Strefa ruchu, strefa zamieszkania, droga wewnętrzna – o co w tym wszystkim chodzi?

W niemal każdym polskim mieście nieustannie budowane są osiedla mieszkaniowe. Każde z nich musi zostać wyposażone w drogę dojazdową, często znajdującą się na terenie prywatnym. Ważne jest, aby poruszanie się po niej było wygodne i bezpieczne dla każdego – pieszego, rowerzysty i kierowcy.

Dlatego też właściciele dróg wprowadzają na nich specjalną organizację ruchu, mająca swoje oparcie w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Nie wszyscy jednak wiedzą, jak w takich miejscach należy się zachować.

Przepisy na drodze wewnętrznej

Problemy wynikają z tego, że zarządcy drogi mogą skorzystać z różnych wariantów organizacji ruchu. Możliwe jest pozostawienie ulicy jako typowej „drogi wewnętrznej”, jak również stworzenie „strefy ruchu” albo „strefy zamieszkania”. W każdej z nich obowiązują odmienne zasady poruszania się.

Jeśli właściciel nieruchomości, na której znajduje się droga, posadowi na każdym jej krańcu znak „droga wewnętrzna”, wyłącza tym samym stosowanie niemal wszystkich przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Określa ona bowiem zasady ruchu na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu (art. 1 ust. 1 pkt 1). Droga wewnętrzna nie należy natomiast do żadnej z tych kategorii, na co wskazuje jej definicja zawarta w art. 8 ust. 1 ustawy o drogach publicznych. Stanowi on, że Drogi, drogi rowerowe, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym tych dróg są drogami wewnętrznymi. Mówiąc w uproszczeniu, wszystkie ulice znajdujące się poza pasem oznaczonym na mapach geodezyjnych jako tereny publiczne przeznaczone pod drogi, a więc przede wszystkim na terenach prywatnych nieruchomości, są co do zasady „drogami wewnętrznymi”.

Jednakże, aby zachować odpowiedni poziom bezpieczeństwa poza pasem drogowym, ustawodawca w art. 1 ust. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym postanowił, że na „drodze wewnętrznej” znajdą zastosowanie przepisy w zakresie:

a) koniecznym dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz

b) wynikającym ze znaków i sygnałów drogowych.

Oznacza to, przykładowo, że na osiedlowej uliczce oznaczonej jako „droga wewnętrzna” obowiązuje tzw. zasada prawej ręki czy inne przepisy, których celem jest dbanie o bezpieczeństwo uczestników ruchu. Również, jeśli właściciel „drogi wewnętrznej” posadowi na niej znak drogowy – przykładowo regulujący zasady pierwszeństwa przejazdu – stosowanie się do niego jest konieczne i może być egzekwowane przez służby.

Strefy – ruchu i zamieszkania – kodeks drogowy

Drugą możliwością jest zamiana typowej „drogi wewnętrznej” w „strefę ruchu”, co następuje poprzez postawienie na jej krańcach odpowiedniego znaku drogowego. Konsekwencją takiej decyzji jest obowiązywanie na takim obszarze wszystkich przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

Trzecia opcja to natomiast wprowadzenie „strefy zamieszkania”. Co istotne, można ją wyznaczyć również na drodze publicznej, zarządzanej przez miasto. Wewnątrz niej, podobnie jak w „strefie ruchu”, obowiązują wszystkie przepisy ustawy, jednakże z pewnymi istotnymi modyfikacjami. Mają one na celu uprzywilejowanie pieszych i uspokojenie ruchu drogowego. Po pierwsze, w „strefie zamieszkania” wyłączony jest obowiązek poruszania się pieszych po chodniku. Co więcej, mogą oni korzystać z całej szerokości jezdni i mają pierwszeństwo przed pojazdami (art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy). Dotyczy to również najmłodszych, którzy w „strefie zamieszkania” mogą poruszać się bez opiekuna (art. 43 ust. 1). Dlatego też w takim miejscu bezcelowe jest budowanie wydzielonych dróg dla pieszych. W naszym kraju zasada ta się nie przyjęła, co prowadzi do patologicznych sytuacji, gdzie chodniki zastawiają pojazdy, a piesi – nieprzyzwyczajeni do poruszania się jezdnią – przeciskają się między nimi. „Strefę zamieszkania” powinno się wyznaczać w ten sposób, że przy krawędziach drogi wytycza się pasy postojowe, a ruch pieszych i pojazdów odbywa się jej środkiem. W takim miejscu kierowcy powinni zwiększyć swoją uwagę i akceptować obecność pieszych na pasie ruchu.

Po drugie, w „strefie zamieszkania” obowiązuje ograniczenie prędkości do 20 km/h (art. 20 ust. 2 ustawy). Po trzecie zaś, parkowanie pojazdów dozwolone jest wyłącznie w miejscach wyznaczonych odpowiednimi znakami drogowymi (art. 49 ust. 2 pkt 4).

Uważaj przy opuszczaniu strefy!

Warto jeszcze wspomnieć o jednej zasadzie, wspólnej dla wszystkich opisanych stref. Wynika ona z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym wjeżdżanie na „normalną” drogę z „drogi wewnętrznej”, „strefy zamieszkania” oraz „strefy ruchu” stanowi włączanie się do ruchu. Oznacza to obowiązek zachowania szczególnej ostrożności i ustąpienia pierwszeństwa innemu pojazdowi lub uczestnikowi ruchu (pieszemu i rowerzyście). W takim przypadku wyłączona jest ogólna zasada „prawej ręki”.

Patrz na znaki i dostosuj do nich swoje zachowanie

Nawet więc gdy ulica jest częścią nieruchomości stanowiącej własność prywatna, obowiązują na niej zasady dotyczące zachowania w ruchu drogowym. Do zarządcy tej drogi należy zaś ustalanie czy są to:

a) wszystkie reguły zawarte w ustawie – w przypadku ustanowienia „strefy ruchu”,

b) wszystkie, lecz z pewnymi modyfikacjami nakładającymi na kierowców dodatkowe obowiązki, szczególnie wobec pieszych – w strefie zamieszkania,

c) tylko te dotyczące bezpieczeństwa oraz wynikające ze znaków i sygnałów drogowych – na „drodze wewnętrznej”.