Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Szkolenie sprawdzające kwalifikacje a obniżenie punktów karnych – wyrok NSA

Spis treści
rozwiń spis treści

Kierowca odbył wynikające z przepisów szkolenie sprawdzające jego kwalifikacje do prowadzenia pojazdów. Jednak 26 kwietnia 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok (sygn. I OSK 3853/18), w którym nie uznał, aby kierowcy należało obniżyć liczbę punktów karnych. Skutek odbycia szkolenia w postaci obniżenia liczby punktów nie leży w kompetencji organu orzekającego – argumentował Naczelny Sąd Administracyjny

Stan faktyczny sprawy

Na skutek otrzymania przez skarżącego łącznie 25 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego funkcjonariusze policji wszczęli postępowanie w sprawie. W związku z tym starosta skierował skarżącego na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji do kierowania pojazdami. Decyzji tej nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawą prawną decyzji starosty był przepis art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 450 z późn. zm., dalej również jako „p.r.d.”). Zgodnie z tym przepisem kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega osoba posiadająca uprawnienie do kierowania pojazdem, skierowana decyzją starosty na wniosek komendanta wojewódzkiego policji, w razie przekroczenia 24 punktów karnych*. Oprócz tego jako podstawę prawną należy także wskazać art. 49 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1268 z późn. zm.), dotyczący sprawdzenia kwalifikacji w formie egzaminu państwowego.

Bez znaczenia była okoliczność, że przed udaniem się na dodatkowe szkolenie, w ewidencji nie odnotowano jeszcze 10 punktów karnych za wykroczenie. Skarżący dopuścił się wykroczenia w dniu 10 października 2012 r. Nie było bowiem możliwości zmniejszenia liczby punktów wobec osoby, która przed jego rozpoczęciem dopuściła się naruszeń, za które suma punktów ostatecznych i podlegających wpisowi tymczasowemu przekroczyła lub przekroczyłaby 24. Decyzja ta została zaskarżona do sądu.

Przeczytaj również: Punkty karne czy kierowca musi być poinformowany o ich nałożeniu?

Szkolenie sprawdzające kwalifikacje a obniżenie punktów karnych stanowisko sądu I instancji

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego utrzymującą w mocy decyzję starosty w przedmiocie skierowania na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji do kierowania pojazdami. Sąd uznał bowiem, że skarga na decyzję Kolegium nie jest zasadna. Zwrócił przy tym uwagę, że postępowanie sądowe w sprawie niniejszej było zawieszone do czasu prawomocnego rozpoznania skargi w przedmiocie zmiany wpisu w ewidencji punktów karnych. Sąd podkreślił, że przepisy wykonawcze mają służyć dyscyplinowaniu i wdrażaniu kierujących pojazdami do przestrzegania przepisów ustawy oraz zapobieganiu wielokrotnemu naruszaniu przepisów ruchu drogowego. Przekroczenie limitu 24 punktów uniemożliwia już usunięcie części z nich. Czy to na skutek upływu czasu, czy na skutek odbycia szkolenia.

Przepis art. 130 ust. 3 p.r.d. przewidujący zmniejszenie liczby punktów przez uczestnictwo kierowcy w szkoleniu może więc dotyczyć tylko takiej osoby, której za naruszenie przepisów ruchu drogowego nie przypisano więcej niż 24 punkty karne. W konsekwencji zdaniem sądu organy zasadnie przyjęły, że skoro w dniu 11 października 2012 r., tj. w dniu odbycia przez skarżącego szkolenia, suma otrzymanych przez niego punktów za naruszenia przepisów ruchu drogowego przekroczyła 24, to odbyte szkolenie nie mogło wywołać skutku, o którym mowa w art. 130 ust. 3 p.r.d. 

Skarga kasacyjna

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżący wskazał, że mając informację o istnieniu możliwości zmniejszenia liczby punktów karnych w wyniku odbycia dodatkowego szkolenia, przewidzianego przepisem art. 130 ust. 3 p.r.d., zgłosił gotowość jego odbycia, które ostatecznie odbył w dniu 11 października 2012 r. Skarżący miał świadomość tego, iż do skutecznego odbycia szkolenia dodatkowego i odpowiedniego zmniejszenia liczby punktów karnych konieczne jest, aby w dniu odbycia szkolenia nie przekroczyć liczby 24 punktów karnych; jednocześnie w dniu 10 października 2012 r. w godzinach popołudniowych został on ukarany mandatem za przekroczenie przepisów ruchu drogowego. Tego samego dnia skarżący udał się do komisariatu policji, aby ustalić aktualnie posiadaną liczbę punktów karnych.

Skarżący otrzymał informację o 15 punktach karnych widniejących w jego ewidencji. Tym samym miał prawo oczekiwać, że może odbyć zaplanowane wcześniej szkolenie ze skutkiem zmniejszenia liczby przypisanych mu punktów. Skarżący działał zatem w zaufaniu do rzetelnego prowadzenia ewidencji punktów karnych przez odpowiednie organy administracji publicznej i prawdziwości oraz aktualności danych ujawnionych w tej ewidencji. 

Rzecznik Praw Obywatelskich przyłącza się do skargi

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, który podzielił rację skarżącego, przepisy wykonawcze są niekonstytucyjne. Zdaniem Rzecznika naruszają one standardy demokratycznego państwa prawnego. Warto porównać również wyrok I OSK 885/09. Zgodnie z nim odmowa obniżenia liczby punktów karnych w wyniku odbycia dodatkowego szkolenia kierowcy posiadającemu prawo jazdy dłużej niż rok to nieprawidłowe zastosowanie wymienionych przepisów prawa. Prowadziło to bowiem do zastosowania rozszerzającej wykładni przepisu prawa przewidującego wyjątek od ogólnej reguły.

Szkolenie sprawdzające kwalifikacje a obniżenie punktów karnych NSA nie uwzględnił skargi

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wniesiona skarga nie podlega uwzględnieniu. W pierwszej kolejności sąd ten wskazał na relację zachodzącą między postępowaniem dotyczącym skierowania osoby posiadającej prawo jazdy na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji a postępowaniem dotyczącym weryfikacji prawidłowości przypisania kierującemu punktów prawnych i prawidłowości odmowy usunięcia takich punktów z ewidencji. Istnieje tu bowiem rozdział kompetencji; decyzję o skierowaniu na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji wydaje starosta, na wniosek komendanta wojewódzkiego policji.

Z kolei ewidencję kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego prowadzi policja. To tutaj rozstrzyga się o wpisaniu do ewidencji punktów za określone naruszenia i usunięciu tych punktów. Starosta ma obowiązek wydać decyzję o skierowaniu na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji w stosunku do osoby, która przekroczyła liczbę 24 punktów za naruszenia. Nie jest natomiast organem uprawnionym do weryfikowania, czy liczba przypisanych punktów jest prawidłowa. Nie decyduje również, czy winno dojść (i kiedy) do ich usunięcia. W tym zakresie kompetencje przysługują bowiem organowi policji.

Przeczytaj również: Punkty karne bez podstawy prawnej?

Przy skierowaniu na sprawdzenie kwalifikacji nie bada się poprawności wpisanych do ewidencji punktów karnych

Na wpis do ewidencji prowadzonej przez komendanta wojewódzkiego policji przysługuje prawo wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Z tego to prawa skorzystał właśnie skarżący, w związku z czym postępowanie zostało zawieszone do czasu rozpoznania wniesionej skargi. Sąd I instancji zawiesił postępowanie. Ze względu na prejudycjalny charakter rozstrzygnięcia w sprawie ze skargi na czynność komendanta. Następnie podjął postępowanie po prawomocnym zakończeniu postępowania dotyczącego czynności komendanta. Kwestia liczby punktów i skuteczności odbytego szkolenia została prawomocnie rozstrzygnięta wyrokiem NSA (sygn. I OSK 1169/16). Przesądzono tutaj, że szkolenie odbyte przez skarżącego w dniu 11 października 2012 r., po przypisaniu mu w dniu 10 października 2012 r. kolejnych 10 punktów karnych, nie mogło odnieść skutku w postaci obniżenia ich liczby.

* art. 114 p.r.d. został uchylony przez art. 125 pkt 10 lit. g) ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U.11.30.151) z dniem 19 stycznia 2013 r., w zakresie ust. 1 pkt 1 lit. b został uchylony z dniem 4 czerwca 2018 r.

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career