Czym jest działalność reglamentowana? Na czym polega reglamentacja?
Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej jest jedną z podstawowych cech polskiej gospodarki. Jednak niektóre działalności niewątpliwie nie mogą być traktowane jako „wolne”. Państwo wymaga bowiem spełnienia odpowiednich przesłanek, by taką działalność prowadzić. Czym jest działalność reglamentowana?
Na czym polega reglamentacja?
Reglamentacja, to ograniczenie wolnego obrotu pewnymi dobrami lub towarami. Zazwyczaj czynnikiem powodującym wprowadzenie reglamentacji jest konieczność wydzielania określonej ilości danych dóbr lub towarów ze względu na niedostatek. Reglamentacja, to zjawisko typowe dla gospodarek państw socjalistycznych. Za przykład reglamentacji mogą posłużyć kartki na żywność stosowane w PRL.
Działalność reglamentowana
Działalność reglamentowana, to działalność, której swoboda zakładania i prowadzenia jest ograniczona przez państwo. W ustroju kapitalistycznym, którego fundamentem jest wolny rynek, reglamentacja jest zjawiskiem rzadkim i dopuszczalnym jedynie w ściśle określonych przypadkach.
Dlaczego działalność gospodarczą poddaje się reglamentacji?
W państwach, w których podmioty mogą konkurować na wolnym rynku funkcjonuje zazwyczaj zasada wolności gospodarczej. W Polsce została ona potwierdzona w ustawie zasadniczej. Zgodnie z art. 22 Konstytucji RP ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.
Reglamentacja narusza zasadę wolnego rynku. Z tego powodu mogą podlegać jej jedynie te rodzaje działalności, które mają istotne znaczenie dla funkcjonowania państwa oraz mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jego oraz obywateli.
Ważny interes publiczny
Nie istnieje legalna definicja „ważnego interesu społecznego”. Przy próbie ustalenia tego, czym jest „ważny interes publiczny” należy zwrócić uwagę przede wszystkim na treść art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Przepis ten wskazuje na dobra chronione prawem, które mieszczą się w zakresie ważnego interesu publicznego. Należy jednak zaznaczyć, że art. 31 ust. 3 nie wyczerpuje oczywiście w całości definicji „ważnego interesu publicznego”.
Z całą pewnością należy uznać, że „ważny interes publiczny” dotyczy pewnego ogółu – nieokreślonej liczby osób. Nie może odnosić się do interesu jednostkowego ani określonej grupy.
Formy reglamentacji działalności gospodarczej
W polskim prawie przewidziano trzy podstawowe sposoby ograniczenia wolności działalności gospodarczej. Są to wymogi dotyczące uzyskania:
- koncesji;
- zezwolenia oraz
- wpisu do rejestru działalności regulowanej.
W związku z koniecznością uzyskania powyższych, prowadzenie działalności reglamentowanej wymaga wcześniejszej rejestracji w CEIDG lub KRS. Przedsiębiorca prowadzący działalność nieewidencjonowaną nie może otrzymać żadnego z wyżej wymienionych pozwoleń.
Działalność reglamentowana – koncesja
Koncesja jest najtrudniejszym do uzyskania pozwoleniem na działalność gospodarczą. Obejmuje ona przedsięwzięcia mające szczególne znaczenie dla państwa, obywateli lub interesu publicznego.
Należy podkreślić, że zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku prawo przedsiębiorców koncesja dotyczy tej sfery działalności gospodarczej, która nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej.
Koncesja a zezwolenie i wpis do rejestru działalności regulowanej
Tym co odróżnia koncesję od innych form reglamentacji działalności gospodarczej jest fakt, że organ koncesyjny może odmówić przyznania koncesji nawet, gdy przedsiębiorca teoretycznie spełnia wszystkie wymogi.
W przypadku zezwolenia oraz wpisu do rejestru działalności regulowanej, decyzja organu nie jest uznaniowa. Jeżeli przedsiębiorca spełnia wszystkie wymagania określone prawem, to organ jest zobowiązany do wydania pozytywnej decyzji.
Przykład działalności reglamentowanej, która wymaga uzyskania koncesji
Uzyskania koncesji wymaga na przykład działalność w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. Każdy przedsiębiorca, który chce prowadzić działalność gospodarczą tego rodzaju musi wcześniej uzyskać zgodę ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Nie ulega wątpliwości, że podmioty wytwarzające broń i inne produkty o przeznaczeniu militarnym powinny podlegać ewidencji. Działalność tego rodzaju ma istotny wpływ na interes i bezpieczeństwo państwa i obywateli.
Działalność reglamentowana – zezwolenie
Kolejnym rodzajem pozwolenia na prowadzenie działalności reglamentowanej jest zezwolenie. Otrzyma je każdy przedsiębiorca, który spełni określone prawem warunki, konieczne do prowadzenia określonej działalności gospodarczej.
Przepisy prawa ściśle określają, czy dana działalność wymaga zezwolenia oraz wskazują urząd lub ministerstwo uprawnione do jego wydania. Podobnie jak koncesja, zezwolenie wydawane jest w trybie postępowania administracyjnego, w formie decyzji administracyjnej.
Przykład działalności gospodarczej, która wymaga zezwolenia
Wbrew utartemu przekonaniu, do prowadzenia hurtowej i detalicznej sprzedaży napojów alkoholowych nie jest wymagana koncesja, a zezwolenie. Organem, który wydaje takie zezwolenie jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na lokalizację punktu sprzedaży. Zezwolenie na sprzedaż alkoholu otrzyma przedsiębiorca, który spełni wymogi określone w ustawie z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz złoży odpowiedni wniosek wraz z załącznikami.
Działalność reglamentowana – wpis do rejestru działalności regulowanej
Wpis do rejestru działalności regulowanej jest najłatwiejszym do uzyskania pozwoleniem na prowadzenie działalności reglamentowanej. Tak jak w przypadku zezwolenia, po spełnieniu przez przedsiębiorcę wszystkich wymogów, właściwy organ jest zobowiązany do wydania pozwolenia.
Odmowa wpisu do rejestru działalności regulowanej jest możliwa jedynie, gdy:
- wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem;
- wykreślono przedsiębiorcę z rejestru tej działalności regulowanej w wyniku wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku;
- w przypadkach określonych w szczegółowych przepisach.
Warunki, jakie powinien spełnić przedsiębiorca, który chce uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej są określone w ustawach właściwych ze względu na rodzaj działalności. Po spełnieniu ustawowych wymogów pzoostaje złożyć wniosek do organu decyzyjnego w sprawie.
Przykład działalności reglamentowanej, która wymaga uzyskania wpisu do rejestru działalności regulowanej
Przykładem działalności, której prowadzenie wymaga wpisu do rejestru działalności regulowanej jest organizacja imprez turystycznych. Wpis do rejestru organizatorów turystyki, a właściwie Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych, jest możliwy po uzyskaniu zgody marszałka województwa właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy turystycznego, jego oddziału lub adres zamieszkania przedsiębiorcy turystycznego będącego osobą fizyczną.
Marszałek województwa wprowadza do Ewidencji dane, ich modyfikacje oraz dokonuje wykreślenia z Ewidencji na podstawie wpisu do Rejestru lub zmiany tego wpisu oraz dokumentów wskazanych w ustawie z dnia 24 listopada 2017 roku o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych.
Podsumowanie – czym jest działalność reglamentowana i jak ją rozpocząć?
Ustawodawca może ograniczyć wolność prowadzenia działalności gospodarczej jedynie ze względu na ważny interes publiczny. Działalność, którą można podjąć jedynie po uzyskaniu odpowiedniego pozwolenia od właściwego organu administracji państwowej, nazywa się reglamentowaną.
Do rozpoczęcia działalności reglamentowanej należy się odpowiednio przygotować. W pierwszej kolejności należy sprawdzić, która ustawa dotyczy danego rodzaju działalności. Następnie powinno się dostosować się otoczenie biznesowe do wymogów określonych w ustawie oraz złożyć wniosek do odpowiedniego organu.
Uzyskanie odpowiedniego pozwolenia na prowadzenie działalności reglamentowanej jest czasochłonnym zadaniem, wymagającym odpowiedniego przygotowania. Zdecydowanym ułatwieniem dla każdego przedsiębiorcy będzie skorzystanie z usług specjalisty. Dlatego rozpoczynając każdą działalność, a zwłaszcza taką, która wymaga uzyskania pozwoleń warto rozważyć konsultację z prawnikiem.