Koronawirus a zamówienia publiczne
Nowelizacja specustawy dotyczącej koronawirusa przyniosła także zmiany w świecie zamówień publicznych. Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie artykułów – 15r, 15s i 15t. Jak wpływ będzie miał koronawirus na zamówienia publiczne?
Na samym początku warto wyjaśnić pojęcie zamówień publicznych. Zgodnie z art. 2 pkt 13) zamówieniem publicznym nazywamy odpłatne umowy, które zawierają między sobą zamawiający z wykonawcą. Ich przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane.
Hospitalizacja, kwarantanna lub nadzór epidemiologiczny pracownika
Zgodnie z nowym artykułem, określonym jako 15r, strony umowy dotyczącej zamówienia publicznego mają obowiązek niezwłocznego informowania się wzajemnie o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem choroby COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy. Muszą to robić zawsze, gdy taki wpływ wystąpił lub może wystąpić. Strony umowy potwierdzają ten wpływ poprzez dołączenie informacji, o której mowa w zdaniu pierwszym oświadczenia. Mogą to zrobić także w formie przesłania dokumentów, które mogą dotyczyć w szczególności:
- liczby i stanowisk pracowników lub osób świadczących pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy. Mowa o osobach, które uczestniczą lub mogłyby uczestniczyć w realizacji zamówienia i podlegają:
- obowiązkowej hospitalizacji w związku z przeciwdziałaniem COVID-19,
- obowiązkowej kwarantannie w związku z pozostawaniem w styczności z osobami, których zdrowie zostało zagrożone przez COVID-19,
- obowiązkowemu nadzorowi epidemiologicznemu w związku z pozostawaniem w styczności z osobami, których zdrowie zostało zagrożone przez COVID-19.
Koronawirus a zamówienia publiczne – pracownicy sprawujący opiekę nad dzieckiem
Obowiązek niezwłocznego informowania się wzajemnie o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem choroby COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy dotyczy także osób, które zwolniono od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w tym także:
- dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat,
- dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności w przypadku zamknięcia:
- żłobka,
- klubu dziecięcego,
- przedszkola, szkoły
- innej placówki, do których uczęszcza dziecko.
Dotyczy to również sytuacji, w których nie ma możliwości sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19.
Koronawirus a zamówienia publiczne – czynności zapobiegawcze lub kontrolne
Obowiązek niezwłocznego informowania się wzajemnie o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem choroby COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy dotyczy także decyzji wydanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego lub działającego z jego upoważnienia państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Chodzi o sytuację nałożenia na wykonawcę obowiązku podjęcia określonych czynności zapobiegawczych lub kontrolnych. Powyższe stosuje się również do:
- poleceń wydanych przez wojewodów lub decyzji wydanych przez Prezesa Rady Ministrów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, o których mowa w art. 11 ust. 1 i 2;
- wstrzymania dostaw produktów, komponentów produktu lub materiałów, trudności w dostępie do sprzętu lub trudności w realizacji usług transportowych.
Ważne! Okoliczności, o których mowa, w odpowiednim zakresie dotyczą także podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy.
Koronawirus a zamówienia publiczne – dodatkowe oświadczenia na wpływ COVID-19
Zgodnie z art. 15r ust. 2 każda ze stron umowy, o której mowa powyżej, ma prawo żądać przedstawienia dodatkowych oświadczeń lub dokumentów potwierdzających wpływ okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy. Na podstawie tychże oświadczeń lub dokumentów należy przekazać drugiej stronie swoje stanowisko. Termin na działanie wynosi 7 dni (art. 15r ust. 3). W dokumentacji musi znaleźć się uzasadnienie odnośnie wpływu okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie umowy.
Ważne! W przypadku, gdy strona umowy otrzymała kolejne oświadczenia lub dokumenty, termin liczony jest od dnia ich otrzymania.
W ust. 4 opisywanego artykułu ustawodawca poinformował, że zamawiający, po stwierdzeniu, że okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19 mogą wpłynąć lub wpływają na należyte wykonanie umowy, może dokonać zmiany umowy. Warto jednak podkreślić, że zgodnie z prawem musi uzgodnić swoje decyzje z wykonawcą. Wspomniana zmiana może dotyczyć:
- terminu wykonania umowy lub jej części, lub czasowego zawieszenia wykonywania umowy lub jej części,
- sposobu wykonywania dostaw, usług lub robót budowlanych,
- zakresu świadczenia wykonawcy i odpowiadającej jej zmiany wynagrodzenia wykonawcy (o ile wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekroczy 50% wartości pierwotnej umowy).
Koronawirus a zamówienia publiczne – korzystniejsza sytuacja wykonawcy
W art. 15r (a dokładniej – w ust. 5) czytamy, że jeżeli umowa, o której mowa powyżej, zawiera postanowienia korzystniej kształtujące sytuację wykonawcy, niż wynikałoby to z powyższych zapisów – należy stosować postanowienia umowy.
Koronawirus a zamówienia publiczne – kary umowne
W umowie dotyczącej zamówień publicznych, która zawiera karę umowną lub odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności za jej niewykonanie lub nienależyte wykonanie, strona umowy ma kilka obowiązków. Przede wszystkim musi, zgodnie z ust. 3 artykuł 15r, w swoim stanowisku przedstawić wpływ okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte jej wykonanie. Musi także wykazać, że miało to wpływ na zmianę umowy zgodnie z ust. 4 artykułu 15r. Wszystko po to, by podkreślić zasadność ustalenia i dochodzenia kar lub odszkodowań czy ich wysokości.
Koronawirus a naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2 1. naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:
- nieustalenie należności
- Skarbu Państwa,
- jednostki samorządu terytorialnego lub
- innej jednostki sektora finansów publicznych,
albo ustalenie takiej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia,
- niepobranie lub niedochodzenie należności:
- Skarbu Państwa,
- jednostki samorządu terytorialnego lub
- innej jednostki sektora finansów publicznych
albo pobranie lub dochodzenie tej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia.
Zgodnie zaś z art. 17 ust. 6 naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy ramowej z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych.
Zgodnie z art. 15s specustawy dotyczącej koronawirusa, nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych:
- nieustalenie lub niedochodzenie od strony umowy należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19,
- zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego
Koronawirus a zamówienia publiczne – przestępstwo z kodeksu karnego
Zgodnie zaś z art. 15t specustawy, nie popełnia przestępstwa nadużycia zaufania (art. 296 kk), kto nie ustala lub nie dochodzi od strony umowy, o której mowa w art. (15z ust. 1), należności powstałych w związku z:
- niewykonaniem umowy,
- nienależytym wykonaniem umowy
w sprawie zamówienia publicznego na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19, o których mowa powyżej.