Składki ZUS – dla kogo i w jakiej wysokości?

Składki ZUS to obowiązkowe składki płacone przez przedsiębiorców i pracowników do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Składki ZUS – dla kogo ubezpieczenia obowiązkowe?

Ubezpieczenia społeczne to ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe. Mogą być one obowiązkowe albo dobrowolne.

• Dla pracowników (osób zatrudnionych na umowie o pracę) obowiązkowe są ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe.
• W przypadku osób wykonujących umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług (albo współpracujących przy wykonywaniu tych umów), a także osób prowadzących pozarolniczą działalność (lub współpracujących przy jej prowadzeniu) oraz osób duchownych – obowiązkowe są ubezpieczenia: emerytalne, rentowe i wypadkowe. Dla osób tych ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.
• Dla osób pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, przebywających na urlopie wychowawczym i niemających prawa do emerytury lub renty czy innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a także dla osób pobierających specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna oraz dla członków rady nadzorczej pobierających wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji – obowiązkowe są ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale nie obejmują ich ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe.

Dobrowolne przystąpienie do ubezpieczeń

Należy jednak pamiętać, że osoby, których nie obejmuje obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe, mogą dobrowolnie przystąpić do nich. Nie dotyczy to jednak ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Natomiast ubezpieczenie wypadkowe obejmuje ubezpieczonego wtedy, gdy ma on ubezpieczenia emerytalne i rentowe (obowiązkowe albo dobrowolne). Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wiąże się ze spełnieniem pewnego warunku. Można mieć je tylko wtedy, gdy jest się objętym obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. 

Okresy podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

Dla pracowników obowiązkowe ubezpieczenia (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) obejmują go od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku umów agencyjnych, umów zlecenia lub umów o świadczenie usług (lub współpracy przy wykonywaniu tych umów). Obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe obejmują taką osobę od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy. Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność (lub współpracujących przy jej prowadzeniu) obowiązkowe ubezpieczenia obejmują od dnia rozpoczęcia działalności do dnia jej zaprzestania (oprócz okresu związanego z zawieszeniem działalności). Dla osób współpracujących oznacza to okres od dnia rozpoczęcia współpracy do dnia jej zakończenia. Natomiast osoby duchowne objęte są obowiązkowymi ubezpieczeniami od dnia przyjęcia do stanu duchownego do dnia wystąpienia z niego.

W przypadku osób pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, lub przebywających na urlopie wychowawczym i niemających prawa do emerytury lub renty czy innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, obowiązkowe ubezpieczenia obejmują od dnia spełnienia warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami do dnia zaprzestania spełniania warunków. W przypadku świadczenia pielęgnacyjnego, zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna jest to natomiast co do zasady okres niezbędny do uzyskania 25-letniego okresu ubezpieczenia.

Jeżeli natomiast ubezpieczony jest członkiem rady nadzorczej i pobiera wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji, to obowiązkowe ubezpieczenia (emerytalne i rentowe) obejmują go od dnia powołania do dnia, kiedy przestanie pełnić tę funkcję.

Wysokość składek ZUS

Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe wyrażono w formie stopy procentowej.

• Ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru
• Ubezpieczenia rentowe – 8,00% podstawy wymiaru
• Ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru
• Ubezpieczenie wypadkowe – stopa procentowa składki jest zróżnicowana, zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz odpowiednimi aktami wykonawczymi do tej ustawy

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika stanowią przychody ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych. Są to wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz pieniężna wartość świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty (bez względu na źródło ich finansowania). W szczególności mowa o wynagrodzeniach zasadniczych, wynagrodzeniach za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop, a także świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.