Kto może reprezentować spółkę partnerską?

Spółka partnerska jest spółką osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Jak wygląda kwestia reprezentacji spółki partnerskiej?

Spółka partnerska

Spółka partnerska jest spółką osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółkę można zawiązać w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.

Przeczytaj również: Kto może założyć spółkę partnerską?

Uprawnienie partnerów do samodzielnej reprezentacji spółki

Przepisy art. 96 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1526, dalej również jako „k.s.h.”) modyfikują nieco zasadę reprezentacji w stosunku do spółki jawnej. Wprowadzono tu generalną zasadę, zgodnie z którą każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 96 § 1 k.s.h.). Oznacza to, że umowa spółki w swoim pierwotnym brzmieniu może wyłączyć prawo do reprezentacji spółki przez partnera albo wprowadzić stosowne techniki udziału w dokonywaniu czynności prawnych z udziałem innych osób (np. reprezentacja łączna z udziałem innego partnera, prokurenta czy pełnomocnika). Wyłączenie w umowie spółki (pierwotnej) samodzielnego prawa do reprezentowania spółki wymaga zgody partnera wyrażonej przy zawieraniu umowy spółki.

Pozbawienie partnera prawa do reprezentacji spółki partnerskiej

Zgodnie z art. 96 § 2 k.s.h. pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały. W pierwotnej umowie spółki (art. 96 § 1 k.s.h.) prawo do reprezentowania spółki partnerskiej zostanie skutecznie „uruchomione” od chwili wpisu do rejestru. Po wpisie pozbawienie prawa reprezentowania przez partnera może nastąpić po spełnieniu trzech przesłanek: tylko z ważnych powodów, uchwałą powziętą większością 3/4 głosów, przy kworum określonym na poziomie 2/3 ogólnej liczby partnerów (a nie partnerów uczestniczących). Przepis ten ma charakter semiimperatywny, tzn. można przewidzieć surowsze wymogi powzięcia uchwały pozbawiającej partnera prawa do reprezentowania spółki. 

Partnera nie można jednak ograniczyć w prawie do reprezentacji spółki. Można więc albo dopuścić go do reprezentowania spółki, albo też całkowicie pozbawić go tego prawa. Nie jest ograniczeniem prawa do reprezentacji ustalenie zasad (techniki) reprezentacji na przykład przez reprezentację łączną. Wspólnicy mogą swobodnie ustalać zasadę (technikę) reprezentacji łącznej. W przypadku wyłączenia prawa do reprezentacji w grę wchodzi ponadto – poza umową (art. 96 § 1 k.s.h.) i uchwałą (art. 96 § 2 k.s.h.) – również pozbawienie sądowe. Sąd z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia może pozbawić wspólnika prawa do reprezentowania (art. 30 § 2 w zw. z art. 89 k.s.h).

Ważne powody

Do ważnych powodów należy zaliczyć te wszystkie okoliczności, które mogą uzasadniać nadużywanie prawa do reprezentacji spółki partnerskiej przez partnera. Mogą to być działania i zaniechania zawinione oraz takie, przy których brak winy wspólnika. Może to być więc prowadzenie działalności konkurencyjnej. Ważnym powodem może być też choroba umysłowa. Umowa spółki może wskazywać ponadto na inne ważne powody – w sytuacji takiej wspólnicy są związani ustaleniami z umowy spółki. Wówczas też rozszerzenie ważnych powodów może odbyć się wyłącznie przez zmianę umowy spółki.

Jeżeli wspólnicy nie ustalą katalogu ważnych powodów, pełnię decyzji w tym zakresie ma sąd. Sąd może ponad to, co wspólnicy ustalili w umowie, uznać określone przyczyny za ważny powód. Jeżeli uchwała nie została podjęta z ważnych powodów, to jest dotknięta sankcją nieważności (art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm., dalej również jako „k.c.”). Wspólnik, którego dotyczy taka uchwała, może wytoczyć przeciwko spółce powództwo o ustalenie na podstawie art. 189 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm.). Podobnie podstawą takiego powództwa może być naruszenie wymogu kworum czy większości głosów.

Przeczytaj również: Wystąpienie wspólnika ze spółki partnerskiej po utracie uprawnień

Charakter wpisu pozbawienia partnera uprawnień do reprezentowania spółki do rejestru

W stosunkach wewnętrznych (między wspólnikami) podjęcie uchwały o pozbawieniu wspólnika prawa do reprezentacji wywołuje skutek z chwilą dojścia do wiadomości pozbawionego prawa reprezentacji wspólnika, tak aby mógł zapoznać się z jej treścią (art. 61 k.c.). Natomiast wobec osób trzecich skutek ten następuje dopiero z chwilą wpisu do rejestru. Osoby trzecie są więc chronione w związku z konstytutywnym charakterem wpisu co do czynności dokonanych przez reprezentującego spółkę, ale pozbawionego już prawa do reprezentacji do chwili wpisu do rejestru.