Numer identyfikacji podatkowej (NIP)
Numer identyfikacji podatkowej to dziesięciocyfrowy kod, służący do identyfikacji podatników w Polsce.
Czym jest numer identyfikacji podatkowej (NIP)?
Aktem prawnym, który reguluje m.in. zasady i tryb nadawania numeru identyfikacji podatkowej (NIP), jest ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 170). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy NIP jest identyfikatorem podatkowym w przypadku podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu. Podmiotami takimi są:
- osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,
- inne podmioty niż wskazane powyżej, jeżeli na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami,
- płatnicy podatków,
- podmioty będące płatnikami składek ubezpieczeniowych (art. 2 ww. ustawy).
Dodać należy, że w przypadku podatników będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL, nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług – identyfikatorem podatkowym jest numer PESEL.
Przeczytaj również: Dwie firmy pod jednym numerem NIP – czy to możliwe?
Nadanie numeru identyfikacji podatkowej
Nadanie NIP następuje przy użyciu Centralnego Rejestru Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników, zwanego dalej CRP KEP, po dokonaniu zgłoszenia identyfikacyjnego. W przypadku podmiotów wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego nadanie NIP następuje automatycznie. Bezpośrednio po zamieszczeniu w CRP KEP za pośrednictwem systemu teleinformatycznego danych przekazanych z KRS. W przypadku oddziału przedsiębiorcy zagranicznego nadanie NIP nastąpi po zamieszczeniu w CRP KEP danych uzupełniających potwierdzających status płatnika składek ubezpieczeniowych. NIP zostanie nadany na podstawie zgłoszenia identyfikacyjnego.
Wzory formularzy zgłoszeń zawiera rozporządzenie ministra właściwego do spraw finansów publicznych, wydawane na podstawie delegacji zawartej w art. 5 ust. 5 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Natomiast do zgłoszeń identyfikacyjnych podatników będących osobami fizycznymi wykonującymi działalność gospodarczą stosuje się formularz wniosku o wpis do CEIDG, zgodnie z ustawą z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2296).
Identyfikacja przedsiębiorcy
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 162) identyfikacja przedsiębiorcy w urzędowych rejestrach następuje na podstawie numeru identyfikacji podatkowej (NIP).
Odnośnie kwestii identyfikacji przedsiębiorcy w urzędowych rejestrach na podstawie numeru identyfikacji podatkowej (NIP) należy zauważyć, że Ministerstwo Rozwoju wspólnie z Ministerstwem Cyfryzacji podjęło prace w zakresie ujednolicenia i wprowadzenia numeru identyfikacji podatkowej jako podstawowego identyfikatora przedsiębiorców w obrocie gospodarczym. Przepisy wprowadzające projekt ustawy – Prawo przedsiębiorców podejmują pierwszy krok w celu realizacji tego zadania, eliminując z szeregu ustaw konieczność zgłaszania przez przedsiębiorcę w urzędach numeru REGON. W najbliższym czasie planowane jest opracowanie projektu ustawy, która w sposób kompleksowy ureguluje tę tematykę i doprowadzi do zniesienia posługiwania się numerem REGON w obrocie gospodarczym. Proces całościowego przejścia do stosowania jednego identyfikatora wymaga bowiem m.in. zmiany szeregu aktów prawnych, a także odpowiedniego rozłożenia w czasie.1
NIP staje się zatem głównym narzędziem służącym identyfikacji przedsiębiorców wpisanych do urzędowych rejestrów.
Obowiązek umieszczania NIP
Przedsiębiorca powinien umieszczać NIP:
- w oświadczeniach skierowanych w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej do oznaczonych osób i organów;
- w ofercie towarów lub usług w sprzedaży bezpośredniej;
- a także w ofercie towarów lub usług w sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych.
Z powyższego wynika zatem, że wszelkie oświadczenia skierowane do skonkretyzowanych podmiotów związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powinny zawierać NIP przedsiębiorcy. Obowiązek ten będzie również dotyczyć oświadczeń kierowanych do organów właściwych w sprawach podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej (w tym do samorządów zawodowych), z wyłączeniem sądów. W przepisie mowa o umieszczeniu, więc obowiązek ten będzie dotyczył jedynie pisemnych oświadczeń.
NIP należy również umieszczać w ofertach w sprzedaży bezpośredniej. Tym samym pisemna oferta składana poza przedsiębiorstwem powinna zawierać NIP przedsiębiorcy. Analogiczny obowiązek został nałożony na przedsiębiorców oferujących świadczenia w sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu (np. telewizja, prasa), sieci teleinformatycznych (np. tzw. sprzedaż na telefon) lub druków bezadresowych (nieopatrzona adresem, utrwalona na papierze oferta doręczana najczęściej za pośrednictwem operatora pocztowego).
Przeczytaj również: NIP na paragonie
Obowiązek posługiwania się NIP
Przedsiębiorca powinien posługiwać się NIP w obrocie prawnym i w obrocie gospodarczym. Prawo przedsiębiorców nie zawiera definicji obrotu prawnego. Należy jednak wskazać, że chodzi tutaj o stosunki oraz czynności prawne wynikłe lub związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (np. zawarcie umowy lub jej wypowiedzenie, wezwanie do zapłaty). Pojęcie obrotu gospodarczego również nie zostało zdefiniowane w ustawie – Prawo przedsiębiorców. Według przedstawicieli doktryny należy przez to rozumieć wymianę dóbr i usług pomiędzy podmiotami, z których co najmniej jeden prowadzi działalność gospodarczą.2 Mając na uwadze, że ustawodawca na gruncie omawianego artykułu posługuje się zwrotami „umieszczać” i „posługiwać” oraz odnosi je szeroko do wykonywania działalności gospodarczej (składanie oświadczeń; czynności w obrocie gospodarczym), należy przyjąć, że intencją prawodawcy było używanie NIP we wszelkich dokumentach, które związane są z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy.
1. Rządowy projekt ustawy – Prawo przedsiębiorców, VIII kadencja, druk sejm. nr 2051, dostęp: 5.02.2021 r.
2. K. Kruczalak, Prawo handlowe. Zarys wykładu, Warszawa 2008
