Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Prawa kobiet w ciąży

Spis treści
rozwiń spis treści

Kobiecie w ciąży przysługują liczne prawa. Są związane między innymi ze świadczeniami socjalnymi. Kobieta korzystająca w trakcie ciąży i porodu ze świadczeń opieki medycznej wyposażona jest także w katalog wielu innych praw. Mają one na celu zapewnić jej poczucie bezpieczeństwa oraz poszanowanie godności. Jakie prawa przysługują dla kobiet w ciąży?

Program „Ciąża plus” – bezpłatne leki dla kobiet w ciąży

Projekt „Ciąża plus” z założenia wprowadza zmiany w świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z założeniami wszystkie ciężarne kobiety mają mieć dostęp do bezpłatnych leków. Prawo to ma przysługiwać każdej przyszłej mamie od momentu potwierdzenia ciąży przez ginekologa aż do jej zakończenia. Leki, które stosuje się podczas porodu i w okresie połogu, finansowane będą według obowiązujących zasad.

Ministerstwo Zdrowia szacuje, że dostęp do darmowych leków będzie miało około 400 tysięcy kobiet w ciąży. Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2020 roku. Wykaz leków zostanie udostępniony wraz z obwieszczeniem refundacyjnym. Zakładany budżet w pierwszym roku obowiązywania projektu „Ciąża plus” ma wynosić około 14,5 miliona złotych.

Lista leków refundowanych dla kobiet w ciąży ma być oznaczona symbolem „C”. Dokładnie ten sam symbol musi znaleźć się na recepcie, by ciężarna mogła skorzystać z przysługującego jej świadczenia. Jeżeli kobieta nie posiada ważnego ubezpieczenia, receptę należy wypisać z symbolem „CN”. Zgodnie z obowiązującym prawem kobieta w ciąży, która nie jest ubezpieczona, może korzystać z darmowej opieki medycznej w okresie ciąży, porodu i połogu.

Prawa kobiet w ciąży – standardy opieki okołoporodowej

Akt prawny wchodzący w życie na początku 2019 roku to rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 roku w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Zawiera istotne zmiany w stosunku do poprzednich przepisów regulujących problematykę opieki okołoporodowej. W jednym akcie prawnym uwzględniono przepisy organizacyjne dotyczące:

  • ciąży,
  • porodu, nie tylko o charakterze fizjologicznym, ale również – między innymi – cesarskiego cięcia,
  • łagodzenia bólu porodowego,
  • zasad organizacji pracy personelu w przypadkach poronienia, urodzenia martwego dziecka czy urodzenia ciężko chorego dziecka. 

W rozporządzeniu nie znajdziemy zaleceń dotyczących konkretnych działań medycznych, lecz wyłącznie zalecenia o charakterze techniczno-organizacyjnym. Mają one na celu głównie usprawnić proces opieki i dać kobietom możliwość dobrego przeżywania ciąży i porodu.

Warto pilnować poczynań lekarzy, położnych i pielęgniarek oraz sprawdzać, czy działają oni zgodnie z wytycznymi. Rodzic wyposażony w wiedzę co do zasad opieki okołoporodowej może z większą łatwością egzekwować swoje prawa. Właściwe postępowanie w czasie ciąży, porodu i połogu jest przecież kluczowe dla zdrowia matki i dziecka. O ewentualnych nieprawidłowościach najlepiej zawiadomić Rzecznika Praw Pacjenta. Dzięki temu opieka okołoporodowa będzie utrzymywać się na wysokim poziomie.

Prawa kobiet w ciąży – jakie prawa w szpitalu ma kobieta w ciąży?

Poród powinien przebiegać w jak najbardziej komfortowych warunkach dla matki oraz dziecka. Często warunki te jednak nie spełniają naszych oczekiwań, pomimo praw zagwarantowanych matkom w szpitalu. Do podstawowych praw należy prawo do:

  • poszanowania intymności i godności osobistej – prawo to odnosi się do sposobu traktowania pacjentów przez lekarzy, pielęgniarki i pozostały personel medyczny;
  • informacji – kobieta ma prawo do wiedzy na temat swojego lekarza prowadzącego i ma możliwość zapytania o wszystko, co wiąże się z porodem;
  • dodatkowej opieki osoby bliskiej – pacjentka ma prawo do dodatkowej opieki osoby bliskiej (taką opiekę mogą sprawować rodzice, małżonek oraz osoby bliskie wskazane przez pacjentkę),
  • odwiedzin – pacjentka ma prawo do odwiedzin osób bliskich, jednak nie mogą one naruszać warunków określonych w regulaminie placówki;
  • tajemnicy lekarskiej – tajemnicą objęte są wszystkie informacje, które dotyczą przebiegu leczenia oraz stanu zdrowia, jak również informacje o życiu prywatnym, rodzinnym i zawodowym pacjenta;
  • wglądu od dokumentacji medycznej – pacjent ma prawo do wglądu do dokumentacji medycznej, a szpital musi w każdym przypadku udostępnić pacjentowi, na jego wniosek, pełną dokumentację. 

Prawa kobiet w ciąży – kolejki do lekarza

Kobiety w ciąży oraz rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym mają prawo do udzielenia świadczeń zdrowotnych poza kolejnością przyjęć wynikającą z listy oczekujących. W praktyce oznacza to zatem, że świadczenia ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i świadczenia szpitalne powinny być udzielone tym osobom w dniu zgłoszenia. Gdy jednak udzielenie świadczenia zdrowotnego staje się niemożliwe w dniu zgłoszenia do placówki medycznej, świadczeniodawca powinien wyznaczyć inny termin poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących. Natomiast świadczenie z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej powinno zostać udzielone nie później niż w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia pacjenta.

Prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach mają: kobiety w ciąży […]
Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, art. 47c ust. 1

Korzystanie poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej oznacza, że świadczeniodawca udziela tych świadczeń poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących, o której mowa w art. 20 listy oczekujących na świadczenie szpitalne lub ambulatoryjne ust. 2.
Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, art. 47c ust. 2

Ustawa z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” nadaje pewnym grupom pacjentów prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach. W tym właśnie kobietom w ciąży.

Czy kobieta w ciąży musi mieć ubezpieczenie zdrowotne?

O szczególnym uprawnieniu kobiet w ciąży mówi art. 68 ust. 3 Konstytucji. Stanowi on, że państwo ma obowiązek objęcia szczególną opieką zdrowotną dzieci do 18 lat, kobiety w ciąży, w okresie połogu, osoby niepełnosprawne i w podeszłym wieku. Zapis w Konstytucji jest skonkretyzowany przez ustawę o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.
Konstytucja, art. 68 ust. 3

Od osoby ubezpieczonej placówka, np. szpital, wymaga okazania dowodu ubezpieczenia zdrowotnego. Placówki ochrony zdrowia mają prawo do żądania takich dokumentów. W przypadku kobiety w ciąży wystarczy jednak sam fakt pozostawania w ciąży. Pracownicy szpitali czy ośrodków zdrowia nie mają prawa do żądania od niej dokumentów potwierdzających prawo do bezpłatnego leczenia. Pomimo że uprawnienie przysługuje z samego faktu pozostawania w ciąży, niezbędna jest jednak karta przebiegu ciąży. Kartę zakłada ginekolog na pierwszej wizycie. Brak tego dokumentu nie może stanowić jednak podstawy do odmowy udzielenia świadczenia.

Prawa kobiet w ciąży – koszty porodu bez ubezpieczenia

Czasami zdarza się, że kobieta, która spodziewa się dziecka, nie jest ubezpieczona. Dzieje się tak zazwyczaj wtedy, gdy przed zajściem w ciążę nie pracowała i nie zarejestrowała się w urzędzie pracy. To nie oznacza jednak, że będzie pozostawiona bez żadnej pomocy. W Polsce kobiety w ciąży mogą liczyć na pewne przywileje i ochronę. Dzięki temu przyszłe mamy nie muszą martwić się o opiekę lekarską, poród i okres połogu. W tym czasie będą mogły swobodnie korzystać z darmowej opieki medycznej.

Przyszłej mamie przysługuje darmowy poród i opieka szpitalna po porodzie, ale także opieka w połogu, czyli odbywanie w tym czasie kontrolnych wizyt u lekarza. Bezpłatny jest również pobyt w szpitalu w czasie ciąży, gdy tego wymaga stan pacjentki. Dzieje się tak w sytuacji, kiedy ciąża jest zagrożona, przebiega z komplikacjami lub przyszła mama jest ciężko chora.

Błędy okołoporodowe –konsekwencje prawne

Błędy medyczne okołoporodowe wynikają z niestosowania się personelu medycznego do przyjętych procedur postępowania w trakcie ciąży oraz porodu. Ich skutki mogą wpłynąć negatywnie zarówno na matkę, jak i dziecko. Jakie roszczenia przysługują w przypadku zaistnienia błędu okołoporodowego?

Roszczenia, jakich można dochodzić w związku z popełnionym błędem medycznym okołoporodowym, to:

  • zadośćuczynienie za krzywdę – jest to roszczenie, przysługujące poszkodowanym za ból fizyczny, cierpienia emocjonalne, jakich doświadczyli lub wciąż doświadczają w związku z popełnionym błędem okołoporodowym;
  • odszkodowanie za poniesioną szkodę majątkową – tj. zwrot wszelkich wydatków, jakie zmuszeni byli ponieść rodzice na rzecz leczenia dziecka, lub na rzecz leczenia matki w konsekwencji błędu lekarzy.

Jeśli skutki dla zdrowia dziecka czy matki rzutują na ich przyszłość, powodują niezdolność do pracy bądź zwiększają ich potrzeby, wówczas obok zadośćuczynienia za krzywdę i odszkodowania za poniesioną szkodę majątkową, można ubiegać się o rentę.

Prawa nieletnich rodziców

W ciężkim położeniu znajdują się kobiety, które urodziły swoje dziecko przed ukończeniem 18 roku życia. Nieletnia matka nie ma bowiem praw do dziecka. Dopiero pełnoletność pozwala jej uzyskać prawa rodzica. Do czasu uzyskania pełnej zdolności do czynności prawnych pieczę nad dzieckiem sąd przekaże w ręce jej opiekunom. Niepełnoletniej matce nie przysługuje władza rodzicielska. Sama bowiem pozostaje pod władzą rodzicielską swoich rodziców. Takie dziecko pochodzi zwykle z nieformalnego związku, co dodatkowo komplikuje kwestię ojcostwa. Kto zatroszczy się o los dziecka? Nawet jeśli matka chce wychowywać je sama, do czasu osiągnięcia przez nią pełnoletności w obowiązkach opiekuna prawnego zastąpi ją ktoś inny.

Matka może opiekować się dzieckiem faktycznie. Jednak nie upoważnia jej to do samodzielnego występowania przed urzędami czy sądami np. do  zgody na uznanie ojcostwa dziecka. Jeżeli rodzice nieletniej matki chcą reprezentować dziecko, mogą złożyć do sądu wniosek o ustanowienie ich opiekunami. Wówczas to on zadecyduje o przyznaniu tych praw. W przypadku braku chętnych do wstąpienia w obowiązki opiekuna dziecko reprezentuje natomiast kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.

Kobieta, która przekroczyła 16. rok życia, może uzyskać pełną zdolność do czynności prawnych. Może zatem uzyskać status opiekuna prawnego i władzę rodzicielską. Taka zmiana nastąpi po wstąpieniu w związek małżeński. Wiele dziewczyn decyduje się w taki sposób zmienić swoją sytuację, wychodząc za ojca dziecka. Wcześniej zgodę na zamążpójście musi jednak wyrazić sąd. Nie bez znaczenia jest także wiek partnera. O ile 16- letnia kobieta może zostać żoną, o tyle mężczyzna w każdym przypadku musi mieć ukończone co najmniej 18 lat. Do czasu uzyskania przez matkę pełnoletności dzieckiem mogą zaopiekować się jej bliscy. Dodatkowo, kobieta za zgodą swych opiekunów, np. rodziców, może podejmować pewne działania.

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career