Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Koronawirus: czy pracodawca może skierować pracownika na badania?

Spis treści
rozwiń spis treści

Z uwagi na dalszy wzrost zachorowań na koronawirusa coraz częściej pojawia się pytanie: czy pracodawca może skierować pracownika na test na COVID-19. Z jednej strony zlecenie wykonania testu na koronawirusa stanowi jeden ze środków związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy. Natomiast zgodnie ze stanowiskiem UODO, nawet w przypadku uzyskania zgody pracownika kierowanie go na takie badania przez pracodawcę budzi pewne wątpliwości.

Zlecenie wykonania testu na koronawirusa – Kodeks pracy i RODO

Wielu prawników opowiada się za stanowiskiem, że z uwagi na obecną sytuację epidemiologiczną w kraju pracodawcy przysługuje prawo do przeprowadzania testów na COVID-19 wśród pracowników. Przyznają jednak, że problem istnieje, ponieważ przepisy w tej kwestii nie są jednoznaczne. Z jednej strony mamy bowiem regulacje dotyczące ochrony danych osobowych. Z drugiej – przepisy Kodeksu pracy, jak np. art. 94 pkt 4 k.p. Zgodnie z tym artykułem pracodawca jest obowiązany w szczególności zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Warto również przywołać w tym kontekście art. 207 § 2 k.p. Stanowi on, że pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników. Pracodawca powinien zatem zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Na wykonanie przez pracownika testu na COVID-19 pozwala także art. 9 ust. 2 lit. b rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO). Zgodnie z tym artykułem przetwarzanie szczególnych kategorii danych osobowych, do których należą dane dotyczące zdrowia, jest możliwe. Taka możliwość istnieje jednak tylko wtedy, gdy przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykony­wania szczególnych praw przez administratora lub osobę, której dane dotyczą, w dziedzinie prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej. O ile jest to oczywiście dozwolone prawem Unii lub prawem państwa członkowskiego, lub porozumieniem zbiorowym na mocy prawa państwa członkowskiego przewidującymi odpowiednie zabezpieczenia praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą.

Przeczytaj również: Koronawirus a praca

Zlecenie wykonania testu na koronawirusa – wymagana zgoda pracownika?

Zgodnie ze stanowiskiem Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO), pozyskiwanie informacji o stanie zdrowia jest związane z przetwarzaniem szczególnej kategorii danych (dotyczących zdrowia). Zostały one wskazane w art. 9 ust. 1 RODO. Ze względu na swój wyjątkowo wrażliwy charakter – dane te muszą zostać objęte większą ochroną. Co to oznacza w praktyce? Pracodawca, chcąc przetwarzać dane osobowe pracownika w postaci wyniku testu na obecność koronawirusa, powinien spełniać którąś z przesłanek określonych w art. 9 ust. 2 RODO dopuszczających przetwarzanie tej kategorii danych. Jedną z tych przesłanek jest zgoda osoby, której przetwarzane dane dotyczą.

Jednak w stosunku pracy, w którym mamy do czynienia z nierównością podmiotów pracodawca – pracownik, zgoda taka nie powinna stanowić ważnej podstawy prawnej przetwarzania danych osobowych. Jest bowiem mało prawdopodobne, by w tej konkretnej sytuacji zgodę wyrażono dobrowolnie we wszystkich przypadkach (motyw 43 RODO). Wątpliwości budzi zatem uznanie zgody za podstawę legalizującą przetwarzanie danych dotyczących zdrowia pracownika. Zatem w relacji pracodawca – pracownik, w której występuje nierówność tych podmiotów.

Brak jasnej podstawy prawnej?

Prezes UODO dodaje, że podstaw prawnych w zakresie przetwarzania danych osobowych pracowników m.in. dotyczących ich zdrowia w związku z zapobieganiem COVID-19 należy doszukiwać się w przepisach ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Zgodnie z art. 17 ww. ustawy, Główny Inspektor Sanitarny posiada uprawnienia, aby m.in. wskazywać na przyjmowanie właściwych rozwiązań. Zatem to służby sanitarne, a nie pracodawcy, powinny wskazywać kierunki podejmowanych działań. Jak UODO argumentuje swoje stanowisko? Według UODO przyjęcie powyższego rozwiązania jest wyjątkowo istotne w aktualnej sytuacji. Przepisy szczególne dotyczące przetwarzania danych o stanie zdrowia pracowników w sposób restrykcyjny regulują bowiem pozyskiwanie przez pracodawcę tych danych. Co do zasady nie uprawniają pracodawcy do przetwarzania danych o stanie zdrowia.

Państwowy Inspektor Sanitarny i badania dodatkowe

Pracodawca może także zawiadomić Państwowego Inspektora Sanitarnego o potencjalnym ryzyku choroby u danego pracownika. Zawiadomienie to może skutkować zainicjowaniem weryfikacji stanu zdrowia takiej osoby. Należy jednak mieć na uwadze, że w takim przypadku pracodawca może narażać się na ryzyko nierównego traktowania pracownika w zatrudnieniu. Trudno też ocenić, jak w takim przypadku zachowa się finalnie Państwowy Inspektor Sanitarny. Dlatego co do zasady rekomendowanym jest korzystanie z możliwości odizolowania osoby, co do której stanu zdrowia ma się wątpliwości, od pozostałych pracowników. Jeśli ma wątpliwości co do stanu zdrowia danego pracownika, może skierować go na badanie przez lekarza medycyny pracy. Dopiero ten lekarz powinien – jeżeli uzna to za zasadne – zainicjować dalsze działania w kierunku diagnostyki zakażenia wirusem SARS-CoV-2.

Zlecenie wykonania testu na koronawirusa – czy możliwy jest wgląd do wyniku testu pracownika?

Pracodawca kieruje pracownika na badania wstępne i okresowe. Po ich przejściu pracownik otrzymuje od lekarza zaświadczenie o byciu zdolnym (lub nie) do pracy. I to zaświadczenie jest zobowiązany udostępnić pracodawcy. Oznacza to, że dla pracodawcy znaczenie powinna mieć jedynie informacja, czy pracownik jest zdolny czy niezdolny do wykonywania pracy. Tym samym nie powinien on mieć dostępu do samych wyników.

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career