Zgodnie z Konstytucją "(...) rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej" (art. 18). Przejaw tej ochrony znajdziemy między innymi w dziale ósmym Kodeksu pracy, gdzie ustawodawca umieścił regulacje dotyczące uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem.
To obowiązkowy urlop przysługujący każdej pracownicy, która urodziła dziecko i jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Ma on na celu pomoc w odzyskaniu sił po porodzie i opiece nad małym dzieckiem. Jest urlopem pełnopłatnym.
Podstawowy urlop macierzyński trwa 20 tygodni. Po 14 tygodniach obowiązkowego urlopu macierzyńskiego matka może przekazać swoją część urlopu ojcu. Jest to maksymalnie 6 tygodni, którymi świeżo upieczeni rodzice mogą się podzielić. Jeśli ciąża jest mnoga, można wykorzystać proporcjonalnie więcej czasu na opiekę nad dzieckiem. W sumie urlop macierzyński może trwać od 20 do nawet 31 tygodni.
Zgodnie z art. 180. § 1 pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
Warto jednak pamiętać, aby wniosek o urlop złożyć co najmniej na 14 dni przed datą planowanego porodu.
W przypadku łączenia przez pracownika korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:
Urlop macierzyński jest obowiązkowy, jednak możemy wrócić wcześniej do pracy po upływie 14 tygodni. W jakiej sytuacji? Tak jak wspomniane było wyżej, rodzice mogą się urlopem podzielić. Matka może wrócić do pracy jeśli pozostałą część urlopu wykorzysta tata dziecka. Powinien on być zatrudniony na podstawie umowy o pracę.
Przeczytaj również:
Urlop ojcowski
Pojęcia urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego często są mylone lub stosowane zamiennie. Błędnie. Znaczą one bowiem zupełnie co innego. Urlop macierzyński to przerwa w pracy. Natomiast zasiłek macierzyński – świadczenie pieniężne wypłacane kobiecie będącej na urlopie macierzyńskim.
Urlop macierzyński to uprawnienie pracowniczym, przysługujące w okresie zatrudnienia w związku z urodzeniem się dziecka.
Przede wszystkim dotyczy kobiet zatrudnionych na podstawie umowy o prace, które:
Będąc zatrudnioną na umowę o pracę na czas określony możesz wykorzystać pełen wymiar urlopu, o ile przypada on całkowicie w czasie trwania tej umowy.
Natomiast zasiłek macierzyński to świadczenie z tytułu ubezpieczenia społecznego. Przysługuje w czasie korzystania z urlopu macierzyńskiego każdej ubezpieczonej kobiecie, która urodziła dziecko w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
Przysługuje także w sytuacji jeżeli umowa o pracę:
Podsumowując, zasiłek macierzyński jest świadczeniem, które przysługuje również tym osobom, które nie są w stosunku pracy - pod warunkiem, że są objęte ubezpieczeniem społecznym. Wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku i jest to średnia z 12 miesięcy.
Przepisy nie określają, w jakim terminie należy złożyć wniosek o urlop macierzyński, gdyż przysługuje on z mocy prawa maksymalnie od dnia porodu. Taki termin jest jednak określony dla wniosku o urlop rodzicielski. Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Pracodawca ma obowiązek uwzględnienia wniosku.
We wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski oprócz danych pracownika oraz pracodawcy należy zawrzeć:
Do wniosku o urlop macierzyński musimy dołączyć następujące dokumenty: