Rejestracja w KRS kolejnej spółki pod taką samą firmą (nazwą) jak już istniejący podmiot

Co do zasady sądy rejestrowe uprawnione są do kontroli dokumentów spółki (w tym i jej nazwy) z urzędu. W praktyce wygląda to jednak nieco inaczej. Kontrola taka – w szczególności w kontekście terytorialnym – sprawia sporo trudności. Prawie każda spółka wpisuje bowiem jako obszar działalności całość terytorium Polski. Sprawdzenie natomiast przez sąd faktycznego obszaru działalności danego podmiotu trwałoby zbyt długo. Efektem powyższego jest to, że sądy coraz częściej odmawiają wpisu na samej tylko podstawie zbieżności firmy rejestrowanego podmiotu ze spółką już istniejącą.

Różne spółki z tą samą nazwą w KRS – pojęcie i charakter prawny firmy

Zgodnie z art. 43(2) § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm., dalej również jako „k.c.”) przedsiębiorca działa pod firmą. Oznacza to, że na mocy tego przepisu wprowadzona została zasada, iż każdy przedsiębiorca – niezależnie od formy prawnej – występuje w obrocie pod firmą. Firma jest zatem oznaczeniem indywidualizującym przedsiębiorcę w obrocie. Słowo „firma” w języku prawnym oznacza „nazwę” (oznaczenie), pod którą przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową, czyli występuje w stosunkach obrotu. Pojęcie firmy odnosi się w każdym przypadku do przedsiębiorcy (podmiotu) i służy oznaczeniu oraz identyfikacji jego osoby.

Warto zapoznać się z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11 czerwca 2012 r. (sygn. V ACa 255/12). Sąd wskazał tutaj, że prawo do firmy ma charakter nie tylko osobisty jako prawo do niezbywalnego oznaczenia podmiotu prawa służącego do jego identyfikacji w obrocie gospodarczym. Z chwilą, gdy nazwisko osoby fizycznej staje się bowiem częścią firmy przedsiębiorcy, zaczyna pojawiać się majątkowy charakter tego dobra. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej (art. 43(2) § 2 k.c.). 

Wpis firmy do rejestru KRS

Firma podlega zgłoszeniu do rejestru przedsiębiorców w KRS, odnośnie do osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, w rozumieniu art. 33(1) k.c. Zgodnie z art. 35 pkt 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 112) ilekroć do rejestru w KRS wpisuje się inny podmiot niż osobę fizyczną, zamieszcza się tam nazwę lub firmę oraz numer identyfikacyjny REGON. Ponadto, zgodnie z art. 38 ustawy o KRS, w dziale 1 rejestru przedsiębiorców zamieszcza się dla każdego podmiotu nazwę lub firmę, pod którą działa.

Przeczytaj również: Wymogi dla rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej: wpis do CEIDG, wpis do KRS

Czytelność firmy

Zgodnie z art. 43(3) § 1 k.c. firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Ponadto firma nie może wprowadzać w błąd. W szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia (art. 43(3) § 2 k.c.). Nakaz odróżniania się firmy przedsiębiorcy oznacza, że niedopuszczalne jest używanie firm podobnych przez przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Odróżnienie firmy przedsiębiorcy od firm używanych przez innych przedsiębiorców powinno być dokonane tak, aby przeciętny uczestnik obrotu, działający z przeciętnym rozeznaniem i ostrożnością, w zwykłych warunkach prowadzenia działalności gospodarczej był w stanie odróżnić firmę jednego przedsiębiorcy od innych przedsiębiorców.

Różne spółki z tą samą nazwą w KRS

Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o KRS sąd rejestrowy powinien zbadać, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa. Oznacza to, że sąd powinien m.in. sprawdzić umowę lub statut spółki pod kątem spełniania wymagań określonych w Kodeksie cywilnym, takich właśnie, jak „dostateczna odróżnialność” firmy spółki od firm innych przedsiębiorców działających na tym samym rynku.

„Odróżnialność” ta powinna być badana przez sąd przede wszystkim pod kątem działania na tym samym rynku. „Tożsamość rynku” najczęściej interpretowana jest w kontekście – z jednej strony – terytorialnym (czy oba przedsiębiorstwa działają na podobnym terytorium – np. jednego miasta czy województwa), z drugiej – przedmiotu działalności gospodarczej, ilustrowanego deklarowanymi przez dany podmiot kodami PKD, w szczególności w zakresie „przeważającego przedmiotu działalności”.

Zasadą powinna być zatem niedopuszczalność używania podobnych firm (nazw) przez dwa przedsiębiorstwa działające na tym samym obszarze, w ramach tej samej branży. Oznacza to, że zbieżność przedmiotu działalności dwóch przedsiębiorstw świadczących usługi w różnych częściach kraju, działających pod podobną firmą, jak również działanie dwóch spółek o podobnych firmach w jednym mieście czy województwie, ale w zupełnie odrębnych branżach, nie powinny stanowić przeszkody do posługiwania się przez takie podmioty takimi samymi nazwami.

Wniosek o usunięcie wpisu

Co istotne jednak, nawet jeśli uda się uzyskać wpis do rejestru przedsiębiorców KRS podmiotu o firmie identycznej (lub podobnej) do już figurującego w rejestrze, w sytuacji takiej może dojść do złożenia przez spółkę posiadającą „pierwszeństwo” używania danej nazwy wniosku o usunięcie z urzędu na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o KRS danych zamieszczonych w KRS, a niedopuszczalnych ze względu na obowiązujące przepisy. Wniosek taki, w razie identyczności lub dużego podobieństwa firm obu podmiotów, może zostać uwzględniony. Efektem tego będzie wykreślenie przez KRS wpisu dotyczącego nazwy spółki i konieczność wpisania nowej.

Przeczytaj również: Odpowiedzialność odszkodowawcza za zgłoszenie nieprawdziwych danych do KRS

Różne spółki z tą samą nazwą w KRS – naruszenie prawa do firmy jako czyn nieuczciwej konkurencji

Naruszenie zasady wyłączności firmy, jak również zasady prawdziwości firmy, może stanowić jednocześnie czyn nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1913) czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego zgodnie z prawem do oznaczenia innego przedsiębiorstwa.

W wyroku z 9 grudnia 2011 r. (sygn. III CSK 120/11) Sąd Najwyższy wskazał, że używanie przez firmę takiego samego oznaczenia, jak ma inna firma, to wprowadzanie w błąd klienta co do tożsamości przedsiębiorstwa. Z kolei w wyroku z 29 kwietnia 2014 r. (sygn. V ACa 924/13) Sąd Apelacyjny w Katowicach podkreślił, że należy zwrócić uwagę na różnicę występującą pomiędzy pojęciami. Chodzi o pojęcie „oznaczenie przedsiębiorstwa”, użyte w art. 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, oraz pojęcie „firma”, które zostało użyte w przepisach kodeksu cywilnego. Pojęcie „oznaczenie przedsiębiorstwa” jest pojęciem znaczenie szerszym niż pojęcie „firma”. Zawiera w sobie bowiem zarówno bezprawne używanie firmy, ale także nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu. Oznacza to, że ochrona na podstawie art. 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji obejmuje każde oznaczenie przedsiębiorstwa, w tym jego firmę. Ochrona ta trwa nie od chwili rejestracji firmy, lecz od chwili pierwszego użycia oznaczenia w obrocie.