Dochód a przychód – różnice

W języku potocznym często „dochód” i „przychód” traktowane są jak synonimy i używane są zamiennie. Tymczasem pojęcia te oznaczają coś zupełnie innego i nie należy ich traktować jako zamienników. Czym więc jest przychód, a czym dochód?

Dochód a przychód

Przychód

Przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe, których otrzymanie powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Tym samym przychód nie odzwierciedla faktycznej sytuacji finansowej. Przychód jest to łączna wartość sprzedaży dóbr, towarów i usług netto (czyli bez VAT) w danym okresie rozliczeniowym. Po odjęciu od przychodu kosztów jego uzyskania otrzymujemy dochód. Przychód uzyskiwany jest np. w ramach prowadzonej działalności, ze stosunku pracy, z pracy nakładczej, pracy wykonywanej na podstawie stosunku służbowego lub z nieruchomości.

Katalog przysporzeń, które uznaje się za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, zawarto w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 z późn. zm., dalej również jako ustawa o PIT). Zgodnie z tym przepisem do przychodów zalicza się kwoty należne (również te, których faktycznie nie otrzymano), po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Dodatkowo, w przypadku czynnych podatników VAT za przychód uważa się kwotę należną z tytułu sprzedaży towarów lub usług pomniejszoną o należny podatek VAT (inaczej zwaną wartość netto). 

Dochód

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym co do zasady podlega dochód, który jest przychodem pomniejszonym o koszty uzyskania. Do kosztów uzyskania przychodu zalicza się wydatki, które:

• poniesiono w celu osiągnięcia przychodów, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
• mają mieć związek z prowadzoną działalnością,
• są odpowiednio udokumentowane,
• nie posiadają cech wydatków o charakterze osobistym dla przedsiębiorcy.

Warto również pamiętać, że nie wszystkie ponoszone przez przedsiębiorcę wydatki związane z działalnością mogą stanowić koszt podatkowy. W art. 23 ustawy o PIT znajduje się katalog wydatków, które nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów (np. koszty reprezentacji).

Powyższą klasyfikację kosztów uzyskania przychodów potwierdza również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 21 września 2018 (sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.353.2018.4.AP), w której czytamy, że kosztami uzyskania przychodów są więc wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Zatem, do kosztów uzyskania przychodów podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno te bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, o ile zostały prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem kosztów ustawowo uznanych za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.

Rodzaje dochodu

Wyróżnia się dwie podstawowe kategorie dochodu:

• dochód brutto – czyli nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania przed opodatkowaniem,
• dochód netto – czyli nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania po uwzględnieniu podatku dochodowego.

Należy podkreślić, że dochód stanowi realne odzwierciedlenie sytuacji finansowej firmy, ponieważ przedstawia informację o rzeczywiście wypracowanym zysku lub poniesionej stracie. 

Przeczytaj również: Poradnik podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT)

Koszty uzyskania przychodów

Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje kosztów uzyskania przychodów – koszty bezpośrednie i koszty pośrednie. Bezpośredni koszt podatkowy to wydatek mający – jak sama nazwa wskazuje – bezpośredni związek z uzyskanym przychodem. Będzie to więc przykładowo zakup towarów handlowych i materiałów podstawowych. Natomiast pośrednimi kosztami uzyskania przychodu są wydatki, których poniesienie nie może być jednoznacznie powiązane z danym przychodem – np. koszt usług obsługi księgowej, czynsz, zakup paliwa czy wyposażenie biura.

Przychód a dochód – związek

Przychód jest elementem niezbędnym dla wyznaczenia dochodu. Dla pojęcia dochodu terminem pierwotnym jest przychód. Wystąpienie przychodu podatkowego warunkuje bowiem możliwość powstania dochodu w tym znaczeniu, że dopóki nie mamy do czynienia z przychodem w sensie podatkowym, dopóty nie może powstać dochód podatkowy (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 października 2019 r., sygn. II FSK 3659/17). Dochód to przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, a więc jest różnicą pomiędzy osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami podatkowymi. Warunkiem powstania dochodu jest następująca zależność – uzyskany przychód musi być wyższy niż koszty uzyskania przychodów.