Nowelizacja ustawy ws. roszczeń grupowych

19 marca 2018 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. W ustawie unormowane zostały postępowania cywilne dot. spraw, w których co najmniej 10 osób dochodzi roszczenia jednego rodzaju, opartego na takiej samej podstawie prawnej.

Zastosowanie ustawy

Akt prawny określa sprawy o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt określany jako niebezpieczny. W dalszej kolejności wymienione zostały również roszczenia: o czyny niedozwolone; za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania umownego; z powodu bezpodstawnego wzbogacenia; o ochronę konsumentów także w innych sprawach.

Ustawa określa również, że ww. postępowanie grupowe wyłącza dochodzenie roszczeń dot. ochrony dóbr osobistych, poza tymi które wynikają „z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, w tym roszczeń przysługujących najbliższym członkom rodziny poszkodowanego, zmarłego wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.”

Ujednolicenie roszczenia pieniężnego

Istotne w rozpoczęciu postępowania grupowego jest zrównanie wysokości roszczenia pieniężnego każdej osoby chcącej dochodzić swoich praw przy korzystaniu z omawianej ustawy. Wspomniane ujednolicenie może nastąpić w podgrupach, które liczą min. 2 osoby.

W sprawach opisanych powództwo może (nie musi) ograniczać się do wystosowania żądania ustalenia odpowiedzialności osoby pozwanej. W takim przypadku powód nie będzie mieć obowiązku wykazać interesu prawnego w ww. ustaleniu. W dalszej kolejności sąd określi okoliczności, które stanowią przesłanki dochodzonych roszczeń i są wspólne dla członków grupy.

Reprezentant postępowania

Powództwo zostaje wytoczone przez wybranego reprezentanta. Osoba ta nie musi być członkiem grupy, ponieważ zgodnie z ustawą możliwość ta przysługuje również powiatowemu (miejskiemu) rzecznikowi konsumentów. Postępowanie toczone jest we własnym imieniu reprezentanta, który działa na rzecz wszystkich zainteresowanych. Obowiązuje przymus adwokacko-radcowski, co jest równoznaczne z tym, że jeżeli powód nie jest adwokatem lub radcą prawnym to potrzebuje pełnomocnika. Wysokość opłaty zastępcy nie może przekroczyć 20% kwoty zasądzonej na rzecz grupy.

Dopuszczenie do postępowania grupowego

Na niejawnym postępowaniu sąd decyduje o dopuszczalności ww. postępowania. Ma on możliwość odrzucenia pozwu, jeżeli sprawa nie podlega rozpoznaniu w tym trybie. Na postanowienie sądu w tej kwestii przysługuje zażalenie.

Zgodnie z art. 11a Minister Sprawiedliwości prowadzi wykaz odbywających się postępowań grupowych, a także tych które zostały prawomocnie zakończone „w toku których zarządzono ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego”.

Każdy uprawniony do przystąpienia do grupy powinien złożyć oświadczenie, w którym określa swoje żądanie, wskazując jednocześnie okoliczności je uzasadniające. Należy także przedstawić wszelkie dowody, m. in. te ukazujące przynależność do ww. grupy. Z chwilą złożenia tego dokumentu między zainteresowanym, a osobą pozwaną rodzi się stosunek prawny.

Powód a pozwany

Niedopuszczalna jest jakakolwiek interwencja uboczna członka innego niż reprezentant. Pozwany może podnieść zarzuty co do członkostwa konkretnych osób w grupie lub podgrupach w terminie wyznaczonym przez sąd (nie krótszy niż miesiąc). Ciężar udowodnienia przynależności spoczywa na powodzie. W sprawach innych niż roszczenie pieniężne wystarczy uprawdopodobnienie członkostwa.

Większość osób znajdujących się w ww. grupie ma możliwość dokonać zmiany swojego reprezentanta. W stosownym wniosku skierowanym do sądu należy również określić kto ma zastąpić dotychczasowego „lidera”. Postanowienie w tej sprawie zostaje wydane na posiedzeniu niejawnym i nie powoduje wygaśnięcia udzielonego pełnomocnictwa w stosunku do adwokata lub radcy prawnego. „W przypadku złożenia wniosku o zmianę reprezentanta grupy po wydaniu wyroku, bieg terminu do zaskarżenia wyroku nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch tygodni” od dnia uprawomocnienia się ww. postanowienia