Elementarz prawa restrukturyzacyjnego – rada wierzycieli

Rada wierzycieli jest organem ustanawianym zarówno w postępowaniu restrukturyzacyjnym, jak i upadłościowym. Służy ona głównie wierzycielom, jednakże jednocześnie odciąża sędziego-komisarza w zakresie podejmowania decyzji, które w momencie powołania rady wierzycieli są podejmowane przez wybranych przez nią przedstawicieli.

Powołanie rady wierzycieli

Radę wierzycieli ustanawia sędzia – komisarz z urzędu, o ile uzna to za potrzebne bądź na wniosek:

• dłużnika,
• co najmniej trzech wierzycieli,
• wierzyciela albo wierzycieli mających łącznie co najmniej piątą część sumy wierzytelności, z wyłączeniem wierzycieli określonych art. 89 ust. 3, art. 109 ust. 1 i art. 116 Prawa Restrukturyzacyjnego.

Ci ostatni posiadają również uprawnienie do wskazania konkretnego wierzyciela, który będzie pełnił funkcję członka rady wierzycieli. Jeżeli rada wierzycieli nie została ustanowiona bądź nie wykona czynności zastrzeżonych dla rady wierzycieli w terminie wyznaczonym przez sędziego-komisarza czynności zastrzeżone dla rady wierzycieli wykonuje sędzia – komisarz.

Skład osobowy rady wierzycieli

Rada wierzycieli składa się z pięciu członków oraz dwóch zastępców powoływanych spośród wierzycieli dłużnika będących uczestnikami postępowania. Może również składać się z trzech członków, jeżeli liczba wierzycieli dłużnika będących uczestnikami postępowania jest mniejsza niż siedem. Zastępca członka rady wierzycieli posiada takie same uprawnienia jak członek rady wierzycieli. Może on uczestniczyć w posiedzeniach rady wierzycieli zamiast nieobecnego członka rady wierzycieli. Co istotne, członek rady wierzycieli odpowiada za szkodę wynikłą z nienależytego pełnienia obowiązków.

Kompetencje rady wierzycieli

Prawo restrukturyzacyjne przyznało radzie wierzycieli szeroki wachlarz kompetencji, do których można zaliczyć:

• udzielanie pomocy nadzorcy sądowemu albo zarządcy,
• kontrolowanie czynności nadzorcy sądowego albo zarządcy,
• badanie stanu funduszów masy układowej lub sanacyjnej,
• udzielanie zezwolenia na czynności, które mogą być dokonane tylko za zezwoleniem rady wierzycieli,
• wyrażanie opinii w innych sprawach, jeżeli zażąda tego sędzia-komisarz, nadzorca sądowy albo zarządca lub dłużnik.

Należy wskazać, że przy wykonywaniu obowiązków rada wierzycieli kieruje się interesem ogółu wierzycieli. Sama rada bądź jej członkowie mogą natomiast przedstawiać sędziemu-komisarzowi swoje uwagi o działalności dłużnika, nadzorcy sądowego albo zarządcy.

Ponadto rada wierzycieli może żądać od dłużnika, nadzorcy sądowego albo zarządcy wyjaśnień oraz badać księgi i dokumenty przedsiębiorstwa dłużnika w zakresie, w jakim nie narusza to tajemnicy przedsiębiorstwa. W pozostałym zakresie, a także w przypadku wątpliwości, sędzia-komisarz określa zakres uprawnień członków rady do badania ksiąg i dokumentów przedsiębiorstwa dłużnika.

Zgoda rady wierzycieli na dokonanie czynności przez dłużnika

Pewne czynności dłużnika bądź zarządcy wymagają pod rygorem nieważności zezwolenia rady wierzycieli. Do tych czynności zalicza się:

• obciążenie składników masy układowej lub sanacyjnej hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką morską w celu zabezpieczenia wierzytelności nieobjętej układem;
• przeniesienie własności rzeczy lub prawa na zabezpieczenie wierzytelności nieobjętej układem;
• obciążenie składników masy układowej lub sanacyjnej innymi prawami;
• zaciąganie kredytów lub pożyczek;
• zawarcie umowy dzierżawy przedsiębiorstwa dłużnika lub jego zorganizowanej części lub innej podobnej umowy.

Zezwolenia rady wierzycieli pod rygorem nieważności wymaga również sprzedaż przez dłużnika nieruchomości lub innych składników majątku o wartości powyżej 500 000 złotych.

Rada wierzycieli może udzielić zezwolenia na zawarcie umowy kredytu lub pożyczki lub ustanowienie zabezpieczeń, o których mowa powyżej, w wypadku gdy jest to niezbędne do zachowania zdolności do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania restrukturyzacyjnego i zobowiązań powstałych po jego otwarciu lub zawarcia i wykonania układu oraz zostało zagwarantowane, że środki będą przekazane dłużnikowi i wykorzystane w sposób przewidziany przez uchwałę rady wierzycieli, a ustanowione zabezpieczenie jest adekwatne do udzielonego kredytu lub pożyczki.

Uchwały podejmowane przez radę wierzycieli

Rada wierzycieli wykonuje czynności przez podejmowanie uchwał na posiedzeniach, chyba że regulamin stanowi inaczej. Posiedzenia rady wierzycieli mogą odbywać się przy użyciu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Jednakże jeżeli uchwała nie jest podejmowana na posiedzeniu, do jej podjęcia konieczne staje się oddanie głosów przez wszystkich członków rady wierzycieli. W takim przypadku głosu nie może oddać zastępca członka rady wierzycieli. Rada wierzycieli podejmuje uchwały w terminie dwóch tygodni od dnia złożenia wniosku do rady większością głosów, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Na skutek uchwały rady wierzycieli podjętej w pełnym składzie, za którą głosowało co najmniej czterech członków, sąd może zezwolić dłużnikowi na wykonywanie zarządu w zakresie nieprzekraczającym zakresu zwykłego zarządu. W takim przypadku zarządca nadal pełni swoją funkcję. Sąd może zmienić nadzorcę sądowego albo zarządcę na skutek uchwały rady wierzycieli podjętej w pełnym składzie, za którą głosowało co najmniej czterech członków. Zmiana ta może nastąpić również na skutek uchwały rady wierzycieli podjętej zgodnie z wnioskiem dłużnika. Jeżeli rada wierzycieli składa się jednak z trzech członków, uchwały, o których mowa powyżej, podejmuje się jednomyślnie.