Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Dopuszczalność wytoczenia roszczenia przez kościół katolicki w przedmiocie zwrotu nieruchomości przejętych przez państwo

Spis treści
rozwiń spis treści

„Parafiom Kościoła Rzymskokatolickiego położonym na terenie dawnego zaboru pruskiego, które po pierwszej wojnie światowej znalazły się w granicach Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej, przysługuje uprawnienie wszczęcia postępowania w przedmiocie przywrócenia upaństwowionych nieruchomości lub ich części będących wcześniej własnością katolickich gmin kościelnych”.

Roszczenia kościelne

Izba Cywilna Sądu Najwyższego, w składzie siedmiu sędziów, zajęła się zagadnieniem prawnym przedstawionym przez 3-osobowy skład SN. Sędziowie, rozpatrując sprawę o sygn. III CZP 14/18, powzięli wątpliwości co do zasadności roszczenia wysuwanego przez parafię w przedmiocie zwrotu nieruchomości znajdujących się na terenach byłego zaboru pruskiego, które Państwo przejęło na podstawie ówcześnie funkcjonujących przepisów (ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego).

Szczególnie istotnym problemem w powyższej sprawie było określenie tego, czy parafiom Kościoła Rzymskokatolickiego przysługiwała legitymacja czynna do wystąpienia z roszczeniami wynikającymi z ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego ( art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 w zw. z art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r., o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej).

Spór o osobowość prawną kościoła

Sąd Najwyższy, badając powyższą sprawę, stanął przed trudnym zadaniem, które polegało na przeanalizowaniu przepisów, począwszy od regulacji pruskich z końca XVIII w., po przepisy funkcjonujące do końca drugiej wojny światowej. Po tak wnikliwej analizie SN wskazał, że w uprzednim stanie prawnym brak było regulacji określających status prawny kościelnych osób prawnych. Jednak od lat 60. linia orzecznicza SN, która miała w tym przypadku charakter prawotwórczy przyjęła, że parafiom przysługuje osobowość prawna. W tej sytuacji należy pamiętać, że o przyznaniu osobowości prawnej decydują przepisy szczególne (art.33 KC. in fine), i taka regulacja weszła w życie wraz z przepisami ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (jedn. tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 380). Z art. 72 powyższej ustawy wynika, że kościelnym osobom prawnym przysługuje i przysługiwała wcześniej osobowość prawna.

Co ciekawe, w skład orzekający w powyższej sprawie wchodziło dwóch sędziów, którzy zdaniem Prezydenta RP przeszli już w stan spoczynku. Chodzi o Jacka Gudowskiego oraz Wojciecha Katnera. Sędziowie, decydując się na orzekanie, powołali się na postanowienie zabezpieczające, jakie kilka tygodni wcześniej wydał SN. Zabezpieczenie ma na celu zawieszenie stosowania nowych przepisów do czasu zbadania legalności regulacji dotyczących przechodzenia w stan spoczynku sędziów, którzy ukończyli 65 lat przez TSUE.

źródło: sn.pl

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career