Umowa o podnoszenie kwalifikacji zawodowych (zwana potocznie umową szkoleniową) regulowana jest przez przepisy kodeksu pracy, w artykułach 103(1) – 103(6). W umowie tej pracownik oraz pracodawca określają wzajemne prawa i obowiązki związane z uczestnictwem pracownika w danym kursie, w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych podwładnego. Przez podniesienie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie i uzupełnianie wiedzy oraz umiejętności przez pracownika. Może to mieć miejsce z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą.
Na podstawie przedmiotowej umowy pracodawca kieruje pracownika na szkolenie podnoszące jego kwalifikacje zawodowe. Nowe umiejętności lub wiedza są niezbędne – lub co najmniej przydatne – do wykonywania pracy w danej firmie. Pracodawca wysyłający swego pracownika na takie szkolenie pokrywa koszty tej inicjatywy. Nie ma obowiązku zawierania umowy szkoleniowej, jeśli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. W innej sytuacji jest to zabezpieczenie dla pracodawcy, że pracownik nie zwolni się po ukończeniu szkolenia. Gdyby natomiast się zwolnił, musiałby w tej sytuacji pokryć koszty szkolenia.
W umowie szkoleniowej pracownik najczęściej zobowiązuje się do przepracowania u pracodawcy konkretnego czasu w zamian za pokrycie kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Czas ten zgodnie z kodeksem pracy może wynosić maksymalnie 3 lata. Kodeks pracy dopuszcza dwa sposoby jego liczenia: począwszy od ukończenia szkolenia bądź od rozpoczęcia szkolenia.
Co się dzieje w przypadku niedotrzymania przez pracownika tego obowiązku? W sytuacji, gdy pracownik rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem (za wyjątkiem wypowiedzenia umowy z powodu mobbingu) lub bez wypowiedzenia – będzie on zobowiązany zwrócić pracodawcy koszty szkolenia w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w trakcie ich podnoszenia.
Obowiązkowy zwrot kosztów szkolenia
Innymi przypadkami, gdy zwrot taki będzie obligatoryjny, są następujące sytuacje:
– gdy pracownik bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji;
– gdy pracodawca rozwiąże stosunek pracy z pracownikiem z winy pracownika w trakcie podnoszenia kwalifikacji lub po jego ukończeniu, w okresie zawartym w umowie (jak wspomniałam wyżej, okres ten może wynosić maksymalnie 3 lata).
W umowie o podnoszenie kwalifikacji zawodowych warto wskazać wysokość kosztów szkolenia, na których pokrycie pracodawca wyraża zgodę. Pracodawca nie powinien ustalać kwoty kosztów w sposób dowolny. Ustalenia te powinny opierać się na wyliczeniach rzeczywistych wydatków poniesionych na przeszkolenie pracownika.
Umowa szkoleniowa a kodeks pracy
Kodeks pracy wyraźnie wskazuje, że zapisy umowy szkoleniowej nie mogą być mniej korzystne od przepisów kodeksu pracy regulujących podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Tym samym pracodawca nie może przewidzieć w treści umowy innych przypadków, które zobowiązywałyby pracownika do zwrotu kosztów szkolenia, na przykład w sytuacji:
– w sytuacji, gdy do rozwiązania terminowej umowy o pracę pracownika dojdzie w wyniku upływu czasu jej trwania.
– w sytuacji, gdy do rozwiązania umowy dochodzi na mocy porozumienia stron
– zawarcia w umowie zapisów wydłużających czas trwania zobowiązania do pozostawania w zatrudnieniu ponad okres 3 lat
– zawarcia w umowie zapisów, które wymagałyby od pracownika zwrotu całości kosztów szkolenia (zamiast zwrotu kosztów szkolenia w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po zakończeniu szkolenia lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia).
Podnoszenie kwalifikacji – co warto wiedzieć?
Przepisy kodeksu pracy przyznają pracownikom prawo do zwolnienia od pracy na czas niezbędny do wzięcia udziału w szkoleniu. Zgodnie bowiem z art. 103(1) § 2 i 3 k.p. pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:
1) urlop szkoleniowy;
2) zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wymiar urlopu należnego pracownikowi reguluje kodeks pracy. Zgodnie z art. 103(2) k.p. urlop szkoleniowy przysługuje w wymiarze:
1) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych;
2) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego;
3) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe;
4) 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego. Urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
