Obszary chronionego krajobrazu

Art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody stanowi zamknięty katalog form, w których chroniona jest przyroda w Polsce. Zgodnie z ww. przepisem formami ochrony przyrody są: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Warto skupić się na formie obszaru chronionego krajobrazu. Obejmuje on tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach. Obszary te są wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.

Obszary chronionego krajobrazu – jak je wyznaczyć?

Wyznaczenie obszaru chronionego krajobrazu następuje w drodze uchwały sejmiku województwa. Uchwała ta określa jego nazwę, położenie, obszar, sprawującego nadzór, ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów. Zawiera także zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części. Projekty uchwał sejmiku województwa wymagają uzgodnienia z właściwą miejscowo radą gminy oraz właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.

Uzgodnień dokonuje się w trybie art. 106 kodeksu postępowania administracyjnego. Należy mieć jednak na uwadze pewne zastrzeżenie. Brak przedstawienia stanowiska w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu uchwały uważa się za uzgodnienie projektu. Należy zauważyć, że rada gminy może odmówić uzgodnienia projektu uchwały. Może się tak stać wyłącznie w przypadku, gdy przyjęcie tej uchwały prowadziłoby do ograniczenia możliwości rozwojowych gminy. Możliwości te wynikają ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego lub miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w stopniu nieproporcjonalnym do wartości, jakie obszar chronionego krajobrazu ma chronić.

Utworzenie obszaru chronionego krajobrazu lub jego powiększenie może nastąpić również na wniosek rady gminy. Mowa o gminie, na terenie której obszar chronionego krajobrazu miałby być utworzony lub powiększony. Wniosek ten rozpatrywany jest nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku przez sejmik właściwego województwa.

Likwidacja lub zmniejszenie obszaru chronionego krajobrazu może natomiast nastąpić w drodze uchwały sejmiku województwa. Może się tak zdarzyć jednak wyłącznie z powodu bezpowrotnej utraty wyróżniającego się krajobrazu o zróżnicowanych ekosystemach i możliwości zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem.

Zakazy obowiązujące na terenie obszaru chronionego krajobrazu

Ustawodawca w art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody określił zamknięty katalog zakazów obowiązujących na obszarze chronionego krajobrazu. Organ wyznaczający obszar chronionego krajobrazu może na jego terenie wprowadzić część, a nawet wszystkie ustawowe zakazy. Tak się stanie, jeśli wynika to z potrzeb ochrony danego obszaru. Jednakże zakazów tych nie można modyfikować. Nie mogą być również rozszerzane przez organ ustanawiający obszar chronionego krajobrazu.

Na obszarze ograniczonego krajobrazu mogą być ustanowione pewne zakazy. Zakazane może być:

• Zabijanie dziko występujących zwierząt, niszczenie ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;
• Realizowanie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;
• Likwidowanie i niszczenie zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;
• Wydobywanie do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;
• Wykonywanie prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych;
• Dokonywanie zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka;
• Likwidowanie naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;
• Lokalizowanie obiektów budowlanych w pasie szerokości 200 m od linii brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego
• Budowanie nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od:

a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

b) zasięgu lustra wody w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących przy  normalnym poziomie piętrzenia określonym w pozwoleniu wodnoprawnym, o którym mowa w art. 389 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne;

Obligatoryjne zakazy z mocy prawa

Ponadto, zgodnie z  art. 24 ust. 1a i 1b, w odniesieniu do stref obejmujących obiekty o istotnym znaczeniu historycznym i kulturowym, ustawodawca określił obligatoryjne zakazy. Obowiązują one bezpośrednio z mocy prawa. Na obszarach objętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wprowadzono zakazy lokalizowania nowych obiektów budowlanych oraz zalesiania. Natomiast dla obszarów nieobjętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lokalizowania nowych obiektów budowlanych, lokalizowania nowych obiektów budowlanych odbiegających od lokalnej formy architektonicznej, lokalizowania nowych obiektów budowlanych o wysokości przekraczającej 2 kondygnacje lub 7 m oraz zalesiania. Co więcej, obowiązuje zakaz niszczenia i uszkadzania ww. obiektów.

Wskazane powyżej zakazy nie dotyczą wykonywania zadań na rzecz obronności kraju i bezpieczeństwa państwa. To samo odnosi się do prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym. Zakazy nie obowiązują również przy realizowaniu inwestycji celu publicznego. Nie dotyczą również przypadków wykonywania zadań wynikających z planu ochrony, zadań ochronnych lub planu zadań ochronnych.