Dobra osobiste, czyli jakie?

Dobra osobiste, wbrew pozorom, to nie nasze mienie czy własność. Są to dobra niematerialne, przysługujące osobie fizycznej lub prawnej. Są one chronione prawem. Naruszenie naszych dóbr osobistych może być wykroczeniem lub nawet przestępstwem.

Co zaliczamy do dóbr osobistych?

Katalog dóbr osobistych zawarty jest w art. 23 kodeksu cywilnego. Nie jest to jednak katalog zamknięty. A więc również inne niemajątkowe dobra mogą zaliczać się do dóbr osobistych.

Art. 23 kc wskazuje, że do dóbr osobistych zalicza się w szczególności:

• zdrowie,
• wolność,
• cześć,
• swoboda sumienia,
• nazwisko lub pseudonim,
• wizerunek,
• tajemnica korespondencji,
• nietykalność mieszkania,
• twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.

Ochrona prawna dóbr osobistych

Dobra osobiste podlegają ochronie prawnej, a więc ich naruszenie może być karane. Przykładowymi naruszeniami mogą być:

• czytanie cudzych listów, e-maili, wiadomości na facebooku – naruszenie tajemnicy korespondencji,
• obrażanie, poniżanie, wyśmiewanie, również w internecie – naruszenie wizerunku i godności,
• przemoc fizyczna – zagrożenie zdrowia, a nawet życia,
• opublikowanie cudzego artykułu pod swoim nazwiskiem – naruszenie praw autorskich.

Należy pamiętać, że część naruszeń dóbr osobistych może stanowić wykroczenie, a nawet przestępstwo o znacznym wymiarze kary. Na przykład za pobicie, w sytuacji gdy doszło do spowodowania uszczerbku na zdrowiu, może grozić nawet kara pozbawienia wolności!

Co mogę zrobić, gdy moje dobra osobiste zostały naruszone?

W sytuacji, gdy ktoś narusza nasze dobra osobiste, mamy kilka możliwości walki z tym nadużyciem. Każdy z tych sposobów wiąże się ze złożeniem pozwu w postępowaniu cywilnym. Przysługują nam więc tzw. roszczenia wobec osoby dokonującej naruszeń. W zależności od rodzaju naruszenia dóbr osobistych możemy domagać się:

• zaniechania naruszenia – na przykład w sytuacji, gdy naruszający opublikował w internecie napisany przez nas artykuł pod swoim nazwiskiem, możemy domagać się jego usunięcia.
• usunięcia skutków naruszenia – na przykład gdy naruszający oczernił nas w internecie, możemy domagać się publicznych przeprosin i sprostowania nieprawdziwych informacji,
• odszkodowania – odszkodowanie przysługuje nam w sytuacji, gdy naruszenie spowodowało naszą stratę majątkową. Na przykład jeśli jesteśmy ofiarą bójki, możemy domagać się zwrotu kosztów leczenia; gdy naruszenie nietykalności mieszkania (tzw. miru domowego) miało miejsce poprzez wybicie szyby, możemy domagać się zwrotu kosztów jej naprawy,
• zadośćuczynienia – zadośćuczynienie, w przeciwieństwie do odszkodowania, przysługuje, gdy naruszenie spowodowało straty niemajątkowe. Możemy do nich zaliczyć np. ból i cierpienie po stracie bliskiej osoby, utratę renomy w środowisku zawodowym spowodowaną niesłusznymi, oczerniającymi nas zarzutami.

Te sposoby walki z naruszeniem dóbr osobistych opisuje art. 24 kc.