Umowa o pracę – rodzaje, forma i treść
Umowa o pracę jest podstawową formą zatrudnienia pracowniczego. Jest dwustronną czynnością prawną, dzięki której dochodzi do nawiązania stosunku pracy oraz przynajmniej częściowego ukształtowania jego treści.
Głównym obowiązkiem pracownika – wynikającym z zawarcia umowy o pracę – jest wykonywanie określonej rodzajowo pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy. Pracodawca natomiast przyjmuje na siebie zobowiązanie do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Umowa o pracę to umowa starannego działania (tak jak umowa zlecenie). Nie jest to umowa rezultatu, ponieważ pracownik zobowiązuje się do wykonywania, a nie do wykonania pracy.
Rodzaje umów o pracę
Wyróżniamy umowy o pracę:
- terminowe,
- bezterminowe.
Umowy terminowe to takie, które zawarto na określony z góry czas. Wśród nich wyróżniamy umowę o pracę:
- na czas określony,
- na okres próbny,
- umowa w celu nauki zawodu,
- umowa w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy.
Bezterminowa umowa o pracę, w kodeksie pracy określana jako umowa na czas nieokreślony, nie jest natomiast zawarta na z góry określony czas. Kończy się więc w momencie jej wypowiedzenia przez którąkolwiek ze stron.
Umowa na czas określony, jak sama nazwa wskazuje, zawarta jest na z góry określony czas. Może on być określony konkretną datą (np. do dnia 15 maja 2019 roku) albo wskazywać długość jej trwania (3 miesiące, 2 lata itp).
Umowy o pracę na czas określony dzielimy na:
- zwykłe
- szczególne.
Kryterium podziału jest powód zawarcia umowy. Szczególne umowy na czas określony wymienione są w art. 25(1) par. 4 kodeksu pracy. Należą do nich:
- umowa w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- wykonywanie pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
- w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
- w przypadku, gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie.
Rozróżnienie na umowy zwykłe i szczególne ma znaczenie o tyle, że umowy terminowe zwykłe podlegają obostrzeniom wynikającym z kodeksu pracy. Pracodawca może bowiem zawrzeć z pracownikiem maksymalnie 3 takie umowy, których łączny czas trwania nie może przekroczyć 33 miesięcy. Kolejna umowa przekraczająca ten limit staje się umową na czas nieokreślony. Nie dotyczy to jednak właśnie umów terminowych szczególnych.
Forma umowy o pracę
Zgodnie z art. 29 par. 2 kodeksu pracy umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowy o pracę nie zawarto z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza mu na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Tak więc niezachowanie formy pisemnej nie powoduje automatycznie jej nieważności. Również niepotwierdzenie warunków umowy nie prowadzi do jej nieważności. Jednakże brak potwierdzenia warunków umowy naraża pracodawcę na odpowiedzialność karno-wykroczeniową. Zgodnie bowiem z art. 281 pkt 2 kodeku pracy pracodawca, który nie potwierdził na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy podlega karze grzywny od 1.000 do 30.000 złotych.
Treść umowy o pracę
Na to, co musi zawierać umowa o pracę, wskazuje art. 29 par. 1 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem do koniecznych elementów umowy o pracę należą:
- strony umowy,
- rodzaj umowy,
- data zawarcia,
- warunki pracy i płacy, w szczególności:
- rodzaj pracy,
- miejsce wykonywania pracy,
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
- wymiar czasu pracy,
- termin rozpoczęcia pracy.
Każdy z tych składników ma charakter istotny i nie może być jednostronnie zmieniony przez pracodawcę czy pracownika.
Czytaj również: