
• nie może rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku,
• nie może żądać (w czasie trwania wspólności) podziału majątku wspólnego).

W skład majątku należącego do każdego z małżonków wchodzi udział w majątku wspólnym małżonków oraz ich majątki osobiste. To, iż ustrój wspólności ustawowej ma charakter wspólności łącznej, a poszczególne uprawnienia mają postać współuprawnień, przysługujących niepodzielnie obojgu małżonkom, nie oznacza, iż majątek wchodzący w skład tej wspólności należy do jakiegoś jednego i innego, a także różnego od małżonków podmiotu. Wymaga bowiem podkreślenia, iż pomimo trwania wspólności każdy z małżonków ma zarówno prawo do udziału tak w całym majątku wspólnym, jak i w odniesieniu do poszczególnych składników majątku wspólnego.

Ważne! Co do zasady przedmioty majątkowe nabyte przez małżonka w drodze darowizny nie są objęte wspólnością majątkową, chyba że zgodnie z wolą darczyńcy.

Umowa darowizny – podstawowe postanowienia powinna zawierać

Umowa darowizny powinna dokładnie określać jej strony. W przypadku wspomnianej umowy mamy do czynienia z dwiema stronami. Pierwszą z nich jest darczyńca, czyli osoba, która dokonuje przysposobienia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Drugą stroną umowy jest zaś obdarowany – czyli podmiot na rzecz którego darczyńca dokonuje darowizny. Powyższe nie oznacza, że po stronie obdarowanego i darczyńcy może występować tylko jedna osoba. Więcej podmiotów wystąpi w przypadku, gdy przedmiotem darowizny będzie rzecz ruchoma, która objęta jest współwłasnością. Kolejnym niezbędnym elementem umowy darowizny rzeczy ruchomej jest dokładne określenie jej przedmiotu, wartości oraz oświadczenie darczyńcy, że przedmiot darowizny jest jego własnością. W przypadku wspomnianego już samochodu należy w umowie wskazać jego markę, kolor, numer nadwozia, przebieg oraz szacowaną wartość. Opatrzenie umowy w powyższe postanowienia wystarczy, aby zawrzeć umowę darowizny.

Polecenie Darczyńcy

Zgodnie z art. 893 kc, umowa darowizny może zawierać postanowienie o poleceniu. Polecenie polega na zobowiązaniu obdarowanego do określonego działania bądź zaniechania, przy tym nie czyniąc nikogo wierzycielem. Przykładem umowy darowizny z poleceniem jest sytuacja, w której darczyńca przekazuje na rzecz obdarowanego pieniądze z zastrzeżeniem, że muszą one zostać spożytkowane np. na zakup książek.
Należy pamiętać, że obowiązek wynikający z polecenia nie może być sprzeczny z ustawą bądź zasadami współżycia społecznego.

W myśl art. 894 § 1 kc, darczyńca może żądać wypełnienia polecenia przez obdarowanego, jeśli wykonał ciążące na nim zobowiązanie wynikające z umowy darowizny, chyba że ma ono wyłącznie na celu korzyść obdarowanego. W przypadku zgonu darczyńcy prawo do żądania wypełnienia polecenia przechodzi na jego spadkobierców. Jeśli zaś polecenie ma na celu interes społeczny prawo to przechodzi także na właściwy organ państwowy.

Odmowa wykonania polecenia przez obdarowanego

Aspekty związane z odmową wykonania polecenia przez obdarowanego zawarte są w art. 895 kc. Zgodnie z powyższą regulacją obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia, jeśli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków.

Przesłanką istotnej zmiany wskazuje, że podstawą odmowy nie jest jakakolwiek zmiana stosunków, ale nowe okoliczności, które sprawiają, że polecenie nie może być wykonane zgodnie ze swoim celem, albo że jego wykonanie obciążałoby nadmiernie obdarowanego w porównaniu z rozsądnymi oczekiwaniami w momencie wyjściowym (tj. zawarcia umowy).

Komentarz do Kodeksu cywilnego, red. Pietrzykowski 2018, wyd. 9/Safjan

Jako przykład istotnej zmiany stosunków można wskazać np. ciężką chorobę obdarowanego, która uniemożliwia mu wykonanie polecenia. Ponadto obdarowany może zwolnić się z obowiązku wypełnienia polecenia poprzez wydanie przedmiotu darowizny w naturze w takim stanie, w jakim przedmiot ten się znajduje, w przypadku gdy wypełnienia polecenia żąda darczyńca lub jego spadkobiercy. Jednakże obdarowany nie może skorzystać z powyższego rozwiązania, jeżeli wypełnienia polecenia żąda właściwy organ państwowy.

Odpowiedzialność za wady rzeczy darowanej

Przepisy regulujące odpowiedzialność za wady rzeczy darowanej znajdują się w art. 892 kc. W myśl wspomnianego przepisu, w przypadku gdy rzecz darowana ma wady, darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach, nie zawiadomił go o nich w czasie właściwym. Przepisu tego nie stosuje się, gdy obdarowany mógł z łatwością wadę zauważyć. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby strony umowy darowizny mogły inaczej uregulować kwestie odpowiedzialności darczyńcy. Strony mogą więc wprowadzić do umowy postanowienie, na podstawie którego poszerzą lub ograniczą granice odpowiedzialności wynikającej z rzeczonego przepisu. Przy formułowaniu takiego postanowienia należy jednak pamiętać o treści normatywnej art. 473 § 2 kc oraz 558 § 2 kc.