Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Umowa majątkowa małżeńska

Spis treści
rozwiń spis treści

Umowa majątkowa małżeńska jest to umowa zawierana pomiędzy małżonkami lub przyszłymi małżonkami, prowadząca do wprowadzenia odmiennego aniżeli ustawowy ustrój małżeński. Pozwala ona zatem na dokonanie wyboru takiego ustroju majątkowego, który najbardziej odpowiada interesom i planom małżonków. Celem tej umowy jest ustalenie zasad, według których mają kształtować się wzajemne stosunki majątkowe małżonków.

Wspólność ustawowa

Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę, dochody z innej działalności zarobkowej oraz dochody z majątku wspólnego i majątku osobistego. Natomiast katalog przedmiotów wchodzących w skład majątku osobistego każdego z małżonków został wskazanych w art. 33 k.r.o.

Zmiana ustroju ustawowego

Małżonkowie mogą zmienić ustrój wspólności ustawowej poprzez zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej w formie aktu notarialnego. Co istotne, małżonkowie nie mogą kształtować wzajemnych stosunków majątkowych w sposób dowolny. Zgodnie z zasadą numerus clausus małżeńskich umów majątkowych, małżonkowie mogą przyjąć wyłącznie ustrój majątkowy wskazany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. W polskim prawie zostały uregulowane cztery ustroje umowne, tj. dwa ustroje wspólności majątkowej małżeńskiej (wspólność rozszerzona i wspólność ograniczona) oraz dwa ustroje rozdzielności majątkowej (rozdzielność majątkowa i rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków).

Ponadto, umowa majątkowa małżeńska może zostać zawarta w dowolnym czasie, zarówno przez małżonków, jak również przez osoby zamierzające zawrzeć małżeństwo (wówczas staje się ona skuteczna z chwilą zawarcia małżeństwa). Jednakże, małżonkowie muszą legitymować się pełną zdolnością do czynności prawnych. Co więcej, umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że małżonkowie postanowili inaczej.

Umowny ustrój majątkowy

W przypadku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej lub ograniczającej wspólność małżeńską stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wspólności ustawowej. Jednakże ustawodawca wprowadza ograniczenia przedmiotowe w przypadku umowy rozszerzającej wspólność. Nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na:

  • przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny;
  • prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
  • prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
  • wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
  • niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.

Ponadto małżonkowie mogą umownie ustanowić rozdzielność majątkową. W takiej sytuacji każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Nie ma wówczas majątku wspólnego małżonków, każdy z małżonków posiada własny majątek osobisty. Ponadto każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.

Ustawodawca wprowadził również możliwość wprowadzenia ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Ustrój ten polega na tym, że w trakcie trwania małżeństwa istnieją tylko majątki osobiste małżonków i nie ma majątku wspólnego. W momencie ustania tego ustroju następuje natomiast wyrównanie dorobków. Szerzej o tym ustroju można poczytać -> odnośnik.

Skuteczność względem osób trzecich

Należy zauważyć, że małżonek może wówczas powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Tak więc skuteczność umowy majątkowej względem osób trzecich zależy od poinformowania osoby trzeciej o jej zawarciu i rodzaju oraz od powstania wierzytelności przed zawarciem umowy.

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career