Czy skarb państwa będzie musiał zwrócić lasy odebrane Kościołowi?
Sąd Najwyższy 8 sierpnia 2019 r. zajął się rozpoznaniem sprawy dotyczącej zwrotu lasów należących niegdyś do majątku Kościoła. Wspomniane grunty zostały odebrane Archidiecezji grecko-katolickiej na mocy dekretu po II wojnie światowej. Największym problemem w sprawie była kwalifikacja, jakie przepisy mają pierwszeństwo, mianowicie: ustawa o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w RP z 2002 r. czy ustawa z 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju?
Spór o zastosowanie przepisów
Cała sprawa dotyczyła majątku kościoła grecko-katolickiego, który został upaństwowiony po II wojnie światowej. Kościół postanowił zawalczyć o zwrot nieruchomości, wszczynając procedurę zgodnie z art. 63 w związku z art. 61 ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego. Wspomniane przepisy wskazują, że na wniosek kościelnych osób prawnych wszczyna się postępowanie w przedmiocie zwrotu upaństwowionych nieruchomości lub ich części, które nie pozostają we władaniu kościelnych prawnych, chyba że w dniu wejścia w życie ustawy pozostają one we władaniu innych kościołów i związków wyznaniowych.
Sąd Okręgowy, który rozpoznał sprawę w marcu 2018 r., wydał korzystny dla Archidiecezji wyrok. Nakazał on zwrócić upaństwowione lasy. W uzasadnieniu sąd pierwszej instancji powołał się na cytowany już wcześniej art. 61 ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, nie zgadzając się z takim stanem rzeczy, złożyła apelację. Sąd II instancji, rozpoznając sprawę, powziął wątpliwości, jakie przepisy będą miały zastosowanie w opisywanej sprawie. Mianowicie – czy pierwszeństwo ma ustawa o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego? Czy może ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju?
Mając taki stan rzeczy, Sąd Apelacyjny postanowił przedstawić zagadnienie prawne, które następnie rozstrzygnąć miał Sąd Najwyższy.
Przeczytaj również:
Zakaz wstępu do lasu – wyrok Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy rozwiał wątpliwości
Ostatecznie SN zdecydował, że Kościołowi nie trzeba zwracać lasów, odebranych mu przez państwo na mocy dekretu po II wojnie światowej. Oznacza to, że pierwszeństwo ma zasada zachowania narodowego charakteru strategicznych zasobów kraju, a nie przepisy ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego.
Zdaniem Sądu Najwyższego cytowany przepis nie stanowi lex specialis do ustawy o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju. Art.2, wspomnianej ustawy, stanowi, że zasoby naturalne, w tym lasy państwowe stanowiące własność Skarbu Państwa, nie podlegają przekształceniom własnościowym, z zastrzeżeniem przepisów zawartych w ustawach szczególnych.
Sędzia sprawozdawca, przytaczając ustne motywy wyroku, podkreślił, że lasy nie podlegają zwrotowi w przeciwieństwie do innych nieruchomości np. gruntów rolnych. Mając to na uwadze, należy stwierdzić, że lasy nie podlegają postępowaniu regulacyjnemu z ustawy o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego.
Źródło:
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2019 r. (II CZP 11/19)
