Systemy czasu pracy – zadaniowy, w ruchu ciągłym
W poprzednim artykule omówiliśmy podstawowy, równoważny oraz skrócony czas pracy. Dziś pozostałe dwa systemy: zadaniowy czas pracy oraz czas pracy w ruchu ciągłym.
Zadaniowy czas pracy
Zadaniowy czas pracy reguluje art. 140 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy. Jest to elastyczny system czasu pracy. Polega on na tym, że pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas pracy niezbędny do wykonania powierzonych zadań. Musi jednak uwzględnić wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129 kodeksu pracy. Tak więc czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Okres rozliczeniowy nie może przekroczyć 4 miesięcy.
Zadaniowy system czasu pracy ma plusy zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika. Pracodawca nie musi bowiem sprawować bezpośredniej kontroli nad pracownikiem. Nie prowadzi też ewidencji godzin pracy. Nadal jednak musi sporządzać ewidencję czasu pracy. Pracownik natomiast sam ustala swój rozkład czasu pracy i nie czuje presji ze strony pracodawcy w tym zakresie. Ważne jest jednak to, żeby powierzone przez pracodawcę zadania były możliwe do wykonania w normalnym czasie pracy.
Kiedy można stosować zadaniowy system czasu pracy?
Należy jednak pamiętać o tym, że nie każdy rodzaj pracy może być objęty zadaniowym czasem pracy. Tak jak opisałam powyżej, jest to możliwe w przypadkach wymienionych w art. 140 kodeksu pracy. Przykładowo (za J. Stelina, „Prawo pracy”) zadaniowy czas pracy można zastosować, gdy:
- rodzaj pracy powoduje, że może ona być wykonywana poza zwykłym rytmem pracy zakładu, w zasadzie o dowolnej porze. Przykładowo może to być praca programisty komputerowego,
- zapotrzebowanie na pracę jest nierytmiczne i zależy od zmiennych okoliczności i uwarunkowań, a pracownik może sam decydować o rozkładzie czasu, w którym będzie wykonywał swoje zadania. Przykładem takiej pracy jest praca listonosza i dozorcy domu,
- niemożliwa lub znacznie utrudniona jest kontrola i ewidencja czasu poświęconego wykonywaniu pracy ze względu na miejsce wykonywania pracy. Przykładem jest tu praca akwizytorów, doręczycieli oraz przedstawicieli handlowych, czyli różnego rodzaju prace w terenie. Miejsce lub miejsca pracy w systemie zadaniowego czasu pracy ustala pracodawca. Na przykład inkasent otrzymuje od pracodawcy polecenie skontrolowania liczników w domach przy określonej ulicy, a nie w dowolnie przez niego wybranych przy innej ulicy,
- rodzaj pracy i jej organizacja nie wymagają, by praca rozpoczynała się i kończyła o ściśle ustalonej godzinie,
- wykonanie pracy zależy w głównej mierze od indywidualnego zaangażowania pracownika. Przykładem tu jest praca twórcza.
Czas pracy w ruchu ciągłym
Ostatnim systemem czasu pracy jest czas pracy w ruchu ciągłym, uregulowany w art. 138 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem pracą w ruchu ciągłym jest praca, która ze względu na proces produkcyjny oraz prawidłową eksploatację urządzeń nie może być wstrzymana.
W tym systemie czasu pracy tygodniowy czas pracy można przedłużyć do przeciętnie 43 godzin na tydzień w okresie rozliczeniowym, który może wynieść maksymalnie 4 tygodnie. Jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy można wydłużyć do 12 godzin. W niektórych tygodniach oznacza, że w 4-tygodniowym okresie rozliczeniowym może być ich maksymalnie 3.
System pracy ciągłej wymaga również pracy w niedziele i święta. Pracodawca musi więc pamiętać o tym, by zapewnić pracownikowi przynajmniej raz na 4 tygodnie wolną niedzielę.
Za każdą godzinę nadliczbową, czyli przekraczającą 8-godzinny czas pracy, pracownikowi należy się 100% dodatku za pracę. W czasie pracy w ruchu ciągłym nie obowiązują jednak limity godzin nadliczbowych obowiązujące przy wykonywaniu pracy ponadwymiarowej ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.
Czas pracy w ruchu ciągłym może też obowiązywać w zakładach pracy, w których pracy nie można wstrzymać ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności. Kodeks pracy nie precyzuje, jakie to są zakłady pracy. W związku z tym ocena, czy zachodzi taka potrzeba, należy do pracodawcy. Przykładowo można tutaj wskazać hotele, elektrownie, wodociągi i tym podobne przedsiębiorstwa.
Czytaj również:
Wynagrodzenie w gotówce – od 2019 roku będzie to trudniejsze
