Bankowy Fundusz Gwarancyjny: co to za instytucja i za co odpowiada?

Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest instytucją, która zapewnia stabilność sektora bankowego oraz bezpieczeństwo finansowe. Jego zadaniem jest m.in. gwarancja depozytów banków w Polsce.

System gwarantowania depozytów ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa finansowego ludzi i budowania zaufania do instytucji finansowych. Początki tej instytucji datuje się na rok 1995, choć jej geneza tkwi w przemianach w związku z postanowieniami Okrągłego Stołu (kwiecień 1989). Rok wcześniej polski system bankowy uległ pierwszym transformacjom.

Warto jednak podkreślić, iż ewolucja polskiego systemu bankowego została zapoczątkowana rok wcześniej. Wówczas na podstawie programu reformy bankowej, przedłożonej przez Narodowy Bank Polski, podjęto decyzję o utworzeniu dwupoziomowego systemu bankowego. Tym samym wydano rozporządzenie o utworzeniu dziewięciu banków komercyjnych na bazie oddziałów operacyjnych NBP. Skarb Państwa nie ponosił odpowiedzialności za zobowiązania banków, a wyjątek w tym przypadku stanowiły zobowiązania z wkładów oszczędnościowych zgromadzonych w bankach państwowych oraz w tych bankach, które korzystały z takiego przywileju przed dniem jego wejścia w życie. Na tej podstawie wyróżniono dwojaki podział banków: banki z depozytami objętymi gwarancjami oraz banki bez takowej ochrony.

Początki BFG

Konieczne okazało się stworzenie mechanizmów, które ograniczałyby ryzyko klientów banku. Poza tym, ważnym argumentem powstania BFG było rozpoczęcie starań o uzyskanie członkostwa w Unii Europejskiej. BFG rozpoczął funkcjonowanie po wejściu w życie ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.

Działalność BFG reguluje ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. z 2016 r. poz. 996 tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 1937), systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.

Ustawa ta określa między innymi cel działalności, zadania oraz organizację Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Instytucja ta jest państwową osobą prawną. Nie jest jednostką sektora finansów publicznych. Działa na podstawie statutu nadanego przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, w którym określone zostały zadania, organizacja i zasady, na podstawie których tworzone są fundusze własne.

BFG – cel działalności

Celem działalności jest podejmowanie działań na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego. Odbywa się to szczególnie przez zapewnienie funkcjonowania obowiązkowego systemu gwarantowania wykorzystania pomocy i wsparcia oraz monitorowanie sytuacji ekonomiczno-finansowej i systemu zarządzania kasy korzystającej z pomocy finansowej oraz podmiotu, któremu Fundusz udzielił wsparcia. W ramach realizacji tego celu, Fundusz współpracuje z innymi podmiotami działającymi na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego, podmiotami prowadzącymi systemy gwarantowania depozytów oraz właściwymi organami przymusowej restrukturyzacji (łącznie z organami przymusowej restrukturyzacji państw trzecich).

BFG działa poprzez organy: Radę Funduszu i Zarząd Funduszu.

Rada Funduszu

Rada Funduszu składa się z sześciu członków powoływanych na 3-letnią kadencję. Wymogiem koniecznym do objęcia stanowiska członka Rady jest:

• posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych,
• wyższe wykształcenie,
• wiedza i doświadczenie zawodowe w zakresie funkcjonowania rynku finansowego,
• sytuacja, w której nie jest się prawomocnie skazanym za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

W skład Rady wchodzą:

• Przewodniczący Rady Funduszu: jest nim przedstawiciel ministra właściwego do spraw instytucji finansowych,
• Pozostali członkowie Rady Funduszu: trzech przedstawicieli ministra właściwego do spraw instytucji finansowych (w tym przewodniczący Rady Funduszu), dwaj przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego delegowani przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz jeden przedstawiciel Komisji Nadzoru Finansowego delegowany przez jej przewodniczącego.

Najważniejszymi zadaniami Rady jest: wydawanie uchwał, wykonywanie nadzoru nad działalnością Zarządu Funduszu, uchwalanie planu działalności i planu finansowego Funduszu, zatwierdzanie opracowanego przez Zarząd Funduszu rocznego sprawozdania finansowego Funduszu i rocznego sprawozdania z działalności Funduszu oraz przedkładanie ich Radzie Ministrów oraz przede wszystkim przeprowadzanie przymusowej restrukturyzacji. Obszar ten reguluje dokładnie art. 8 ustawy o BFG.

Zarząd Funduszu

Drugi organ BFG to Zarząd Funduszu (art. 10 ustawy o BFG). W jego skład wchodzi od trzech do pięciu członków (w tym Prezes Zarządu i jego Zastępca) powoływanych na 3-letnią kadencję. Członkowie Zarządu Funduszu są powoływani przez Radę Funduszu. Wpierw winni spełniać poniższe kryteria:

• polskie obywatelstwo,
• pełna zdolność do czynności prawnych,
• wyższe wykształcenie,
• sytuacja, w której nie jest się skazanym prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
• posiadanie co najmniej pięcioletniego doświadczenia zawodowego na stanowisku kierowniczym w zakresie funkcjonowania rynku finansowego.

Skład Zarządu wybiera Rada Funduszu. Spośród członków Zarządu Funduszu wybiera ona Prezesa Zarządu Funduszu oraz Zastępcę Prezesa Zarządu Funduszu na wniosek Prezesa.

Zarząd, przede wszystkim, kieruje działalnością Funduszu. Reprezentuje go na zewnątrz. Do zadań Zarządu należy ponadto: opracowywanie projektów planu działalności i planu finansowego Funduszu; gospodarowanie środkami Funduszu, z zastrzeżeniem uprawnień Rady Funduszu; składanie Radzie Funduszu kwartalnych i rocznych sprawozdań z działalności; składanie wniosków do Rady Funduszu; wykonywanie innych zadań Funduszu niezastrzeżonych dla Rady Funduszu.

Organ podejmuje uchwały większością głosów w obecności co najmniej połowy osób wchodzących w jego skład. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos Prezesa Zarządu Funduszu. Zgodnie z ustawą o BFG, Zarząd podejmuje decyzje między innymi o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji, umorzeniu lub konwersji instrumentów kapitałowych, środków niezbędnych do usunięcia przeszkód uniemożliwiających lub utrudniających przeprowadzenie przymusowej restrukturyzacji oraz uznania i wykonania zagranicznego postępowania przymusowej restrukturyzacji w Polsce.