Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Ugoda pozasądowa

Spis treści
rozwiń spis treści

Ugoda została uregulowana w kodeksie cywilnym (dalej k.c.) w art. 917 oraz art. 918 i należy do umów konsensualnych, kauzalnych oraz w swym założeniu wzajemnych. Celem ugody jest usunięcie niepewności co do roszczeń, które wynikają ze stosunku prawnego istniejącego między stronami, zapewnienia wykonania tych roszczeń bądź uchylenia istniejącego lub mogącego powstać w przyszłości sporu.

Treść ugody pozasądowej

Treścią ugody pozasądowej może być zarówno ukształtowanie stosunku obligacyjnego, jak również obowiązku świadczenia, czy też warunków zapłaty, które wynikają z wcześniej zawartych umów. By uznać czynność prawną za ugodę, strony muszą uczynić względem siebie ustępstwa, co do istniejącego między nimi stosunku prawnego. Istotę ugody stanowi zaś czynienie wzajemnych ustępstw, gotowość do zawierania kompromisów i rezygnacji ze swych prawdopodobnych racji między stronami.

Wskazuje się, iż ugodą nie jest porozumienie, w którym ustępstwa takie czyni tylko jedna ze stron. Wzajemność ustępstw należy rozpatrywać nie jako obiektywną ich równowagę. Trzeba ją raczej oceniać w aspekcie subiektywnego przekonania stron o czynionych ustępstwach w sferze własnych uprawnień. Uczynione przez strony ustępstwa mają zmierzać do zakończenia stosunku prawnego zaistniałego pomiędzy stronami. Ugoda może być zawarta przed sądem (ugoda sądowa) lub poza sądem (ugoda pozasądowa).

Jak zawrzeć ugodę pozasądową?

Przepisy kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) przewidują kilka możliwości zawarcia ugody, a mianowicie:

  • w postępowaniu pojednawczym, przed wniesieniem pozwu (art. 184 k.p.c.),
  • w toku postępowania sądowego,
  • w postępowaniu przed mediatorem (art. 1831 – 18315 k.p.c.).

W przypadkach określonych w pkt. 1 i 2 mamy do czynienia z ugodą sądową. Punkt 3 natomiast, aby mógł być uznany za taką ugodę, musi zostać zatwierdzony przez sąd.

Ugoda pomiędzy stronami – kiedy jest nieważna?

Wykonalność ugody

Kwestią niezmiernie istotną w przypadku zawierania ugód jest zagadnienie dotyczące ich wykonalności. Należy pamiętać, że ugody pozasądowe w przeciwieństwie do tych sporządzonych przed sądem, nie są tytułami egzekucyjnymi, co w konsekwencji nie uprawnia strony do dochodzenia należności z niej wynikających poprzez złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Ugoda sporządzona przez strony (ugoda pozasądowa) będzie stanowiła tytuł egzekucyjny jedynie w przypadku, kiedy będzie to wynikało z jej treści. Przy czym należy wskazać, że oświadczenie o poddaniu się egzekucji przez stronę musi zostać złożone w formie aktu notarialnego. Świadczy o tym brzmienie art. 777 § 1 pkt. 4-6 kpc. Jeżeli jednak ugodę pozasądową strony zawrą przed sądem, mediatorem i w postępowaniu polubownym, wtedy te, jeśli nadają się do wykonania w drodze egzekucji, będą stanowiły tytuł egzekucyjny.

Istnieją prawne możliwości sporządzenia ugody pozasądowej, w której jedna ze stron zabezpiecza swoje żądanie, na wypadek gdyby dłużnik świadczenia nie spełnił. W takim przypadku możliwy jest zastaw, hipoteka. Ustanowienie zabezpieczenia w powyższej postaci wprowadza swojego rodzaju pewność, iż postanowienia ugody pozasądowej zostaną wypełnione przez osobę zobowiązaną.

Forma ugody

Forma ugody jest w zasadzie dobrowolna. Bywa jednak, że dla określonej czynności prawnej zastrzeżona jest forma szczególna. W takim przypadku ugodę również powinno się zawrzeć w takiej formie, zgodnie z brzmieniem art. 76 k.c.

Niezbędne elementy ugody pozasądowej:

  • data miejsce zawarcia ugody,
  • strony,
  • wzajemne ustępstwa,
  • wskazanie stosunku prawnego dotyczący ugody,
  • podpisy.

Błąd (art. 918 k.c.)

Błąd w prawie cywilnym stanowi podstawę do uchylenia się od złożonego drugiej stronie oświadczenia woli. Podstawowym przepisem regulującym powyższą instytucję jest art. 84 k.c. Należy jednak podkreślić, iż błąd w przypadku ugód reguluje art. 918 k.c., który stanowi lex specialis (wyłącza zastosowanie art. 84 k.c.) w stosunku do art. 84 k.c. Okolicznością, która uprawnia stronę do zastosowania art. 918 k.c., a przy tym uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, jest sytuacja, w której błąd dotyczył stanu faktycznego, który obie strony uważały za niewątpliwy.

Przyjmuje się, że strony ugody nie muszą obejmować swoją świadomością rzeczywistego stanu rzeczy. Konieczną przesłanką do uchylenia się od skutków zawartej ugody jest tylko zgodne przyjmowanie przez strony, że stan faktyczny jest niewątpliwy. Reasumując, dopiero, gdy okaże się, że stan ten był obiektywnie inny, i że w tym innym stanie do ugody by nie doszło, można uchylić się od złożonego oświadczenia woli. Uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych złożonych pod wpływem błędu co do stanu faktycznego musi nastąpić w terminie określonym w art. 88 k.c. Według tego przepisu oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli, które złożono innej osobie pod wpływem błędu, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Musi to nastąpić w terminie jednego roku od jego wykrycia.

Forma ugody pozasądowej – kiedy wymagana jest szczególna?

Prorogatio fori (art. 46 k.c.)

W ugodzie pozasądowej sporządzanej przez strony warto wskazać, jaki sąd jest właściwy do rozpoznania sporu mogącego wyniknąć w przyszłości. Pomimo przepisów ogólnych określających właściwość miejscową sądu, istnieje możliwość określenia właściwości sądu na zasadzie klauzuli prorogacyjnej wynikającej z woli stron (art. 46 k.c.). Oznaczenie właściwości może ułatwić prowadzenie wierzycielom przyszłego procesu na tle wynikłym z niewykonania ugody.

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career