Krąg stron postępowania w przedmiocie przeglądu ekologicznego

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 11 października 2018 r. (sygn. akt: II SA/Bk 380/18) stwierdził, że przykładem strony, która może mieć interes prawny w sprawie prowadzonej w oparciu o art. 237 p.o.ś. jest właściciel nieruchomości położonej w zasięgu negatywnego oddziaływania prowadzonej inwestycji na środowisko.

Podmioty, które nie mogą natomiast wykazać swego interesu prawnego, posiadają możliwość powiadomienia organu ochrony środowiska o okolicznościach wskazujących na możliwe negatywne oddziaływanie instalacji na środowisko. Może to skutkować wszczęciem postępowania na podstawie art. 237 p.o.ś. z urzędu. Warto jednak dodać, że nie nabywają one z tego powodu statusu strony takiego postępowania.

Przegląd ekologiczny

Postępowanie ww. sprawie toczyło się na podstawie art. 237 ustawy – Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 r. Przepis ten stanowi, że w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, zobowiązać prowadzący instalację podmiot, korzystający ze środowiska, do sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego.

Przegląd ekologiczny jest specjalistyczną ekspertyzą. Przenosi on jednocześnie obowiązek ustalenia stanu faktycznego na stronę postępowania. Postępowanie prowadzone na podstawie art. 237 p.o.ś. ma charakter uznaniowy. Oznacza to, iż nie w każdej sytuacji zaistnieje potrzeba określenia obowiązku sporządzenia przeglądu ekologicznego. Obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie na podstawie art. 237 p.o.ś. jest wskazanie, w stosunku do jakich konkretnie urządzeń technicznych, ich zespołu lub nie będących takim urządzeniami budowli, zamierza ustanowić obowiązek sporządzenia i przedstawienia przeglądu ekologicznego.

Strony postępowania w przedmiocie przeglądu ekologicznego

W zakresie statusu stron postępowania w przedmiocie przeglądu ekologicznego ustawa nie przewiduje specjalnej regulacji. Z tego względu ma też zastosowanie przepis art. 28 kpa. Według niego stroną jest:

• każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo
• kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Zgonie z ugruntowaną linią orzecznictwa sądów administracyjnych, w sprawach prowadzonych na podstawie art. 237 p.o.ś. generalnie stroną postępowania jest inwestor.

Inwestor, czyli prowadzący instalację podmiot korzystający ze środowiska, na którego może zostać nałożony obowiązek przedłożenia przeglądu ekologicznego. Nie wyklucza to jednak udziału innych podmiotów. Warunkiem staje się natomiast wykazanie przez nich swego indywidualnego interesu prawnego w rozumieniu art. 28 k.p.a.

Interes prawny

Inny, niż inwestor, podmiot, aby uczestniczyć w postępowaniu na prawach strony, musi zatem wykazać, że istnieje przepis prawa materialnego uzasadniający jego ochronę poprzez udział w postępowaniu ze względu na jego własny, indywidualny i konkretny, nie tylko ewentualny, interes prawny.

Pojęcie interesu i obowiązku prawnego nie zostało zdefiniowane. Wojewódzki Sąd Administracyjny odwołuje się zatem do obiektywnej koncepcji legitymacji procesowej strony. Wedle niej interes prawny musi wynikać z przepisu prawa materialnego. Innymi słowy musi on wynikać z normy prawa, stanowiącego podstawę ustalenia praw lub obowiązków, których adresatem może być wyłącznie osoba wskazana przez tą normę.

Pierwsza teza ww. koncepcji brzmi: stwierdzenie interesu prawnego sprowadza się do ustalenia związku o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa administracyjnego materialnego, a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającą na tym, że akt stosowania tej normy może mieć wpływ na sytuację prawną tego podmiotu w zakresie jego pozycji materialnoprawnej.

Jeżeli natomiast akt stosowania danej normy prawnej nie wywiera bezpośredniego wpływu na sferę sytuacji prawnej danego podmiotu, to nie można mówić o interesie prawnym strony. Nie można również mówić o statusie strony w postępowaniu, w którym dochodzi do konkretyzacji danej normy prawnej. W orzecznictwie wskazuje się jednolicie, że posiadanie interesu prawnego w konkretnym postępowaniu administracyjnym wymaga, aby interes ten był: osobisty, własny, indywidualny, konkretny, aktualny i dający się obiektywnie stwierdzić.

Interes faktyczny

Od tak pojmowanego interesu prawnego odróżnić należy interes faktyczny. Ten ostatni polega na tym, że dany podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, jednak nie może tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa. Przepisy te miałyby stanowić podstawę skierowanego przez niego żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji. Podmiot mający interes faktyczny może żądać zatem od administracji podjęcia stosownych działań.  Żądanie to nie jest jednak oparte na przepisach prawa chroniących sferę interesów tego podmiotu.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 11 października 2018 r. ( sygn. akt: II SA/Bk 380/18)