Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Metody szacowania i weryfikacji cen transferowych

Spis treści
rozwiń spis treści

Istotą cen transferowych jest umożliwienie oceny, czy dana transakcja kontrolowana została zawarta na warunkach odpowiadających wymaganiom rynkowym. Wybór odpowiednej metody szacowania cen transferowych ma kluczowe znaczenie dla treści dokumentacji podatkowej. To właśnie w tej dokumentacji należy wykazać, że transakcja kontrolowana została przeprowadzona tak, jakby zawierana była pomiędzy podmiotami niepowiązanymi. Określając ceny transferowe, podatnicy często wykorzystują metody weryfikacji cen transferowych wymienione w przepisach podatkowych.

Czym są ceny transferowe?

Ceny odnoszące się do transakcji dokonywanych pomiędzy podmiotami powiązanymi, to ceny transferowe. Głównym zadaniem przepisów o cenach transferowych jest ustanowienie powszechnego obowiązku zawierania transakcji między podmiotami powiązanymi na zasadach rynkowych, czyli tak jakby były zawierane z podmiotami niepowiązanymi. Przepisy o cenach transferowych mają przeciwdziałać unikaniu opodatkowania oraz chronić konkurencję na rynku.

W przypadku niektórych transakcji, podmioty powiązane zobowiązane są prowadzić dokumentację cen transferowych. Dokumentacja ta jest szczególnym opisem przebiegu transakcji kontrolowanej. Jej zadaniem jest dostarczenie organom kontrolującym podatki informacji na temat transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, jak i jej warunków.

Oceniając treść dokumentacji podatkowej, organy kontrolujące stosują metody weryfikacji cen transferowych.

Metody szacowania cen transferowych – którą wybrać?

Podatnik powinien dokonać wyboru odpowiedniej metody szacowania cen transferowych w oparciu o okoliczności konkretnej transakcji.

Należy zaznaczyć, że nie ma prawnego obowiązku szacowania cen transferowych według metod weryfikacji ich weryfikacji określonych w przepisach prawa podatkowego. Metody weryfikacji cen transferowych opisane w przepisach są wiążące dla organów podatkowych, a nie dla podatników. Jednak w praktyce przedsiębiorcy, sporządzając dokumentację podatkową, posiłkują się najczęściej tymi metodami.

Niezależnie od stosowanego sposobu określenia wysokości cen transferowych należy pamiętać, aby jak najdokładniej ocenić daną transakcję w danych okolicznościach.

Metody weryfikacji cen transferowych – przykłady

Katalog metod weryfikacji cen transferowych przedstawia art. 11d ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (w dalszej treści: „Ustawa o CIT) i art. 23p ustawy z 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (w dalszej treści: Ustawa o PIT). Są to następujące metody:

  • porównanej ceny niekontrolowanej;
  • ceny odprzedaży;
  • koszt plus (do roku 2019 ta metoda nazywała się metodą rozsądnej marży „koszt plus”);
  • marży transakcyjnej netto;
  • podziału zysku.

Charakteryzację wyżej przedstawionych metod znajdziemy w rozporządzeniu ministra finansów z 21 grudnia 2018 roku (w dalszej treści: „Rozporządzenie”) w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.

Metoda porównywalnej ceny kontrolowanej

Metoda porównywalnej ceny kontrolowanej została opisana w § 10 Rozporządzenia. Głównym założeniem tej metody jest sprawdzenie cen stosowanych w porównywalnych transakcjach między podmiotami niepowiązanymi znajdującymi się na tym samym rynku. Korzystając z tej metody należy zbadać dwa aspekty porównywania cen:

  • wewnętrzny – dany podmiot na porównywalnym rynku z podmiotami niepowiązanymi, lub
  • zewnętrzne – podmioty niepowiązane w porównywalnych transakcjach.

Na podstawie tych wyników należy określić wartość rynkową przedmiotu transakcji kontrolowanej. Głównym źródłem informacji mogą być ogólnodostępne cenniki, czy oferty. Z tego powodu metoda porównywalnej ceny kontrolowanej jest wykorzystywana przede wszystkim w przypadku powszechnie zawieranych transakcji.

Metoda ceny odsprzedaży

Metoda ceny odsprzedaży została opisana w § 11 Rozporządzenia. Bazuje ona na analizie ceny towaru lub usługi zakupionej od podmiotu powiązanego i późniejszym obniżeniu ceny sprzedaży tego towaru lub usługi podmiotowi niepowiązanemu o marżę ceny odsprzedaży.

Kluczowa w tej metodzie jest możliwość odpowiedniego przekalkulowania wartości marży ceny odsprzedaży, rozumianej jako zdolności do pokrycia kosztów bezpośrednich i pośrednich danej transakcji, przy jednoczesnym zapewnieniu zysku w wysokości odpowiedniej do pełnionych przez podmiot sprzedający funkcji, angażowanych aktywów i ponoszonego ryzyka.

Wartość marży ceny odsprzedaży ustala się na podstawie porównania do poziomu marży:

  • jaką podmiot powiązany stosuje w porównywalnych transakcjach z podmiotami niepowiązanymi, lub jaką
  • stosują podmioty niepowiązane przy porównywalnych transakcjach.

Opisywana metoda znajduje zastosowanie głównie w przypadku sprzedaży podmiotom niepowiązanym dóbr lub usług, które dany podmiot nabył wcześniej od podmiotu powiązanego.

Metoda koszt plus (rozsądnej marży)

Metoda koszt plus, która do 2019 roku nazywana była metodą rozsądnej marży „koszt plus” została opisana w § 12 Rozporządzenia. Polega ona na zsumowaniu bazy kosztowej z narzutem zysku, kalkulowanym w odniesieniu do bazy kosztowej. Na podstawie tego obliczenia ustalana się cenę końcową transakcji kontrolowanej.

Za bazę kosztową uznaje się sumę kosztów bezpośrednich i pośrednich związanych z wytworzeniem we własnym zakresie lub nabyciem przedmiotu danej transakcji kontrolowanej.

Wartość narzutu zysku w stosunku do określonej bazy kosztowej, na standardy rynkowe, wylicza się na podstawie poziomu narzutu zysku:

  • jaki ten sam podmiot stosuje w porównywalnych transakcjach z podmiotami niepowiązanymi i w odniesieniu do takiej samej bazy kosztowej, lub
  • narzutu zysków stosowanego w porównywalnych transakcjach między podmiotami niepowiązanymi w odniesieniu do porównywalnej bazy kosztowej.

Metoda podziału zysku

Metoda podziału zysku została opisana w § 13 Rozporządzenia. Zakłada ona możliwość podziału otrzymanego, z danej transakcji między podmiotami powiązanymi, zysku na zasadach na jakich podział nastąpiłby między podmiotami niepowiązanymi. Stosując metodę podziału zysku bierze się pod uwagę zwłaszcza funkcje stron, angażowane aktywa i ryzyko ponoszone w związku z transakcją.

Podział uzyskanych zysków ustala się na podstawie wyliczenia uzyskanych przychodów i poniesionych kosztów. Gdy koszty przekraczają przychody to w ten sam sposób dzieli się straty.

Podział zysków uzyskuje się na podstawie:

  • analizy rezydualnej lub
  • analizy udziału.

Zgodnie z wytycznymi OECD Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterprise and Tax Administrations 2022 (w dalszej treści: „OECD”) analiza rezydualna zakłada dwuetapowy proporcjonalny podział zysków uwzględniający początkowo rynkowy podział zysków, wskazujący na zwykły i rutynowy charakter. W drugim etapie zakłada unikalny podział zysków na podstawie wniesionego unikalnego wkładu w daną transakcję.

Natomiast według wytycznych OECD analiza udziału zakłada, że zysk zostaje podzielony na podstawie względnych wartości wkładów wniesionych przez przedsiębiorców powiązanych z dodatkowymi uzupełnieniami wynikającymi z zewnętrznych uwarunkowań rynkowych.

Metoda marży transakcyjnej netto

Metoda marży transakcyjnej netto została opisana w § 14 Rozporządzenia. Zakłada ona możliwość określenia wskaźnika finansowego odzwierciedlającego relację marży zysku netto do odpowiedniej bazy dla podmiotu powiązanego w danej transakcji kontrolowanej.

Marżę zysku netto określa się poprzez odliczenie od przychodu kosztów związanych z realizacją tej transakcji.

Bazę stanowią w szczególności przychody, koszty, aktywa albo elementy przychodów, kosztów lub aktywów.

Wskaźnik finansowy jest szczególną wartością uwzględnianą oddzielnie dla specyfiki danej branży lub okoliczności transakcji kontrolowanej. Ustala się to poprzez odniesienie do poziomu wskaźnika finansowego:

  • jaki uzyskuje podmiot w porównywalnych transakcjach z podmiotami niepowiązanymi w odniesieniu do tej samej bazy, lub
  • uzyskiwanego w porównywalnych transakcjach przez podmioty niepowiązane w odniesieniu do porównywalnej bazy, albo
  • uzyskiwanego przez podmioty prowadzące działalność porównywalną do zakresu badanej transakcji w odniesieniu do porównywalnej bazy.
Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career