Instytucja przekazu

Instytucję przekazu regulują przepisy Kodeksu cywilnego, w art. 921¹ – 921⁵. Zgodnie z art. 921¹ kc kto przekazuje drugiemu (odbiorcy przekazu) świadczenie osoby trzeciej (przekazanego), upoważnia tym samym odbiorcę przekazu do przyjęcia, a przekazanego do spełnienia, świadczenia na rachunek przekazującego.

Forma przekazu

Przepisy prawa nie wymagają żadnej szczególnej formy dla przekazu, a tym samym przekaz może być dokonany w każdej dowolnej formie. Także żadnej szczególnej formy nie wymaga się za przyjęcie przekazu. Ze względu na pewność czynności i możliwe ewentualne późniejsze spory zaleca się, aby przekaz oraz jego przyjęcie miało jednak formę pisemną.

Strony przekazu

Konstrukcja przekazu zakłada istnienie trzech podmiotów. Są nimi:

• Przekazujący –  podmiot, który poleca innej osobie (przekazanemu) spełnienie określonego świadczenia na rzecz osoby trzeciej (odbiorcy przekazu); podmiot, który dokonuje przekazu;
• Przekazany – podmiot, któremu przekazujący poleca spełnienie świadczenia na rzecz odbiorcy przekazu;
• Odbiorca przekazu – podmiot, na rzecz którego świadczenie ma być wykonane.

Przeczytaj również:
Czy bez paragonu można reklamować lub zwrócić towar?

Przedmiot przekazu

Przedmiotem przekazu są różnego rodzaju świadczenia, które mogą być spełnione i przyjęte przez osobę trzecią. Z reguły jednak przekaz dotyczy świadczeń pieniężnych, powodując uproszczenie rozliczeń pomiędzy uczestnikami obrotu handlowego.

Konstrukcja przekazu

Przekaz powszechnie uznaje się jako jednostronną czynność prawną przekazującego. Nie wymaga akceptacji przekazanego ani odbiorcy przekazu. Tym samym dla ustanowienia przekazu wystarczające jest jednostronne oświadczenie przekazującego. Z uwagi na zasadę swobody umów kwestię przekazu można uregulować  w umowie.

Przekaz nie jest ani czynnością prawną zobowiązującą, ani rozporządzającą, tylko upoważniającą. Zgodnie z poglądami doktryny i orzecznictwa treść przekazu zawiera podwójne upoważnienie:

1. pierwsze wyraża się w tym, że przekazujący (A) upoważnia przekazanego (B) do spełnienia świadczenia na rzecz odbiorcy przekazu (C);
2. drugim jest upoważnienie udzielane przez przekazującego (A) odbiorcy przekazu (C) do przyjęcia świadczenia od przekazanego na rachunek przekazującego.

Przyjęcie przekazu

Dokonanie przekazu nie stwarza żadnego stosunku pomiędzy przekazanym a odbiorcą przekazu.

Może jednak nastąpić przyjęcie przekazu przez przekazanego. Przyjęcie przekazu następuje przez złożenie oświadczenia woli przez przekazanego na rzecz odbiorcy przekazu. Jeżeli przekazany oświadczył odbiorcy przekazu, że przekaz przyjmuje, to wówczas obowiązany jest względem odbiorcy do spełnienia świadczenia określonego w przekazie.

Przeczytaj również:
Czy kredyt za 0 złotych jest zawsze za 0 złotych?

Odwołanie przekazu

Przekazujący może przekaz odwołać, dopóki przekazany nie przyjął go albo nie spełnił świadczenia (art. 921³ k.c.).

Skutki przekazu

Stosunek pomiędzy przekazującym a przekazanym określa się jako tak zwany stosunek pokrycia, zaś pomiędzy przekazującym a odbiorcą przekazu – jako tak zwany stosunek waluty. W związku z dokonaniem przekazu w stosunku pokrycia skutek będzie taki, jakby przekazany spełnił świadczenie do rąk przekazującego, natomiast w stosunku waluty świadczenie przekazanego ma taki skutek, jakby spełnił je przekazujący.

Dokonanie przekazu nie stwarza natomiast bezpośredniego stosunku zobowiązaniowego między przekazanym a odbiorcą przekazu. Na podstawie przekazu odbiorca przekazu nie może więc żądać świadczenia bezpośrednio od przekazanego. Bezpośredni stosunek zobowiązaniowy między przekazanym a odbiorcą przekazu (tzw. stosunek zapłaty) powstaje dopiero wówczas, gdy przekazany przyjmie przekaz.  Zgodnie bowiem z art. 921² kc jeżeli przekazany oświadczył odbiorcy przekazu, że przekaz przyjmuje, obowiązany jest względem odbiorcy do spełnienia świadczenia określonego w przekazie. Roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu, wynikające z przyjęcia przekazu, przedawniają się z upływem roku.

Jeżeli przekazany jest dłużnikiem przekazującego co do przekazanego świadczenia, jest on obowiązany względem niego do zadośćuczynienia przekazowi.

Jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu, umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej.