Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością -charakterystyka, wady oraz zalety

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ze względu na swoją specyfikę jest jedną z najczęściej wybieranych form prowadzenia działalności gospodarczej. Prowadzenie biznesu w formie takiej spółki posiada wiele zalet. Zaliczyć można do nich oczywiście ograniczoną odpowiedzialność wspólników, czy niski minimalny kapitał zakładowy. Oczywiście istnieją także argumenty przemawiające za wyborem innej formy. Czy warto zdecydować się na założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i co należy o niej wiedzieć?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – skrót

Odpowiedź na pytanie o skrót odnoszący się do spółki z o.o. znajdziemy w art. 160 § 2 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z jego treścią w obrocie dopuszczalne jest używanie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”.

Zapis kodeksowy potwierdza większość językoznawców. Rekomendują oni pisanie skrótu małymi literami.

Krótka historia spółki z o.o.

Spółka z o.o., to niemiecki wynalazek. Pierwszy raz została unormowana w ustawie o fikuśnej nazwie Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung z dnia 20 kwietnia 1892 roku. Jest więc dość młodą formą organizacji. Dyskusje tęgich głów na temat stworzenia mniej sformalizowanej niż akcyjna spółki kapitałowej, dedykowanej małym i średnim przedsiębiorcom ciągnęły się latami. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością była więc długo poszukiwanym przez prawników kompromisem.

W polskim prawie spółka z o.o. zawitała po raz pierwszy w 1919 roku wraz z wydanym przez Józefa Piłsudskiego Dekretem o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Akt ten wszedł w życie z dniem 8 maja 1919 roku. Następnym aktem normatywnym dotyczącym spółki z o.o. było rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 27 października 1933 r. Obowiązywało krótko, bowiem tylko pół roku, po tym czasie jego regulacje zastąpił Kodeks handlowy z 27 czerwca 1934 roku. Przepisy KH pozostawały w mocy do 1 stycznia 2001 roku, ponieważ z tą datą wszedł w życie obowiązujący do dzisiaj Kodeks spółek handlowych, który poświęca spółce z o.o. cały Dział I Tytułu III.

Przepisy dotyczące spółki z o.o.

Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością regulują przede wszystkim przez przepisy art. 151-300 KSH. Do spółki z o.o. odnoszą się także przepisy art. 1-7, art. 11-21, art. 491-584¹³, art. 586-589¹ oraz art. 593-595 KSH. Do nieuregulowanych w KSH spraw o charakterze cywilnoprawnym, które dotyczą spółki z o.o. stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Jest to pokłosie wyrażonej w art. 2 KSH zasady ograniczonej autonomii spółek handlowych. Poza tym do spółki z o.o. stosuje się także przepisy ustaw szczególnych, które dotyczą jej utworzenia. Należy wspomnieć, że przez obecność Polski w UE na kształt tworzonego prawa spółek mają wpływ także akty prawne wydawane przez organy unijne.

Dla danej spółki z o.o. bardzo istotne znaczenie ma także prawo umowne, czyli to w jaki sposób wspólnicy i organy spółki kształtują jej działanie.

Charakter prawny spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z o.o. jest spółką kapitałową prawa handlowego. Z jej kapitałowym charakterem wiążą się następujące cechy:

• jest osobą prawną i odpowiada całym swoim majątkiem (odrębnym od majątków osobistych wspólników) za zobowiązania;
• wspólnicy w zasadzie nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za jej zobowiązania;
• funkcjonuje na podstawie umowy;
• działa w oparciu o podzielony na udziały kapitał zakładowy wnoszony przez jej wspólników;
• zmiana składu jej wspólników nie wpływa na stosunek spółki;
• działa przez swoje organy, a nie za pośrednictwem wspólników.

Elementy osobowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

W odróżnieniu od spółki akcyjnej, spółka z o.o. wykazuje także cechy właściwe spółkom osobowym. Do elementów osobowych spółki z o.o. zawsze należą:

• zakaz wystawiania na udziały lub prawa do zysku w spółce dokumentów na okaziciela, jak również dokumentów imiennych i dokumentów na zlecenie – art. 174 § 6 KSH;
• prawo każdego wspólnika do kontroli spółki i do żądania informacji – art. 212 KSH;
• możliwość wyłączenia ze spółki wspólnika przez sąd z ważnych przyczyn, które dotyczą danego wspólnika na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego – art. 266 § 1 KSH;
• prawo wspólnika do żądania rozwiązania spółki przez sąd wydanym przez niego wyrokiem, w sytuacji, gdy osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki – art. 271 KSH.

Do elementów osobowych spółki z o.o. w zależności od wyrażonej w umowie spółki woli wspólników ponadto mogą należeć:

• zobowiązanie wspólników do dopłat – art. 177 KSH;
• ograniczenie możliwości zbycia lub zastawienia udziału – art. 182 KSH;
• ograniczenie lub wyłączenie możliwości wstąpienia do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika – art. 183 KSH;
• ograniczenie lub wyłączenie możliwości wstąpienia do spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy wspólność majątkowa małżeńska obejmuje udział lub udziały – art. 183¹ KSH;
• ograniczenie możliwości sprzedaży udziału w przypadku egzekucji – art. 185 KSH;
• przyznanie możliwości wystąpienia z powództwem, o którym mowa w art. 266 § 1 KSH, także mniejszej liczbie wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego – art. 266 § 2

Kto może utworzyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?

Spółkę z o.o. mogą zawiązać osoby fizyczne, osoby prawne, a także osobowe spółki handlowe. Oznacza to możliwość zawiązania spółki jednoosobowej, w której wszystkie udziały skupione są w ręku jednego wspólnika, a umowa spółki zostaje zastąpiona przez jego oświadczenie woli.

Wyjątkiem jest jednoosobowa spółka z o.o. nie może samodzielnie zawiązać nowej spółki z o. o. (art. 151 § 2). Inne wyjątki wynikają z przepisów pozakodeksowych, np. osoba fizyczna pozbawiona zdolności do czynności prawnych nie może być założycielem spółki z o.o.

Jak założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?

Spółkę z o.o. można zawiązać i zarejestrować w trzech trybach:

• klasycznym;
• szybkiej ścieżki;
• poprzez przekształcenie.

Tryb klasyczny (zwykły)

W myśl art. 163 KSH do powstania spółki z o.o. wymaga się:

1. zawarcia umowy spółki;
2. wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki, z uwzględnieniem art. 158;
3. powołania zarządu;
4. ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki;
5. wpisu do rejestru.

Tryb „szybkiej ścieżki”

Decydując się na tryb „szybkiej ścieżki” przedsiębiorca zakłada spółkę z o.o. przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Jest to alternatywny sposób zawiązania spółki z o.o.

Zgodnie z art. 157¹  do zawarcia umowy spółki przy wykorzystaniu wzorca wymagane jest wypełnienie formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem. Umowa zawarta jest po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszystkich danych koniecznych do jej zawarcia i z chwilą opatrzenia ich podpisem elektronicznym.

Ponadto do systemu teleinformatycznego za pośrednictwem odpowiednich formularzy wprowadza się listę wspólników oraz liczbę i wartość nominalną udziałów każdego z nich, a także oświadczenie wszystkich członków zarządu o wniesieniu w całości wkładów pieniężnych na pokrycie kapitału zakładowego przez wszystkich wspólników. Formularze muszą być opatrzone kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi albo podpisami potwierdzonymi profilem zaufanym ePUAP członków zarządu.

Przekształcenie przedsiębiorcy

Przedsiębiorca prowadzący działalność jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą lub w formie innej spółki handlowej może przekształcić swoje przedsiębiorstwo w sp. z o.o.

Cel powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Zgodnie z treścią art. 151 § 1 KSH spółka z o.o. może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Z tego przepisu jasno wynika, że spółka z o.o. może być stworzona także w innym celu niż do prowadzenia działalności gospodarczej. Może mieć ona charakter instytucji non profit i powstać np. w celach promocji kultury, aczkolwiek nie wpływa to na fakt, że jest wpisywana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W rozumieniu przepisów o KRS, spółka z o.o. zawsze będzie traktowana jak przedsiębiorca.

Należy pamiętać, że istnieją ustawy szczególne, których przepisy dla określonego rodzaju działalności wymagają ściśle określonych form prawnych, wyłączając tym samym możliwość utworzenia spółki z o.o. Jako przykład można wskazać choćby: ustawę o obrocie instrumentami finansowymi z dnia 29 lipca 2005 r, czy ustawę Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Jeżeli umowa spółki z o.o. nie jest zakładana przy wykorzystaniu wzorca umowy tej spółki udostępnianego w systemie teleinformatycznym, to według treści art. 157 § 2 KSH powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Założyciele mogą uczestniczyć w zakładaniu spółki z o.o. nie tylko bezpośrednio, ale także przez pełnomocników. W myśl art. 99 KC takie pełnomocnictwo także musi być udzielone w formie aktu notarialnego.

Zgodnie z art. 157 KSH umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obligatoryjnie powinna określać (essentialia negotii umowy spółki):

• firmę i siedzibę spółki;
• przedmiot działalności spółki;
• wysokość kapitału zakładowego;
• czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;
• liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników;
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Do składników treści umowy spółki z o.o., które nie wpływają na istotę tej umowy (accidentalia negotii) należy zaliczyć oznaczenie osoby wspólnika pokrywającego swój udział w spółce aportem, oznaczenie przedmiotu wkładu oraz liczby i wysokości przyznanych w zamian udziałów. Należy do nich zaliczyć także oznaczenie szczególnych korzyści lub obowiązków wspólnika wobec spółki.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji

Z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka z o.o. w organizacji, której wspólnikami są założyciele spółki z o.o. Posiada ona cechy jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. To znaczy, że ma podmiotowość prawną – zdolność prawną i sądową. Może nabywać prawa we własnym imieniu, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. To podmiot o charakterze przejściowym. Po wpisie do odpowiedniego rejestru spółka z o.o. staje się podmiotem praw i obowiązków spółki z o.o. w organizacji. Przejście spółki w organizacji w spółkę właściwą odbywa się na zasadzie kontynuacji. Można powiedzieć, że spółka z o.o. w organizacji, to taka larwa spółki z o.o. – jej wczesne stadium rozwoju.

Firma spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Czyli nazwa pod którą działa spółka z o.o. będąca przedsiębiorcą. Firma spółki z o.o. może być obrana dowolnie. Należy pamiętać jednak, że jej obowiązkowym elementem jest określenie formy prawnej. Dlatego do korpusu firmy należy dołączyć dodatek „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” lub w skrócie „sp. z o.o.” albo „spółka z o.o.”.

Korpus firmy może być obrany dowolnie, jednak nie może być sprzeczny z zasadami prawa firmowego – wyłączności i prawdziwości.

Siedziba spółki z o.o.

Jest to miejsce wykonywania funkcji prowadzenia spraw przez zarząd. Ma tutaj zastosowanie art. 41 KC, którego treść stanowi, że jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający. Siedziba musi znajdować się na terytorium Polski. Zgodnie z brzmieniem art. 270 pkt 2 KSH przeniesienie siedziby spółki z o. o. za granicę skutkuje jej rozwiązaniem.

Czym różni się siedziba spółki od jej adresu? Adres jest dokładniejszy i poza nazwą miejscowości obejmuje nazwę ulicy i odpowiedni numer oraz ewentualne dookreślenia. Adres stanowi konkretyzację siedziby i musi się w niej zawierać.

Określenie przedmiotu działalności spółki – skutki

Z praktycznego punktu widzenia określenie przedmiotu działalności spółki z o.o. ma jedynie skutek wewnętrzny, jest np. istotne ze względu na koszty. Mianowicie organy podatkowe mogą uznać, że koszty poniesione przez spółkę nie są kosztami uzyskania przychodu, jeżeli nie są one zgodne z określonym w umowie spółki z o.o. przedmiotem działalności.

Określenie przedmiotu działalności spółki nie ma wpływu na ważność czynności prawnych, w których spółka jest jedną ze stron. Przekraczanie przedmiotu działalności jest w tej kwestii bez znaczenia.

Kapitał zakładowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5000 zł. Może dzielić się na udziały o równej lub nierównej wartości nominalnej, w zależności od tego, jak postanowią wspólnicy. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł. W przypadku gdy umowa przewiduje, że wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wszystkie udziały powinny być równe i są niepodzielne. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego (art. 154 KH). Należy pamiętać, że kapitał zakładowy powinien być w całości opłacony przed rejestracją spółki w KRS.

Kapitał zakładowy jest chroniony prawem. W KSH dotyczą tego przede wszystkim przepisy artykułów 158 § 2, 179, 189, 190 oraz 200 § 1.

Istnieje możliwość podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z o.o. Taki zabieg ma na celu przede wszystkim pozyskanie dla spółki nowych środków. Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o. o. może być motywowane także chęcią: jej oddłużenia, powiększenia rozmiarów działalności, pokrycia strat, jej unowocześnienia, restrukturyzacji, czy zwiększenia zdolności kredytowej.

Możliwe jest również obniżenie kapitału zakładowego spółki z o.o. Wspólnicy decydują się na taki zabieg najczęściej w sytuacji, gdy wartość kapitału zakładowego znacznie przewyższa potrzeby spółki. Do korzyści obniżenia kapitału należą: możliwość przeniesienia części kapitału na inne fundusze, czy możliwość wyrównania bilansu (w niektórych sytuacjach).

Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Kapitał zakładowy dzieli się na udziały, które w zamian za wkłady obejmowane są przez wspólników uzyskujących w ten sposób członkostwo w spółce.  Udział stanowi więc prawo majątkowe, będące podstawą uczestnictwa wspólnika w spółce. O liczbie i wartości udziałów decyduje umowa spółki. Zarząd spółki ma obowiązek prowadzenia księgi udziałów, która powinna zawierać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów, ustanowienie zastawu lub użytkowania i wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a także wszelkie zmiany dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów. Wartość nominalna udziału jest stała, tak jak wartość kapitału zakładowego. Może zostać zmieniona jedynie w przypadku jej formalnego podwyższenia lub obniżenia. Należy odróżnić wartość udziału w kapitale zakładowym od rzeczywistej wartości wkładu. Tak jak wspomniane zostało w poprzednim akapicie – wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł.

Prawa i obowiązki wspólników

Udział, czyli uczestnictwo w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wiąże się także z prawami i obowiązkami wspólników, które dzielą się na majątkowe i korporacyjne.

Do praw majątkowych wspólnika należą:

• prawo do dywidendy (art. 191 KSH);
• prawo do udziału w nadwyżce polikwidacyjnej (art. 286 KSH);
• prawo pierwszeństwa do objęcia udziałów w podwyższanym kapitale zakładowym (art. 258 KSH);
• prawo do spłaty udziału umorzonego (art. 199 KSH);
• prawo do wynagrodzenia za powtarzające się świadczenia niepieniężne na rzecz spółki (art. 176 KSH);
• prawo do zwrotu dopłat (art. 179 KSH), a także
• prawo do uzyskania szczególnych korzyści majątkowych.

Do obowiązków majątkowych wspólnika należą:

• obowiązek wniesienia wkładu oraz obowiązek wyrównania spółce brakującej wartości wkładu (art. 175 KSH), a także obowiązki majątkowe, które mogą wynikać z umowy spółki, np.:
• obowiązek wniesienia dopłat (art. 177 k.s.h.) lub
• inne obowiązki o charakterze majątkowym (art. 159 k.s.h.)

Do korporacyjnych praw wspólnika zaliczyć można prawa:

• do udziału w zgromadzeniu wspólników;
• głosu na zgromadzeniu wspólników (242 KSH);
• do zaskarżania uchwał zgromadzenia wspólników (art. 250 KSH);
• do żądania zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników (art. 236 KSH) oraz
• prawo wspólnika do indywidualnej kontroli (art. 212 KSH), to prawo może być jednak ograniczone jeżeli w spółce powołana jest rada nadzorcza lub komisja rewizyjna (art. 213 KSH).

Mimo, że prawo nie stanowi wprost o korporacyjnych obowiązkach wspólnika, to przyjęło się, że należy do nich obowiązek lojalności wobec spółki. Konsekwencją jej braku może być wyłączenie wspólnika (art. 266 § 1 KSH). Inne obowiązki może nakładać na wspólnika umowa spółki (art. 159 k.s.h.).

Wkłady w spółce z o.o.

Wnoszone do spółki z o.o. wkłady mogą mieć zarówno postać pieniężną, jak i niepieniężną. Wkład niepieniężny, to inaczej aport, aby można było wnieść go do spółki powinien spełniać szereg warunków. Po pierwsze jego wartość musi być możliwa do określenia, jego wycenę należy umieścić w bilansie. Po drugie aport musi być zbywalny i musi istnieć możliwość ustanawiania na nim praw. Należy wspomnieć, że do spółki tworzonej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego nie można wnieść aportu, wkłady mogą być jedynie pieniężne. Przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.

Wspólnicy wnoszą wkłady w zamian za przypadające im udziały w kapitale zakładowym. Udziały stanowią przejaw ich uczestnictwa w spółce, dlatego też zwolnienie wspólnika od obowiązku wniesienia do spółki wkładu jest niemożliwe.

Organy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Jako osoba prawna spółka z o.o. działa przez swoje organy. Organami w spółce z o.o. są:

• Zgromadzenie wspólników – najwyższy organ w spółce z o. o., ma charakter stanowiący;
• Zarząd – organ o charakterze zarządzającym;
• Rada nadzorcza lub komisja rewizyjna – organy o charakterze nadzorczo-kontrolnym, których utworzenie w spółce nie jest obowiązkowe ze względu na prawo indywidualnej kontroli w spółce z o.o. Ich utworzenie jest obligatoryjne w niektórych sytuacjach przewidzianych przez prawo.

Zgromadzenie wspólników

Zgromadzenie wspólników jest organem uchwałodawczym spółki z o.o., składającym się ze wszystkich wspólników spółki, stąd jego kompetencje w spółce są najszersze – podejmuje najważniejsze dla spółki decyzje. Zgromadzenia wspólników dzielą się na zwyczajne i nadzwyczajne. Wspólnicy mogą brać w nich udział osobiście lub być zastępowani przez pełnomocników lub przedstawicieli ustawowych. Wszystkie wymagane przez przepisy KSH dane o wspólnikach spółki z o.o. powinny być zawarte w księdze udziałów. W przypadku zmian w księdze udziałów i sporządzeniu nowej listy wspólników spółki, zarząd jest zobowiązany – jeżeli zmiany te dotyczą wspólników posiadających co najmniej 10% udziałów w spółce – do złożenia listy wspólników w sądzie rejestrowym celem dokonania odpowiednich wpisów w rejestrze. Nie dotyczy to wspólników mających mniej niż 10% udziałów, wówczas nowa lista wspólników wymaga jedynie ujawnienia w aktach rejestrowych spółki.

Zarząd

W spółce z o.o. zarząd jest organem uchwałodawczym i wykonawczym, wobec uchwał zgromadzenia wspólników, a w pewnych sytuacjach nawet uchwał rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Jego kompetencje można ogólnie określić jako prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja, przy czym dotyczy to wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki nie może zostać ograniczone ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich, tzn. w przypadku przekroczenia swoich uprawnień przez członka zarządu zobowiązanie zaciągnięte w ten sposób przez spółkę będzie ważne.

Zarząd spółki z o.o. składa się z jednego albo większej liczby członków, zgodnie z ustaleniami wspólników zawartymi w umowie spółki. Liczbę członków zarządu można wskazać w umowie spółki w sposób widełkowy. Do zarządu mogą być powołani zarówno wspólnicy spółki, jak i osoby spoza ich grona. Zarząd jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Jeżeli w umowie spółki nie uregulowano tej kwestii odmiennie, to mandat członka zarządu wygasa z dniem zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. W każdej chwili zgromadzenie wspólników (lub inny organ wskazany w umowie spółki) może odwołać członka zarządu uchwałą. Mandat członka zarządu wygaśnie także w przypadku jego śmierci lub rezygnacji.

Zarząd działa wydając uchwały, które zapadają bezwzględną większością głosów. Wyjątkiem jest uchwała dotycząca powołania prokurenta – wymaga ona zgody wszystkich członków zarządu. Kodeksowe zasady prowadzenia spraw mogą być zmienione w danej spółce z o.o. przez jej umowę albo przez uchwalony regulamin zarządu. Uchwały zarządu podlegają kontroli sądowej.

Rada nadzorcza i komisja rewizyjna

W spółce z o.o. można powołać radę nadzorczą lub komisję rewizyjną, albo obie łącznie. Organy te powołuje się umową spółki. Ich ustanowienie jest obligatoryjne jedynie w sytuacji, gdy kapitał zakładowy spółki przewyższa 500 000 zł, a w spółce uczestniczy więcej niż 25 wspólników. Radę nadzorczą powołuje zgromadzenie wspólników, a w jej skład wchodzi co najmniej trzech członków. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, to członków rady nadzorczej powołuje się na okres roku. Wspólnicy mogą odwołać członków rady nadzorczej w każdym czasie poprzez podjęcie odpowiedniej uchwały.

Zgodnie z art. 219 § 1 KSH rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Następny paragraf tego artykułu wskazuje, że rada nadzorcza sama kieruje nie kieruje sprawami spółki – nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Co do zasady rada nadzorcza działa w sposób kolektywny, jednak każdy jej członek może indywidualnie wykonywać nadzór nad spółką. Obraduje na posiedzeniach, na których podejmuje uchwały, które podlegają kontroli sądowej.

Komisja rewizyjna nie sprawuje stałego nadzoru. Do jej kompetencji należy jedynie badanie sprawozdań finansowych spółki. Jest wewnętrznym organem kontroli finansowej. W praktyce komisje rewizyjne występują bardzo rzadko.

Odpowiedzialność w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z o.o. jako spółka kapitałowa (osoba prawna) odpowiada za zobowiązania zaciągnięte względem osób trzecich swoim majątkiem.

Odpowiedzialność wspólników

Zgodnie z art. 151 § 4 KSH wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Nie oznacza to jednak, że nie ponoszą oni żadnego ryzyka związanego z uczestnictwem w spółce. Co do zasady nie odpowiadają oni za długi spółki swoim majątkiem osobistym. Ich odpowiedzialność w tym zakresie ogranicza się do wysokości wniesionych do spółki wkładów. Wyjątek stanowi tu zasada z art. 13 KSH, zgodnie z którą odpowiedzialność wspólnika będzie szersza w sytuacji, gdy jednocześnie będzie on pełnił funkcję w organach spółki.

Odpowiedzialność członków zarządu

Członkowie zarządu spółki z o.o. podlegają odpowiedzialności cywilnej (uregulowanej w rozdziale 7 KSH), karnej, za zobowiązania podatkowe, wobec ZUS oraz odpowiedzialności szczególnej, na podstawie innych ustaw. Najbardziej wyrazisty przykład odpowiedzialności członków zarządu stanowi art. 299 § 1 KSH, mówiący, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Wierzyciel, który zamierza zaspokoić swoją wierzytelność z osobistych majątków członków Zarządu tej spółki musi tu jedynie wykazać, że posiada niezaspokojone zobowiązanie stwierdzone tytułem wykonawczym (np. prawomocnym wyrokiem sądowym, nakazem zapłaty) oraz że egzekucja z majątku spółki z o.o. dłużnika okazała się bezskuteczna.

Oprócz odpowiedzialności opisanej powyżej, zarząd ponosi również, na podstawie art. 116 Ordynacji Podatkowej, odpowiedzialność za jej zobowiązania podatkowe całym majątkiem. W przypadku, gdyby spółka nie posiadała zarządu za jej zobowiązania odpowiadają wspólnicy lub powołany przez nich pełnomocnik.

Z jaką chwilą powstaje spółka z o.o.?

Rejestracja spółki z o.o., to ostatnia czynność wymagana do jej powstania. Spółki z o.o. podlegają wpisowi w rejestrze przedsiębiorców KRS, ma on charakter konstytutywny. Wraz z wpisem do rejestru spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji przekształca się w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i nabywa osobowość prawną.

Zgłoszenia do sądu rejestrowego dokonuje zarząd, a odpowiednie dokumenty podpisują wszyscy jego członkowie. Wniosek o zarejestrowanie spółki z o.o. składa się na formularzach urzędowych. Kiedy zakłada się spółkę „internetowo” odpowiednie formularze można znaleźć w systemie teleinformatycznym.

Co powinno zawierać zgłoszenie spółki z o.o. do rejestru?

Według treści art. 166 § 1 KSH zgłoszenie spółki do rejestru powinno zawierać:

• firmę, siedzibę i adres spółki;
• przedmiot działalności spółki;
• wysokość kapitału zakładowego;
• określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;
• nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki;
• nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli jest przewidziana dla spółki;
• jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne -zaznaczenie tej okoliczności;
• czas trwania spółki, jeżeli umowa go wskazuje;
• jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenie tego pisma.

Zgodnie z treścią następnych paragrafów tego artykułu zgłoszenie do sądu rejestrowego spółki jednoosobowej powinno również zawierać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę oraz adres jedynego wspólnika. Należy zawrzeć w nim także wzmiankę, że jest on jedynym wspólnikiem spółki. Odpowiednio w przypadku nabycia przez jednego wspólnika wszystkich udziałów po zarejestrowaniu spółki.

Załączniki do zgłoszenia

Do zgłoszenia spółki tworzonej w trybie klasycznym należy dołączyć:

• umowę spółki (jednostronny akt jej zawiązania w przypadku jednoosobowej spółki z o.o.);
• oświadczenie członków zarządu o wniesieniu całości wkładów przez wszystkich wspólników;
• w przypadku, gdy o powołaniu członków organów spółki z o.o. nie stanowi umowa tej spółki – dowód ich ustanowienia, w którym podany jest ich skład osobowy.

Razem ze zgłoszeniem należy wysłać także następujące załączniki:

• listę wszystkich wspólników, na której podane są ich imiona i nazwiska lub firmy (nazwy), a także wartość nominalna udziałów każdego z nich. Taką listę przed wysłaniem podpisać muszą wszyscy członkowie zarządu;
• adresy członków zarządu.

Założenie spółki z o.o. przy użyciu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym skutkuje tym, że załączniki są trochę inne niż te, które składa się w trybie klasycznym.

Składając wniosek o wpis do rejestru należy uiścić opłatę sądową oraz opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Ile trwa założenie sp. z o.o.?

Czas trwania założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie znacznie różnić się w zależności od tego czy zdecydujemy się przeprowadzić procedurę w sposób tradycyjny, czy online w systemie s24. Znacznie szybszy jest ten drugi.

Decydując się na założenie spółki z o.o. tradycyjną ścieżką trzeba liczyć się z tym, że może zająć to od 3 tygodni, do nawet 3 miesięcy. Czas zależny jest od tego jak szybko wnioski zostaną rozpatrzone oraz czy nie popełnimy w nich żadnych błędów. Każdy błąd powoduje obowiązek ponownego złożenia dokumentów do sądu rejestrowego. Elektroniczne założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością trwa maksymalnie 24 godziny.

Należy pamiętać, że zgłoszenie spółki z o.o. w trybie klasycznym powinno nastąpić nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Kiedy zakłada się spółkę przez wzorzec, czas na zgłoszenie jej wynosi siedem dni. Niedotrzymanie tych terminów skutkuje rozwiązaniem spółki ex lege.

Koniec istnienia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

W przypadku, kiedy mówimy o zakończeniu bytu prawnego spółki mamy na myśli jej rozwiązanie. Kodeks spółek handlowych w artykułach 270 i 271 wymieniają możliwe przyczyny rozwiązania spółki z o.o. Rozwiązanie spółki może nastąpić jedynie po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. Należy pamiętać, że samo jego wszczęcie nie jest jednoznaczne z rozwiązaniem spółki z o.o.

Dla kogo spółka z o.o.?

Spółka z o.o. jest najczęściej zakładaną w Polsce spółką (nie wliczam w ten ranking spółki cywilnej, która spółką nie jest). Przede wszystkim ograniczona odpowiedzialność wspólników oraz niski kapitał zakładowy sprawiają, że sp. z o.o. jest tak atrakcyjną formą. Spółkę z o.o. stworzono z myślą o przedsiębiorcach, którzy chcieliby prowadzić działalność w formie spółki kapitałowej, jednocześnie nie decydując się na zakładanie mniej przystępnej spółki akcyjnej.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wydaje się być optymalnym wyborem dla osób, które zarobione zyski chcą reinwestować w rozwój firmy, czy rozpatrują zwrócenie się w stronę zewnętrznych inwestorów.

Zalety spółki z o.o.

• pomijając stosunkowo niski kapitał zakładowy, koszty założenia spółki z o.o. nie są zbyt wygórowane. Należą do nich: koszty przygotowania umowy spółki; koszty notarialne; opłata za wpis do KRS i ogłoszenie wpisu w MSiG; podatek od czynności cywilnoprawnych; opłata skarbowa za zgłoszenie do VAT; w przypadku, gdy wniosek do sądu składa pełnomocnik – także koszty pełnomocnictwa;
• ułatwiona ścieżka założenia spółki z o.o. przez możliwość zarejestrowania jej przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Prościej mówiąc – można założyć ją przez Internet. W przypadku skorzystania z tej możliwości nie ponosi się kosztów notarialnych. Jednak to nie oznacza, że ta droga założenia spółki z o.o. jest lepszą;
• możliwość założenia jednoosobowej spółki z o.o.;
• możliwość optymalizacji kosztów ZUS.

Wady spółki spółki z o.o.

• Dość sformalizowaną procedurę zakładania spółki. W szczególności uciążliwa dla niektórych może być „klasyczna”, chociaż moim zdaniem nadal ma więcej zalet i na dłuższą metę bardziej się opłaca;
• Podwójne opodatkowanie. Nikt nie lubi podatków, a tutaj mamy do czynienia z dwoma. Poza tym, ze spółka z o.o. jest płatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), to dochody ze spółki wypłacane wspólnikom w formie dywidend są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT);
• obowiązek prowadzenia pełnej księgowości przez spółkę z o.o.;
• obowiązek corocznego składania sprawozdań finansowych.

Czy warto założyć spółkę z o.o.?

Charakterystyka spółki z ograniczoną odpowiedzialnością sprawia, że może być ona optymalną do prowadzenia biznesu zarówno na małą, jak i dużą skalę. Czy jest najlepszą formą działalności? Na pewno rozczaruję większość czytelników moją odpowiedzią – to zależy. Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie i każda osoba, która zamierza stać się przedsiębiorcą powinna przeanalizować wszystkie za i przeciw, aby wybrać najlepszą dla siebie formę prawną prowadzenia działalności gospodarczej.

Zawsze warto skonsultować się z profesjonalistą podejmując decyzję o rozpoczęciu biznesu. Przy odpowiedniej obsłudze prawno-księgowej jej wady nie muszą być tak uciążliwe jak wydają się na pierwszy rzut oka.