Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Oszustwo – „żeby zarobić, a się nie narobić”

Spis treści
rozwiń spis treści

Wie pan co jest najgorsze, panie hrabio? Najgorsze nie jest to, że ludzie oszukują. Najgorsze jest to, że każde oszustwo ma jakieś usprawiedliwienie. – Waldemar Łysiak, Cena. Zgodnie z Kodeksem karnym, człowiek posiadający usprawiedliwienie na swoje oszustwo będzie mieć czas na przemyślenie swojego zachowania. Dokona tego w celi więziennej, podczas odbywania kary pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

Oszustwo – czym jest?

Oszustwem nazywamy przestępstwo (występek), które polega na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. W przypadku oceny czynu nie jest istotne, czy wspomniana własność należy do oszukanego, czy też do innej osoby. Przestępca działa w sposób, który wprowadza ofiarę w błąd lub jej błąd wykorzystuje do własnych celów. W tym drugim przypadku dochodzi do tzw. wyzyskania błędu. Polega to na świadomości sprawcy co do błędnego działania ofiary oraz braku reakcji, by daną osobę z tego błędu wyprowadzić.

Art. 286 Kodeksu Karnego § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Przesłanki czynu karalnego zostają spełnione również wtedy, kiedy oszust korzysta z niezdolności do należytego pojmowania działania przez ofiarę. Oszust, mając do czynienia z taką osobą, wykorzystuje jej brak umiejętności rozeznania się w skutkach podejmowanej czynności. Ofiarami tutaj są najczęściej osoby starsze, upośledzone psychicznie, znajdujące się pod wpływem alkoholu lub narkotyków. „Pozytywnym” zwieńczeniem oszustwa jest osiągnięcie przez przestępcę korzyści majątkowej.

Art. 388 Kodeksu Cywilnego § 1. Jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy.
§ 2. Uprawnienia powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy.

Niekorzystne rozporządzanie mieniem – na czym polega?

Niekorzystne rozporządzanie mieniem jest odrębnym pojęciem używanym w języku prawniczym. Zgodnie z przepisami prawa, polega ono na takim działaniu pokrzywdzonego, które ma na celu niekorzystną (z punktu widzenia ofiary) zmianę stanu majątkowego, zarówno własnego, jak również należącego do innej osoby. Całość czyniona jest pod wpływem błędu co do charakteru i sensowności danej czynności.

Art. 134 Kodeksu Wykroczeń § 1. Kto przy sprzedaży towaru lub świadczeniu usług oszukuje nabywcę co do ilości, wagi, miary, gatunku, rodzaju lub ceny, jeżeli nabywca poniósł lub mógł ponieść szkodę nieprzekraczającą 100 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto przy nabyciu produktów rolnych lub hodowlanych oszukuje dostawcę co do ilości, wagi, miary, gatunku lub ceny, jeżeli dostawca poniósł lub mógł ponieść szkodę nieprzekraczającą 100 złotych.
§ 3. Usiłowanie wykroczenia określonego w § 1 lub 2 oraz podżeganie i pomocnictwo są karalne.

Niekorzystność – co to jest?

Szkoda pokrzywdzonego nie jest niekorzystnością. Niekorzystnym działaniem jest już zmiana w majątku ofiary, która jawi się jako ujemna. W praktyce, nie musi to być konkretny uszczerbek (np. darowanie długu – pokrzywdzony nie traci pieniędzy, ale nie otrzyma korzyści ze zwrotu długu).

Ważne: Sprawca, spłacając anulowany dług po dokonaniu oszustwa, nie może liczyć, że uniknie kary za popełnienie przestępstwa. Jednakże jej wymiar może zostać stosownie złagodzony.

Wprowadzenie w błąd – najważniejszą cechą oszustwa

Wprowadzenie w błąd jest pojęciem, które określa stworzenie nieprawdziwego obrazu rzeczywistości i zaserwowanie go ofierze jako ten realny. Dzięki czynionym zabiegom, sprawca może doprowadzić u pokrzywdzonego do kreacji stanu urojenia jakiegoś faktu lub pozbawić go świadomości aktualnego stanu rzeczy.

By oszustwo mogło być kwalifikowane jako przestępstwo, ww. błąd musi być główną przyczyną do podjęcia działania przez oszukiwanego. Cechą charakterystyczną tego błędu jest to, że dla pokrzywdzonego jego popełnienie będzie wiązać się z niekorzystnym rozporządzeniem swoim mieniem lub tym, należącym do innej osoby.

Ważne: Sprawca może popełnić przestępstwo oszustwa zarówno poprzez działanie (zapewnianie o okolicznościach, które są nieprawdziwe), jak i zaniechanie działania (ukrycie przed pokrzywdzonym pewnych okoliczności).

Akty prawne związane z pojęciem – oszustwo

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny;

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny;

Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń.

 

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career