Podczas prowadzenia działalności gospodarczej, kiedy masz na głowie zbyt wiele obowiązków, może umknąć Ci "to i owo". Są jednak czynności, których urząd skarbowy może Ci nie wybaczyć, chyba że... złożysz tzw. czynny żal. Warto o tym pamiętać, kiedy zdarzy Ci się zapomnieć o złożeniu deklaracji lub zapłaceniu podatku w terminie.
Pojęcie to dokładnie wyjaśniają przepisy prawa. Na wstępie warto podkreślić tylko to, iż czynnym żalem jest dobrowolne przyznanie się do błędu przed odpowiednim organem i skuteczne jego naprawienie w jak najszybszym czasie. Oczywiście sprawa jest o tyle poważna, że mówimy o organie podatkowym, zaś naszym błędem jest nieświadome lub świadome uszczuplenie majątku państwowego. Tutaj zaś nie ma żartów i warto działać szybko i skutecznie.
Zanim przejdziemy do konkretów, warto byś zapoznał(-a) się z podstawowymi informacjami. W polskim prawie można znaleźć taki akt prawny jak ustawa Kodeks karny skarbowy (dalej jako: k.k.s.). To właśnie w niej znajdziesz definicję czynnego żalu. Poniżej pozwolę sobie zacytować § 1 tego przepisu.
Art. 16 § 1. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.
Musisz jednak zapamiętać, że powyższy przepis można zastosować jedynie w odpowiednich warunkach. Wspomina o tym już § 1, zaś w § 2 mamy tego rozwinięcie. Ustawodawca podkreśla, że czynny żal stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym.
Jeśli czyn zabroniony nie polegał na uszczupleniu tej należności, a przy okazji wydano w Twojej sprawie orzeczenie o przepadku przedmiotów, należy złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia – uiścić ich równowartość pieniężną (w szczególności – zgodnie z § 3 – dotyczy to przedmiotów o krótkim terminie przydatności).
Ważne! Nie nakłada się obowiązku uiszczenia równowartości pieniężnej opisanych wyżej przedmiotów, jeżeli wskazano je w art. 29 pkt 4 k.k.s., tj.:
Innymi słowy, państwo nie może pozwolić, byś "nie mógł" wydać im tych opisanych wyżej przedmiotów, ponieważ – jak sam(-a) zauważyłeś(-aś) – są to rzeczy nielegalne i niebezpieczne.
Tutaj odpowiedź jest bardzo prosta. Złożyć czynny żal może każda osoba (sprawca) przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.
Składasz czynny żal, żeby nie mieć kłopotów z prawem. Pamiętaj, że k.k.s. – mimo iż daje szansę na naprawienie swoich błędów – jest bardzo surowy. Czytanie odpowiednich przepisów tej ustawy potrafi skutecznie zmotywować do działania mającego na celu uniknięcie kar. Czyli do złożenia czynnego żalu.
Czynny żal należy złożyć w następujących przypadkach:
Czynny żal będzie skuteczny, tylko wtedy gdy przyznasz się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, zanim:
Ustawodawca specjalnie zostawił pewną lukę prawną, która pozwala złożyć czynny żal po rozpoczęciu czynności przez organ ścigania. Niestety tylko w jednym przypadku – jeżeli wspomniany organ dostarczył podstaw do wszczęcia postępowania w sprawie czynu zabronionego. Innymi słowy, jeżeli to właśnie podczas takich działań dowiesz się o pewnych nieprawidłowościach, niezwłocznie reaguj i składaj czynny żal, zanim zostanie wszczęte odpowiednie postępowanie przeciwko Tobie.
Tutaj sprawa wydaje się mało skomplikowana. Czynny żal nie musi być sporządzony na urzędowym wzorze ani formularzu. O czym należy jednak pamiętać? Składasz go samodzielnie, co nie znaczy, że samodzielnie musisz go także sporządzić. Pomoc prawna w tym wypadku może okazać się zbawienna.
Załatwienie sprawy przez pełnomocnika, który podpisze się na piśmie kierowanym do urzędu skarbowego, może jednak zostać uznane za zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia karnoskarbowego, a nie dobrowolne przyznanie się do winy sprawcy tego czynu. Jeżeli więc korzystasz z pomocy specjalisty, pismo podpisz i wyślij jako "Ty".
W treści takiego pisma muszą znaleźć się następujące elementy:
Czynny żal składa się albo właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego albo właściwemu naczelnikowi urzędu celno-skarbowego. Teraz pytanie: jak to zrobić? Czynny żal możesz wyrazić na trzy sposoby:
Pierwszy przykład dotyczy sytuacji, kiedy zjawiasz się osobiście w odpowiedniej placówce, ogłaszasz w sekretariacie, co masz zamiar zrobić, tam zaś odpowiednio przekierują Cię do osoby, która spisze protokół. W drugim przypadku wysyłasz pismo pocztą na właściwy adres.
Wyżej, jako jeden ze sposobów złożenia czynnego żalu, wskazałem drogę elektroniczną, to jest wysłanie wspomnianego pisma na skrzynkę e-PUAP. Jeżeli to właśnie tę opcję wybierasz, nie zapomnij zaopatrzyć się w podpis kwalifikowany lub osobisty. Ostatecznie najprostszym rozwiązaniem może okazać się założenie Profilu Zaufanego. Następnie wejdź na stronę e-Urząd Skarbowy i postępuj zgodnie z instrukcjami.
Stronę e-Urząd Skarbowy znajdziesz pod adresem: https://www.podatki.gov.pl/e-urzad-skarbowy/
Czynny żal możesz złożyć w dowolnym momencie. Nie odniesie on jedynie skutku wtedy, kiedy zostanie złożony w czasie, gdy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, a także po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, na przykład przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia czynu zabronionego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania.
Samo złożenie czynnego żalu jest bezpłatne. Dodatkowe opłaty możesz ponieść, tylko w przypadku realizacji usługi przez pełnomocnika. Jednak taki koszt może okazać się znikomy w porównaniu z konsekwencjami nieodpowiedniego zastosowania się do procedury.
Niestety, ustawa nie przewiduje terminów procesowych właściwych dla rozpatrzenia zawiadomienia o popełnieniu czynu zabronionego.
Są jednak sytuacje, w których na czynny żal jest już za późno. Tak też sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego straci swoją możliwość działania, jeżeli:
O tym, czy odpowiedni organ pozytywnie rozpatrzył Twoje pismo o dobrowolnym przyznaniu się do winy, dowiesz się od niego samego i poznasz po czynnościach, jakie podejmie, tj.:
Jeżeli chcesz, by Twój czynny żal był skuteczny, nie zapomnij o najważniejszych obowiązkach wobec naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego. Do takich należą zaś m.in. złożenie zaległych deklaracji podatkowych i opłacenie w całości należności publicznoprawnych, wraz z odsetkami. Zrób to najlepiej tego samego dnia, kiedy składasz czynny żal. Jeżeli jednak z różnych powodów nie możesz tego zrobić, trzymaj się terminu wyznaczonego przez odpowiedni organ. Zaległe deklaracje możesz złożyć na 3 sposoby, tj. osobiście, listownie i elektronicznie.
Co ważne i warte zapamiętania, nie musisz składać czynnego żalu, jeśli dokonałeś(-aś) korekty deklaracji. Jeśli jednak nie złożyłeś(-aś) deklaracji w określonym przepisami terminie – musisz złożyć czynny żal, zanim organ ścigania wezwie Cię do złożenia wyjaśnień.