Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Komornik sądowy – kto to jest?

Spis treści
rozwiń spis treści

Komornik sądowy – profesja, która budzi skrajne emocje. Z jednej strony spotyka się on z negatywnym odbiorem przeciętnego człowieka. Zwykle też – niesłusznie – kojarzy się z bezdusznym działaniem w celu pozbawienia majątku. Z drugiej zaś strony działalność komornika jest niezwykle ceniona i bardzo potrzebna. Wszystko zatem zależy od punktu widzenia. Jedno jest pewne – jest to osoba wprowadzająca w życie rozstrzygnięcia egzekucyjne, które zostają wydane przez sądy.

Skąd wziął się zawód komornika?

Nie zamieniając artykułu w historyczny wykład, warto nadmienić jedynie, że zawód komornika powstał w XIX w. Wcześniej z egzekwowaniem majątku od dłużnika bywało różnie. W czasach starożytnych, czy też w średniowieczu, wierzyciel sam dbał o swój interes. Mógł on nawet doprowadzić do tego, że osoba niewypłacalna stawała się jego niewolnikiem.

Wraz ze wzrostem technologicznym, kulturowym i społecznym ludzie zdecydowali się zgodzić z tym, że lepszym egzekutorem będzie państwo jako instytucja. Był to o wiele skuteczniejszy sposób pozyskiwania długów dla wierzycieli niż samosądy. Tak powstał zawód komornika sądowego – wyspecjalizowanego urzędnika, będącego pod nadzorem sądu, przy którym prowadzi on swoją działalność.

Komornik sądowy w polskim prawie

Komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym – takie wyjaśnienie pojęcia znajdziemy w pierwszym artykule ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Zgodnie z tym wyjaśnieniem, zaliczany jest on do grona takich osób jak sędzia lub prokurator. Warto jednak wskazać pewną różnicę. Komornik prowadzi kancelarię na własny rachunek, czyli działa jak przedsiębiorca. Opłaca też składki VAT.

Dzięki zaliczeniu komornika do grona funkcjonariuszy publicznych ma on także prawo do zajęcia mienia należącego do dłużnika. W dalszej kolejności może je spieniężyć i oddać zaległą należność wierzycielowi. Zgodnie z Kodeksem Postępowania Cywilnego (KPC) zajęciu podlega:

  • rachunek bankowy;
  • wynagrodzenie za pracę (minimalne wynagrodzenie nie jest zajmowane);
  • przysługujące dłużnikowi wierzytelności od innych podmiotów;
  • ruchomości (np. motocykl, komputer);
  • nieruchomości (np. budynki, grunty, lokale);
  • papiery wartościowe.

Warto zaznaczyć, że ww. profesja nie zalicza się do grona urzędników państwowych. Kim więc jest funkcjonariusz publiczny?

Jest nią osoba, która posiada specjalną pozycję zawodową lub kompetencje związane w jakiś sposób z wykonywaniem władzy publicznej. Korzysta ona ze specjalnej ochrony prawnej, a także podlega szczególnej odpowiedzialności z dziedziny prawa karnego.

Czym zajmuje się komornik sądowy?

Komornik sądowy przede wszystkim zajmuje się wykonywaniem rozstrzygnięć sądowych z dziedziny roszczeń cywilnych. W ramach swojej pracy stosuje instytucje przymusu egzekucyjnego.

Na mocy przepisów zawartych w Kodeksie Postępowania Cywilnego (KPC) ma on również możliwość przeprowadzenia spisu inwentarza. Komornik sądowy podejmuję się tej czynności w związku z postanowieniem sądu. Samo postanowienie jednak nie wystarczy. Wymagane jest również zaopatrzenie go we wzmiankę o jego wykonalności.

Postanowienie o spisaniu inwentarza z urzędu następuje jedynie w dwóch  przypadkach. Są to:

  • złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza;
  • ustanowienie kuratora dla zarządu spadku nieobjętego.

Do czego potrzebujemy spisu inwentarza?

Spis inwentarza potrzebny jest w celu ustalenia składu i wartości całego spadku. W jego skład wchodzą zarówno aktywa (zyski), czyli wartość każdego przedmiotu jak i pasywa (koszty), takie jak obowiązki spłaty wierzyciela. Służy on także ograniczaniu odpowiedzialności spadkobierców za spadkowe długi.

Warto podkreślić, że właśnie dzięki pełnemu spisowi inwentarza spadkobierca może zdecydować, czy jest gotowy przyjąć spadek. W momencie przejęcia z dobrodziejstwem inwentarza dochodzi pełny obowiązek spłacenia długów (jedynie do wartości aktywów spadku), które zostały ujawnione w dokumencie, jak również tych niewpisanych, a jednocześnie znanych przez spadkobiercę.

Protokół stanu faktycznego – kolejna ważna funkcja komornika

Komornik może okazać się najlepszym przyjacielem człowieka chcącego wygrać proces sądowy. Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych i egzekucji, może on sporządzić protokół stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia na zarządzenie sądu lub prokuratora. Jak to wygląda w praktyce?

Masz kawał ziemi za miastem, który służy ci do… niczego. Jednakowoż należy do ciebie. Zdajesz sobie sprawę, że co weekend nieproszeni goście na twoim terenie robią sobie pole namiotowe i urządzają imprezy. Rozpoczyna się powództwo, ty masz świadków że twoja działka jest „weekendowo zamieszkana”, pozwani mają świadków, że „nie prawda”. Słowo przeciw słowu. Proces wlecze się miesiącami. Wyrok nie zapewniający satysfakcji. Apelacja i znów oczekiwanie…

Zamiast tego możesz złożyć do komornika wniosek o sporządzenie protokołu stanu faktycznego. Dokument ten ma na celu stwierdzenie, kto rzeczywiście ma rację. Funkcjonariusz publiczny zjawia się w poniedziałek rano pod wskazanym adresem i bardzo skrupulatnie opisuje, jak wygląda wspominany obszar. Bardzo dokładnie opisuje moment, w którym imprezowe ogniska dogasają, a niechciani lokatorzy smacznie śpią w namiotach.

Dla pewności można poprosić o powtórkę protokołu np. w piątkowy wieczór. W takich godzinach nasi bohaterowie będą w trakcie przygotowania solidnego dwudniowego baletu. Warto również o tym napisać. Takie dwa dowody zostaną następnie przedstawione w sądzie. Sąd nie będzie mieć żadnych wątpliwości. Dzieje się tak dlatego, że:

Dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone.

W przypadku gdy wśród członków strony przeciwnej znajdzie się osoba, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić.

Przypis autora: Za niecałe 130 zł/h można ułatwić sobie życie. Redakcja kruczek.pl poleca 😉

Kto może zostać komornikiem?

Zawód komornika sądowego może pełnić osoba, która spełnia poniższe warunki:

  • posiada obywatelstwo polskie;
  • ma pełną zdolność do czynności prawnych;
  • posiada nieposzlakowaną opinię;
  • nie była karana za przestępstwo pospolite lub skarbowe;
  • nie jest podejrzana o przestępstwo pospolite lub skarbowe;
  • ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł magistra prawa lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;
  • jest zdolna ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków komornika;
  • odbyła aplikację komorniczą;
  • złożyła egzamin komorniczy;
  • pracowała w charakterze asesora komorniczego co najmniej 2 lata;
  • ukończyła 26 lat.

Ważne: Sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny, notariusz, a także wszystkie osoby, które ukończyły aplikacje prawnicze są zwolnieni z ostatnich czterech punktów. Do grona wymienionych zaliczają się także ci posiadający stopień naukowy doktora nauk prawnych.

Komornik zostaje powołany, a nie zatrudniony. Dokonuje tego Minister Sprawiedliwości na wniosek samego zainteresowanego. Pośrednikiem w ww. czynności jest prezes sądu apelacyjnego, w okręgu którego kandydat ma zamiar działać.

Kiedy komornik może zostać odwołany?

Komornik sądowy straci możliwość pełnienia swojej profesji, jeżeli Minister Sprawiedliwości zdecyduje się go odwołać. Szef resortu może to zrobić w 7 przypadkach, kiedy to komornik:

  • zrezygnował z pełnienia swoich obowiązków;
  • z powodu choroby lub stanu zdrowia został uznany orzeczeniem komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków komornika lub bez uzasadnionej przyczyny odmówił poddania się takiemu badaniu, mimo zalecenia właściwej izby komorniczej (przed decyzją wymagane wysłuchanie komornika);
  • ukończył 70. rok życia;
  • został pozbawiony prawomocnym wyrokiem sądu praw publicznych lub prawa wykonywania zawodu;
  • rażąco i uporczywie naruszał przepisy prawa, co zostało stwierdzone orzeczeniami sądu wydanymi w wyniku rozpoznania środków zaskarżenia, skarg na czynności komornika lub innych środków prawnych – na wniosek prezesa właściwego sądu apelacyjnego(przed decyzją wymagane wysłuchanie komornika);
  • został ukarany, prawomocnym orzeczeniem dyscyplinarnym, karą wydalenia ze służby komorniczej;
  • nie zawarł umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub utracił to ubezpieczenie z zawinionych przez siebie przyczyn (przed decyzją wymagane wysłuchanie komornika).

Obowiązki komornika

Komornik ma obowiązek:

  • zwrócić należności wierzycielowi w przeciągu czterech dni po ich wyegzekwowaniu;
  • zapłacić odsetki w związku z niedotrzymaniem ww. terminu;
  • ponieść odpowiedzialność za szkodę, którą wyrządził podczas wykonywania czynności;
  • zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody;
  • odpowiedzieć dyscyplinarnie za naruszenie powagi i godności urzędu, a także za obrazę przepisów prawa, niewykonanie poleceń powizytacyjnych i wydatkowanie środków, które podlegają dokumentacji w sposób rażąco sprzeczny z ich przeznaczeniem;
  • uzyskać zgodę prezesa sądu rejonowego na działanie w dni ustawowo wolne od pracy lub w godzinach nocnych (chyba, że znacząco utrudnia to egzekucje);

Ważne: Komornik może wykonywać swoje czynności w dni robocze i soboty, w w godzinach od 7:00 do 21:00.

Garść statystyk od Krajowej Rady Komorniczej:

  • W Polsce działa 1711 komorników sądowych;
  • Dla komorników pracuje 1923 asesorów i 390 aplikantów;
  • W 2017 roku przeprowadzono 4 948 597 spraw komorniczych.

Akty prawne związane z zawodem komornika sądowego:

  • Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji;
  • Kodeks postępowania cywilnego;
  • Ustawa o ochronie danych osobowych;
  • Ustawa o kosztach komorniczych;
  • Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o komornikach sądowych i egzekucji;
Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career