Korupcja sportowa

Przepis art. 46 wraz z przepisami art. 47, art. 48 i art. 51 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1133) należy zaliczyć do przepisów regulujących przestępstwa związane z rywalizacją sportową. Przepis art. 46 wraz z przepisami art. 47 oraz art. 48 ustawy o sporcie należy zaliczyć do przestępstw o charakterze korupcyjnym. Wskazuje na to, pośrednio, także fakt, że zapobieganie przestępstwom przeciwko zasadom rywalizacji sportowej (określonym w art. 46–48 ustawy) oraz ich rozpoznawanie i wykrywanie należy do zadań Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Na czym polega korupcja sportowa i co grozi za to przestępstwo?

Przeczytaj również: Zbrodnia, występek i wykroczenie – czym się różnią?

Poprzedni stan prawny w zakresie łapówkarstwa sportowego

Przepis art. 46 ustawy o sporcie zastąpił wcześniej obowiązujący przepis art. 296b (obecnie uchylony) ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1444 z późn. zm., dalej również jako „k.k.”). Według tego przepisu, kto, organizując profesjonalne zawody sportowe lub w nich uczestnicząc, przyjmował korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę bądź udzielał albo obiecywał udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik tych zawodów, podlegał karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przepis stanowił jednocześnie, że nie podlegał karze ten, kto udzielał albo obiecywał udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w opisanym wyżej przypadku, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział. Przepis art. 296b k.k. był pierwszym, w którym stypizowano przestępstwo tzw. korupcji sportowej.

Korupcja sportowa – przyjęcie korzyści w związku z zawodami (tzw. łapówkarstwo sportowe)

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o sporcie kto w związku z zawodami sportowymi organizowanymi przez polski związek sportowy lub podmiot działający na podstawie umowy zawartej z tym związkiem, lub podmiot działający z jego upoważnienia, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści albo jej obietnicy żąda w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik lub przebieg tych zawodów, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Należy jednak mieć na uwadze, że samo przygotowanie do popełnienia przestępstwa określnego w art. 46 ustawy o sporcie nie jest karalne (art. 16 § 2 k.k.). Znamiona przestępstwa w postaci łapówkarstwa biernego zostaną zrealizowane w momencie przyjęcia lub zażądania korzyści lub jej obietnicy. Zaś znamiona przestępstwa w postaci czynnej zostaną zrealizowane z chwilą udzielenia korzyści lub jej obietnicy.

Przeczytaj również: Czy przygotowanie do popełnienia przestępstwa jest karalne?

Natomiast z usiłowaniem sprzedajności lub przekupstwa będziemy mieli do czynienia już wówczas, gdy sprawca podejmie czynności wykonawcze zmierzające bezpośrednio do dokonania przestępstwa. W judykaturze zarysowały się jednak w tej kwestii dwie, sprzeczne ze sobą, koncepcje. Według pierwszej z nich w razie nieprzyjęcia oferowanej korzyści lub jej obietnicy przez osobę pełniącą funkcję publiczną działanie przekupującego skierowane bezpośrednio na udzielenie tej osobie korzyści lub jej obietnicy stanowi usiłowanie przestępstwa przekupstwa czynnego (wyrok Sądu Najwyższego z 12 września 1986 r., sygn. Rw 655/86). Natomiast w innym, nowszym wyroku Sąd Najwyższy przyjął, że już samo złożenie obietnicy udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną stanowi dokonanie przestępstwa przekupstwa czynnego. Nie jest to zatem tylko jego usiłowanie. Także wówczas, gdy udzielonej korzyści nie przyjęto (wyrok Sądu Najwyższego z 7 listopada 1994 r., sygn. WR 186/94). Wydaje się, że obecnie dominujący jest pogląd akceptujący to ostatnie stanowisko Sądu Najwyższego.

Przeczytaj również: Usiłowanie popełnienia przestępstwa – czy zawsze jest karalne?

Definicja korzyści

Korzyści, o których mowa w art. 46 ustawy o sporcie, mogą mieć dowolną postać – zarówno materialną, jak i niematerialną. Korzyściami materialnymi mogą być przysporzenia finansowe (przekazanie gotówki, przelew środków finansowych na konto), ale także innego rodzaju przysporzenia majątkowe (przeniesienie tytułu prawnego do akcji lub udziałów, udzielenie pożyczki lub kredytu na preferencyjnych warunkach, odroczenie terminu spłaty istniejącego zobowiązania itp.). Zarówno przysporzenie aktywów, jak i zmniejszenie pasywów są traktowane jako korzyści materialne. Korzyści niematerialne mogą przybierać najróżniejszą postać – od zapewnienia miejsca na studiach po usługi seksualne. Ścisłe określenie i sprecyzowanie obietnicy udzielenia korzyści nie jest przy tym niezbędne. Wystarczający będzie uzewnętrzniony zamiar, jednoznacznie wyrażony i ogólnie wskazujący na przedmiot obietnicy (wyrok Sądu Najwyższego z 20 listopada 1972 r., sygn. III KR 209/72).

Sama obietnica udzielenia korzyści również karalna

Karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 podlega także ten, kto w związku z zawodami sportowymi organizowanymi przez polski związek sportowy lub podmiot działający na podstawie umowy zawartej z tym związkiem, lub podmiot działający z jego upoważnienia udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej (art. 46 ust. 2 ustawy o sporcie). Oznacza to więc wprost, że do popełnienia przestępstwa przekupstwa sportowego dojdzie także wówczas, gdy osoba, do której obietnica profitu jest adresowana, tej korzyści (bądź obietnicy korzyści) nie przyjmie.

Korupcja sportowa – sankcja karna

Sankcja karna za korupcję sportową wynosi od 6 miesięcy do 8 lat. W przypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Wypadkiem mniejszej wagi mogą być przykładowo działania błahe, o niższym stopniu społecznej szkodliwości. Istotna jest także wysokość korzyści (przy drobnych można będzie twierdzić, że mamy do czynienia z przestępstwem mniejszej wagi), klasa rozgrywek i ich rodzaj, ale także popularność danego sportu i związana z tym szkodliwość społeczna. Im większa rozpoznawalność, tym bowiem prawdopodobna większa szkodliwość społeczna. Z kolei jeśli sprawca przestępstwa z art. 46 ustawy o sporcie przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości albo jej obietnicę lub udziela takiej korzyści albo jej obietnicy (lub takiej korzyści albo jej obietnicy żąda), podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.