Zasady karania za praktyki ograniczające konkurencję – nowe wyjaśnienia Prezesa UOKiK

Prezes UOKiK przedstawił zaktualizowane wyjaśnienia w sprawie nakładania kar na przedsiębiorców za praktyki naruszające konkurencję. Publikacja dokumentu jest elementem polityki transparentności działań Urzędu. Przedsiębiorcy mogą dowiedzieć się, jakie są zasady karania za praktyki ograniczające konkurencję i w jaki sposób obliczane są sankcje za złamanie przepisów.

Zgodnie z ustawą antymonopolową kara za stosowanie przez przedsiębiorców praktyk ograniczających konkurencję wynosi do 10 proc. obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym wydanie decyzji. Ustawa określa maksymalny wymiar kar oraz ogólne przesłanki ich wysokości. Urząd dla zwiększenia przejrzystości swoich działań dodatkowo objaśnia w swoich dokumentach metodologię nakładania sankcji. W ramach realizacji tej polityki Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał zaktualizowane wyjaśnienia odnoszące się do ustalania wysokości kar pieniężnych w sprawach dotyczących niedozwolonych porozumień oraz nadużywania pozycji dominującej przez przedsiębiorców.

– Zdajemy sobie sprawę, jak ważna dla przedsiębiorców jest przewidywalność nie tylko przepisów, ale także działań instytucji państwowych. Dlatego stawiamy na transparentność i przejrzystość. W tym celu publikujemy wyjaśnienia, w których prezentujemy sposób ustalania sankcji finansowych dla przedsiębiorców, którzy dopuścili się praktyk ograniczających konkurencję. Poprzedni dokument został opracowany w 2015 r. i konieczna była jego aktualizacja. Obecna wersja została dostosowana do bieżącej specyfiki spraw podejmowanych przez Urząd. Pod uwagę wzięliśmy obrazu rynku, na którym widzimy coraz więcej spraw przeciwko dużym podmiotom, a także postępowania w sprawie poważnych i długotrwałych naruszeń – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.  

Przeczytaj również: Czyny nieuczciwej konkurencji

Co UOKiK weźmie pod uwagę przy ustalaniu wysokości kar?

Przy ustalaniu wysokości kary Prezes UOKiK weźmie pod uwagę charakter naruszenia – jego wagę, skutki, a także skalę. Na tej podstawie ustali kwotę bazową, która będzie służyła dalszemu określeniu wysokości kary. Najdotkliwiej karane będą zmowy między konkurentami oraz nadużywanie pozycji dominującej mające na celu lub prowadzące do eliminacji konkurencji na rynku.

Kolejnymi ważnymi przesłankami do ustalenia wysokości sankcji są specyfika rynku i skutki naruszenia przepisów. Prezes Urzędu będzie m.in. sprawdzał, czy produkt jest nadzwyczaj istotny dla szczególnie wrażliwych odbiorców. Ocenie będzie podlegało także znaczenie danego produktu dla innych sektorów gospodarki. Pod uwagę bierze się też m.in. strukturę rynku, bariery wejścia oraz potencjał ekonomiczny przedsiębiorcy. Na wysokość kary będzie mieć wpływ w większym stopniu niż obecnie okres naruszenia, za który odpowiada przedsiębiorca. W tym zakresie nastąpiła zauważalna zmiana na rzecz prostszego mechanizmu określania wymiaru sankcji, zapewniającego jednocześnie proporcjonalność kary w odniesieniu do długotrwałości naruszenia.

Prezes Urzędu będzie również stosował okoliczności łagodzące i obciążające, które będą oceniane łącznie. Kara ustalona na wcześniejszym etapie analizy może ulec zwiększeniu lub obniżeniu maksymalnie o 50 proc. Na zmniejszenie sankcji wpływ może mieć np. współpraca z Prezesem Urzędu w toku postępowania. Katalog okoliczności łagodzących ma charakter otwarty.

Jako okoliczności obciążające traktowane będą: rola lidera lub inicjatora porozumienia, przymuszanie lub nakłanianie do udziału w nim innych podmiotów, dokonanie wcześniej podobnego naruszenia oraz umyślność działania. Co ważne, katalog okoliczności obciążających jest zamknięty.

Zasady karania za praktyki ograniczające konkurencję –sankcja musi być adekwatna

Na koniec Prezes UOKiK zbada, czy sankcja jest adekwatna w warunkach konkretnej, badanej sprawy. A więc czy nie występują nadzwyczajne okoliczności przemawiające za jej mniejszym wymiarem bądź czy charakter naruszenia nie wymaga wyższej kary.

Wyjaśnienia nie mają charakteru aktu prawnego. Wydawane są w oparciu o kompetencję przyznaną Prezesowi UOKiK w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, dotyczącą publikowania wyjaśnień co do sposobu działania organu ochrony konkurencji. Prezes UOKiK będzie wykorzystywał wyjaśnienia przy ustalaniu wysokości kary z zachowaniem indywidualnego podejścia. Nie jest to jedyny dokument, w którym Urząd pokazuje, w jaki sposób nakłada sankcje za praktyki naruszające reguły konkurencji. W 2020 r. opublikowano wyjaśnienia dotyczące kar dla osób zarządzających, bezpośrednio odpowiedzialnych za naruszenie prawa.

Program łagodzenia kar

UOKiK przypomina, że dotkliwych sankcji można uniknąć dzięki programowi łagodzenia kar (leniency). Daje on przedsiębiorcy, a także menadżerom uczestniczącym w nielegalnym porozumieniu, szansę zyskania statusu „świadka koronnego”. Pozwala to na uniknięcie kary pieniężnej lub jej obniżenie. Z programu można skorzystać pod warunkiem współpracy z UOKiK oraz dostarczenia dowodów lub informacji dotyczących niedozwolonego porozumienia. Przedsiębiorcy i menadżerowie zainteresowani programem łagodzenia kar powinni skontaktować się z urzędem pod numerem telefonu 22 55 60 555. Tam prawnicy UOKiK odpowiadają na wszystkie pytania dotyczące wniosków leniency, również anonimowe.

Urząd prowadzi także program pozyskiwania informacji od anonimowych sygnalistów. Wejdź na https://konkurencja.uokik.gov.pl/sygnalista/ i skorzystaj z prostego formularza. Zastosowany przez UOKiK system gwarantuje całkowitą anonimowość, także wobec Urzędu.

Źródło: uokik.gov.pl