Umowa pożyczki pomiędzy pracownikiem a pracodawcą

Umowa pożyczki uregulowana jest w przepisach art. 720-724 kodeksu cywilnego. Umowa ta może być też zawierana pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. W takim przypadku do praw i obowiązków pożyczkobiorcy i pożyczkodawcy również zastosowanie znajdują wyżej wskazane przepisy kodeksu cywilnego.

Umowa pożyczki jest umową konsensualną, ponieważ dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron. Oznacza to, że dla jej skutecznego zawarcia wymaga się zgodnego oświadczenia stron. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę (pożyczkodawca) zobowiązuje się przenieść na własność biorącego (pożyczkobiorcę) określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy lub rzeczy w określonym w umowie terminie.

Umowa pożyczki może być zawarta w każdej formie: dorozumianej, ustnej, zwykłej pisemnej bądź szczególnej (z data pewną, podpisem notarialnie poświadczonym bądź w formie aktu notarialnego).

Istotne elementy umowy pożyczki

Do elementów istotnych (essentialia negotii) umowy pożyczki należy zaliczyć:

1. Przedmiot pożyczki – poprzez umowę pożyczki musi nastąpić przeniesienie własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę, tak by miał możliwość swobodnego dysponowania pieniędzmi bądź też rzeczami będącymi przedmiotem umowy. Przedmiotem umowy pożyczki mogą być pieniądze lub rzeczy oznaczone tylko co do gatunku. Do przenoszenia pieniędzy i rzeczy objętych umową pożyczki mają zastosowanie ogólne zasady przenoszenia własności, wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego (prawo rzeczowe).
2. Obowiązek zwrotu pożyczki – istotnym elementem umowy pożyczki jest obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki.

Odsetki

Z reguły w przypadku pożyczki kwoty pieniężnej pożyczkodawcy oprócz kwoty pożyczki przysługuje dodatkowo wynagrodzenie za udzielnie pożyczki w postaci odsetek. Odsetki stanowią rodzaj wynagrodzenia za korzystanie z cudzych pieniędzy. Odsetki od świadczeń pieniężnych należą się w tylko w sytuacji, gdy wynika to z czynności prawnej, ustawy, orzeczenia sądowego lub decyzji innego właściwego organu. Zgodnie z powyższym, by móc żądać odsetek niezbędne jest istnienie wyraźnej podstawy prawnej – a tym samym, aby pożyczka była odpłatna musi przewidywać to umowa pożyczki.  Możliwe jest bowiem ukształtowanie umowy pożyczki jako nieodpłatnej, wówczas pożyczkodawcy nie będzie przysługiwało żadne wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki.

Czym innym jest natomiast możliwość żądania odsetek w przypadku, gdy pożyczkobiorca opóźnia się ze zwrotem pożyczki ponad ustalony termin. Dotyczy to również sytuacji, w których umowa pożyczki została skonstruowana jako nieodpłatna. Gdy dłużnik (pożyczkobiorca) opóźnia się ze spełnieniem świadczenia wynikającego z umowy, można żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby wierzyciel nie ponosił żadnej szkody (art. 481 §1 k.c.). Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).

Odstąpienie od umowy pożyczki, wydanie przedmiotu pożyczki (art. 721 k.c.)

Umowa pożyczki jako umowa konsensualna dochodząca do skutku poprzez porozumienie się stron musi opierać się na zaufaniu, że pożyczkobiorca będzie mógł  zwrócić pożyczkę. Zgodnie z art. 721 k.c. dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

Artykuł 721 k.c. określa okoliczność, której wystąpienie zezwala na skorzystanie z instytucji odstąpienia od umowy. Mianowicie chodzi o zły stan majątkowy pożyczkobiorcy. Z dobrodziejstwa wynikającego z art. 721 k.c. może skorzystać pożyczkodawca, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym pożyczkobiorcy nie wiedział lub nie mógł się z łatwością dowiedzieć. Należy podkreślić, że zły stan majątkowy może wystąpić już po zawarciu umowy. Przyjmuje się, że zły stan majątkowy musi istnieć w chwili, kiedy uprawniony wykonuje swoje prawo odstąpienia od umowy czy odmawia wydania przedmiotów świadczenia, jednakże z zastrzeżeniem, że pożyczkodawca nie może znajdować się w zwłoce z wykonaniem zobowiązania.

Przedawnienie roszczenia o wydanie przedmiotu pożyczki

Samo zawarcie umowy pożyczki z reguły nie jest połączone od razu z wydaniem pożyczki. Z reguły strony w umowie pożyczki określają termin, w którym pożyczka ma być wydana. Jeśli strony nie określą terminu wydania pożyczki to wówczas zastosowanie ma art. 455 k.c.

Zgodnie z art. 722 k.c. roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.

Obowiązek naprawienia szkody (art. 724 k.c.)

Jakiekolwiek rzeczy, które stanowią przedmiot umowy pożyczki powinny być wolne od wad fizycznych oraz prawnych. Jeżeli takowe wady istniały, a dający pożyczkę o nich nie zawiadomił, obowiązany jest do naprawienia szkody, którą przez to wyrządził. Okolicznościami, które zwalniają pożyczkodawcę z odpowiedzialności za wady fizyczne i prawne, są:

• nieznajomość tej wadliwości albo
• zawiadomienie pożyczkobiorcy o wadzie, najpóźniej w chwili wydania rzeczy.

Sposoby zabezpieczenia umowy pożyczki

Warto nadmienić, iż pożyczkodawca ponosi pewne ryzyko udzielając pożyczki. Dlatego też stosowane są różne formy zabezpieczenia zwrotu pożyczki i zapłaty należnego wynagrodzenia (w tym odsetek) dla pożyczkodawcy, przykładowo poręczenie.

Pracodawca może udzielić pracownikowi pożyczki ze środków obrotowych spółki lub ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Spłata pożyczki może odbywać się poprzez potrącanie przez pracodawcę poszczególnych jej rat z wynagrodzenia za pracę pracownika i innych świadczeń związanych z pracą. Pracodawca musi jednak uzyskać w tym przedmiocie pisemną zgodę pracownika. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego brak zachowania pisemnej formy zgody pracownika skutkuje nieważnością oświadczenia o wyrażeniu zgody na potrącenie. W oświadczeniu powinna zostać wskazana konkretna kwota, na której comiesięczne potrącanie pracownik wyraża zgodę oraz okres, przez który takie potrącenia będą dokonywane.

Przy dokonywaniu potrąceń rat pożyczki z wynagrodzenia pracownika pracodawca jest zobowiązany respektować tzw. kwotę wolną od potrąceń. W analizowanym przypadku kwotą wolną od potrąceń będzie kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Powyższe wynika z art. 91 § 2 pkt 1 kodeksu pracy.

Potrzebujesz wzoru umowy pożyczki? Możesz zupełnie bezpłatnie i bez pomocy prawnika stworzyć ją w naszym Generatorze Umów.