Przeniesienie własności działki gruntu zajętej pod budowę – uwłaszczenie
W dniu 8 listopada 2018 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie wydał wyrok dotyczący: przeniesienia własności działki gruntu zajętej pod budowę; warunków zawarcia umowy przeniesienia własności zajętej przez budowę działki gruntu.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w warunkach określonych w art. 231 k.c. nawiązuje się stosunek zobowiązaniowy pomiędzy właścicielem gruntu a posiadaczem samoistnym, który wzniósł budynek (w wariancie z § 1) albo pomiędzy właścicielem gruntu a osobą, która wzniosła budynek (w wariancie z § 2). Samoistny posiadacz może żądać (będąc wierzycielem), aby właściciel (dłużnik) przeniósł na niego własność zajętej działki. Co do zasady przyznać należy rację powodowi, iż zobowiązanie do przeniesienia (nabycia) własności powstaje ex lege, można zatem traktować je – w warunkach hipotezy art. 156 k.c. – jako zobowiązanie powstające z „innego zdarzenia”.
Norma art. 231 § 1 k.c. stanowi ustawowe źródło zobowiązania właściciela, a posiadaczowi przyznaje roszczenie o przeniesienie własności działki gruntu zajętej pod budowę. Treścią powstającego ex lege zobowiązania jest świadczenie polegające na złożeniu wymaganego oświadczenia woli – oświadczenia właściciela o przeniesieniu własności zajętej przez budowę działki gruntu i oświadczenia woli posiadacza o nabyciu własności takiej działki. Trzeba jednakże wskazać, iż ustawodawca w art. 231 k.c. przesądził, że przeniesienie własności zajętej przez budowę działki gruntu, ma nastąpić za odpowiednim wynagrodzeniem.
Uwłaszczenie – roszczenie posiadacza
Oznacza to, że roszczenie uwłaszczeniowego posiadacza (także roszczenia właściciela) – o złożenie oświadczenia woli o przeniesieniu własności (o nabyciu własności), zależy od wzajemnego świadczenia zapłaty wynagrodzenia. Wskazując, iż wynagrodzenie ma być odpowiednie, ustawodawca w ten sposób nie uregulował w sposób pełny treści zobowiązania stron. Definitywnego określenia wysokość należnego właścicielowi wynagrodzenia, jak i wielkość nabywanej działki, które to elementy stosunku zobowiązaniowego mogą być określone (uzgodnione) w umowie stron, bądź też – wobec braku porozumienia – w orzeczeniu sądowym.
Zawarcie umowy przeniesienia własności zajętej przez budowę działki gruntu jest możliwe dopiero uzgodnieniu wynagrodzenia oraz po geodezyjnym wyodrębnieniu i przedstawieniu notariuszowi dokumentów wymaganych dla odłączenia z dotychczasowej i założenia nowej księgi wieczystej albo przyłączenia do innej, już założonej księgi wieczystej. Jeżeli wymaga to podziału nieruchomości, niezbędne jest uzyskanie decyzji wójta, burmistrza albo prezydenta miasta zatwierdzającej projekt podziału. Realizacja roszczenia następuje albo w trybie umownym lub na mocy orzeczenia sądowego. Do realizacji roszczenia na mocy orzeczenia sądowego dochodzi, gdy strony w drodze umowy nie dojdą do porozumienia.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2018, sygnatura I ACa 827/17