Kiedy strona przegrywająca nie jest zobowiązana do ponoszenia kosztów procesu?

W przedmiotowej sprawie w uzasadnieniu co do kosztów procesu Sąd Okręgowy podał, że o kosztach orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. „W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.”

Postanowienie o kosztach procesu w całości zaskarżyła strona pozwana, podnosząc, iż w sprawie wnosiła o zasądzenie kosztów od strony przeciwnej. Natomiast powódka znała stanowisko strony pozwanej, które de facto stało się podstawą do oddalenia powództwa.

Wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia o kosztach procesu poprzez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu. W tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wniosła też o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Powódka wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

Zasada odpowiedzialności za wynik sprawy

Sąd Apelacyjny wskazał jednoznacznie, że zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawową zasadą rozstrzygania o kosztach procesu, jest zasada odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c.), zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wyjątek od tej reguły przewidziany został w art. 102 k.p.c., wyrażającym zasadę słuszności. Stosownie do niej, w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” w rozumieniu art. 102 k.p.c. należą okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz.

Do pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie.

Natomiast do drugich – sytuację majątkową i życiową strony, z zastrzeżeniem, że nie jest wystarczające powołanie się jedynie na trudną sytuację majątkową, nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu.

Reasumując, zastosowanie art. 102 możliwe jest ze względu na sytuację majątkową strony, które może występować jedynie wówczas, gdy znajduje się ona w wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej, a wytaczając powództwo, była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia. Powyższe ma miejsce w niniejszej sprawie. Sytuacja finansowa i zdrowotna strony nie jest korzystna. Powódka została zwolniona w niniejszej sprawie z kosztów sądowych. Złożenie pozwu przez powódkę było wynikiem jej subiektywnego przekonania o wykonaniu na niej nieprawidłowego zabiegu czego konsekwencją jest odczuwalny silny ból. Powództwo zostało oddalone z uwagi na to, że powódka nie zdołała udowodnić że doznany uszczerbek na zdrowi miał związek z zawinionym działaniem strony pozwanej. Brak związku doznanego uszczerbku z zabiegiem został stwierdzony dopiero w wyniku przeprowadzonej opinii biegłego.

Wobec powyższego zdaniem Sądu Apelacyjnego wskazane okoliczności uzasadniają w ocenie Sądu Apelacyjnego zastosowanie art. 102 k.p.c.