VAT należny a VAT naliczony
Podstawowa zasada wynikająca z konstrukcji podatku VAT to zasada neutralności tego podatku. Zasada ta polega na uprawnieniu podatnika do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony. Co gwarantuje taka konstrukcja? Czym właściwie jest VAT należny i VAT naliczony?
Przede wszystkim następuje zagwarantowanie neutralności tego podatku dla przedsiębiorcy w zakresie przechodzenia usługi bądź towaru poprzez poszczególne fazy obrotu. Podatek ma bowiem obciążać ostateczne ogniwo obrotu, czyli konsumenta. Jak to wygląda w praktyce?
VAT należny
Podatek od towarów i usług (podatek VAT) co do zasady obciąża sprzedawcę towarów lub usług będącego podatnikiem tego podatku. Podatnik musi udokumentować dokonywaną przez siebie sprzedaż fakturą VAT. Podatek VAT wykazany na takiej fakturze to tzw. podatek VAT należny. Podatnik wykazuje go w deklaracji podatkowej, ewidencji sprzedaży. Zapłata musi natomiast trafić na konto urzędu skarbowego do 25. dnia miesiąca następującego po powstaniu obowiązku podatkowego.
VAT naliczony
Co jednak ważne, podatnik VAT może obniżyć podatek VAT należny o podatek VAT naliczony. Uprawnienie to wynika z art. 86 ustawy o podatku o towarów i usług (ustawa o VAT). W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje bowiem prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
VAT należny a VAT naliczony – jak to wygląda w praktyce?
Otóż każdy przedsiębiorca dokonujący sprzedaży lub świadczący usługi dokonuje przecież również zakupu materiałów, produktów czy nabywa sam usługi konieczne do wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej.
Przykładowo: firma meblowa sprzedaje meble i nabywa w tym celu deski z tartaku, biuro rachunkowe świadczy usługi księgowe i wynajmuje w tym celu lokal użytkowy do obsługi klientów, firma transportowa świadczy natomiast usługi transportowe i w tym celu nabywa lub korzysta z leasingu samochodów.
Mając powyższe na uwadze, przedsiębiorca poza fakturami sprzedażowymi (tymi, za które otrzymuje pieniądze) ewidencjonuje również faktury zakupowe (czyli te, za które musi zapłacić). VAT należny wynika zatem z generowanych przez przedsiębiorcę przychodów. Natomiast VAT naliczony wiąże się z ponoszonymi przez przedsiębiorcę kosztami (o ile podmiot dostarczający usługi lub towary jest też podatnikiem VAT). Oczywiście VAT należny przedsiębiorcy sprzedającego swoją usługę bądź towar będzie stanowił VAT naliczony przedsiębiorcy nabywającego ten towar bądź usługę.
Podatek VAT naliczony podatnik wykazuje również w deklaracji podatkowej. VAT naliczony pomniejsza w danym okresie rozliczeniowym VAT należny, który trzeba uiścić na konto urzędu skarbowego.
Moment powstania uprawnienia do odliczenia podatku VAT
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę zakupową. Pamiętać należy, że z odliczenia można skorzystać w rozliczeniu za okres, w którym łącznie następuje spełnienie warunków przedstawionych poniżej.
- Powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabywanych towarów lub usług.
- Doszło do nabycia tych towarów lub usług.
- Podatnik otrzymał fakturę dotyczącą tej transakcji.
Zwrot podatku lub rozliczenie w kolejnych okresach
Gdy generowane przychody są mniejsze niż poniesione w danym miesiącu koszty, może dojść do sytuacji, w której podatek VAT naliczony będzie wyższy niż VAT należny. W takiej sytuacji podatnik ma dwie możliwości. Zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy o VAT gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku VAT należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.
Nadwyżkę VAT naliczonego można przenieść na jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych. Zwrot podatku naliczonego następuje co do zasady w terminie 60 dni od dnia złożenia deklaracji podatkowej. Może to być również 180 dni, jeżeli podatnik za dany okres rozliczeniowy nie wykazał żadnej sprzedaży. Termin skrócony 25 dni wystąpi natomiast w przypadku m.in. płatności na konto VAT podatnika związane z tzw. rozliczeniem split payment.
