Prawo do odprawy emerytalnej w przypadku zatrudnienia u kilku pracodawców
Zasadą jest, że pracownik, który otrzymał odprawę emerytalną, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Dotyczy to podjęcia zatrudnienia po uzyskaniu odprawy emerytalnej i następnie rozwiązania tego kolejnego stosunku pracy. Nieco inaczej prezentuje się sytuacja w przypadku jednoczesnego rozwiązania umowy o pracę z kilkoma pracodawcami.
Odprawa emerytalna
Odprawa emerytalna ma charakter świadczenia socjalnego. Jej celem jest ułatwienie pracownikowi przystosowania się do nowych warunków związanych z przejściem na emeryturę. Zgodnie z art. 92(1) § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320 z późn. zm., dalej również jako „k.p.”) pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Przepis wskazuje więc na trzy zdarzenia:
- spełnienie warunków do renty lub emerytury,
- ustanie stosunku pracy,
- przejście na rentę lub emeryturę.
Pojęciowo i funkcjonalnie przejście na emeryturę jest związane z ustaniem stosunku pracy. Przepisy bowiem wyraźnie akcentują bezpośredni związek między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę. Z istoty roszczenia o odprawę emerytalną wynika, że staje się ono wykonalne w chwili „przejścia na emeryturę” (wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 1990 r., sygn. I PR 284/90).
Przeczytaj również: Odprawa pracownicza – komu przysługuje i w jakiej wysokości?
Przyznanie odprawy emerytalnej
Aby móc uzyskać odprawę pieniężną, o której mowa w art. 92(1) §1 k.p., wymienione tam warunki muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że odprawy emerytalnej nie można wypłacić w czasie trwającego stosunku pracy. Zdarzeniem prawnym powodującym powstanie prawa do odprawy jest bowiem ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Bez znaczenia pozostaje, czy pracownik przechodzi na emeryturę przyznaną na warunkach ogólnych, np. na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 291 z późn. zm.), czy też szczególnych, np. na podstawie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1924).
Zgodnie z art. 92(1) § 2 k.p. pracownik, który otrzymał odprawę emerytalną lub rentową, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Oznacza to zatem, że prawo do odprawy ma charakter uprawnienia jednorazowego. W przypadku podjęcia zatrudnienia po uzyskaniu odprawy emerytalnej i następnie rozwiązania kolejnej umowy o pracę pracownikowi nie będzie przysługiwała kolejna odprawa. Podobnie będzie w przypadku, gdy pracownik otrzyma wcześniej odprawę rentową – wtedy nie będzie miał uprawnienia do otrzymania odprawy emerytalnej, nawet jeśli podjął zatrudnienie. Otrzymanie odprawy rentowej wyłącza bowiem prawo do odprawy emerytalnej.
Zatrudnienie u kilku pracodawców
Sytuacja prezentuje się inaczej wtedy, gdy pracownik, który przechodzi na emeryturę, zatrudniony był jednocześnie u kilku pracodawców (będąc związany z każdym z nich odrębną umową o pracę). W takim przypadku, jeśli pracownik nie otrzymał wcześniej odprawy rentowej, to każdy pracodawca musi mu wypłacić odprawę emerytalną. Warunkiem jest jednak to, że pracodawca musi rozwiązać stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę z każdym z pracodawców jednocześnie. Jednoczesność rozwiązania wszystkich umów jest o tyle istotna, że jeśli nie dojdzie do rozwiązania umów ze wszystkimi pracodawcami w tym samym czasie, to do wypłaty odprawy emerytalnej zobowiązany będzie tylko jeden pracodawca, a mianowicie ten, z którym jako pierwszym pracownik rozwiąże umowę o pracę. Co istotne, prawo do uzyskania odprawy nie jest uzależnione od sposobu rozwiązania stosunku pracy, jak również od tego, która ze stron decyduje się na zakończenie stosunku pracy.
Przeczytaj również: Opodatkowanie odprawy pracowniczej
Wypłacona odprawa a świadectwo pracy
Problemem praktycznym jest kwestia zamieszczania w świadectwie pracy informacji o wypłaconej odprawie emerytalnej. W świadectwie tym wskazuje się bowiem informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracownika wynikających ze stosunku pracy i z ubezpieczeń społecznych. Wzór świadectwa pracy nie wymienia jednak informacji o wypłacie odprawy emerytalnej. Z kolei brak informacji o wypłaconej odprawie emerytalnej może jednak stwarzać poważny problem dla kolejnego pracodawcy danej osoby. Świadczenie to jest bowiem świadczeniem jednorazowym. Należy więc przyjąć, że taką informację (bez podawania wypłaconej kwoty) należy zamieścić w świadectwie pracy. Odnosząc się do wzoru świadectwa pracy, informację tę pracodawca powinien zamieścić w ust. 4 pkt 9 świadectwa pracy, który dotyczy „wykorzystania dodatkowego urlopu albo innych uprawnień lub świadczeń przewidzianych przepisami prawa pracy”.
