Śmierć uczestnika postępowania wieczystoksięgowego nie zawiesza postępowania

W przypadku śmierci uczestnika postępowania wieczystoksięgowego sąd nie zawiesza postępowania. Do takiego wniosku doszedł Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 listopada 2018 r. (III CZP 25/18.). Co ważne, uchwała została podjęta przez siedmioosobowy skład sędziów Izby Cywilnej SN. 

Spór o służebność

Wspomnianą uchwałę podjęto wskutek pytania prawnego o następującej treści:

Czy w razie śmierci uczestnika postępowania wieczystoksięgowego, którego prawo wpisane do księgi wieczystej ma być wykreślone, sąd – po dokonaniu wpisu – zawiesza postępowanie (art. 174 § 1 pkt 1 w związku z  art. 13 § 2 kpc), a następnie podejmuje je z udziałem następców prawnych (art. 180 § 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 kpc)?

Pytanie prawne jest następstwem sprawy dotyczącej wykreślenia służebności przechodu i przejazdu z księgi wieczystej, którą ustanowiono na rzecz spółdzielni mieszkaniowej. Wniosek w tej sprawie złożyła sama spółdzielnia. Sąd postanowił jednak oddalić wniosek. Użytkownikiem wieczystym gruntu, oprócz spółdzielni, są bowiem również właściciele mieszkań, które należą do spółdzielni. Prawdziwe problemy podczas postępowania wystąpiły jednak w chwili, gdy okazało się, że dwoje właścicieli mieszkań (współużytkowników wieczystych) zmarło w trakcie trwania postępowania. Sąd, pomimo tego zdarzenia, nadal kontynuował postępowanie.

Przeczytaj również:
Przekształcenie użytkowania wieczystego we własność. Nowe przepisy od 2019 roku

Śmierć uczestnika nie uzasadnia zawieszenia postępowania

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały przypomniał szczególną rolę postępowania wieczystoksięgowego. Jego przedmiotem jest rejestracja zdarzeń prawnych dotyczących nieruchomości. Kluczowym elementem dla rozwiązania problemu było dokonanie przez skład orzekający analizy w przedmiocie możliwości zastosowania do powyższej sprawy regulacji zawartych w art. 626¹ §2 Kodeksu postępowania cywilnego.

W myśl owego przepisu uczestnikami postępowania, oprócz wnioskodawcy, są tylko te osoby, których prawa zostały wykreślone lub obciążone, bądź na rzecz których wpis ma nastąpić. Do kręgu tych osób nie można zaliczyć następcy prawnego uczestnika postępowania. W takiej sytuacji sąd nie ma podstaw do zawieszenia postępowania.

Sąd Najwyższy przyznał, że wobec takiej sytuacji powstaje problem. Odnosi się on do ochrony praw następców prawnych. Sąd wskazał przy tym właściwy środek, który zapewni należytą ochronę następcom prawnym. Tym środkiem jest powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Inną opcję stanowi ponowne postępowanie wieczystoksięgowe, jeśli wpis następcy prawnego jest aktualny.

Źródło:

www.sn.pl