Exit Tax zwany również podatkiem od niezrealizowanych zysków lub podatkiem od wyjścia obowiązuje podatnika w związku z utratą przez Polskę prawa do opodatkowania dochodów z ewentualnego zbycia przenoszonego za granicę składnika jego majątku. Dzieje się tak przy okazji zmiany rezydencji podatkowej podatnika. Czym jest i jak działa Exit Tax, kogo obowiązuje i jaka jest jego wysokość?
Jest to szczególny podatek uregulowany w art. 30da-30df ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Ustawa o PIT) oraz w rozdziale 5a ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Ustawa o CIT).
Wprowadzenie tych jednostek redakcyjnych do systemu zapewniło implementację dyrektywy Rady (EU) 20161164 z 2016 roku.
Zgodnie ze wspomnianą dyrektywą, Exit Tax ma służyć przeciwdziałaniu ucieczki kapitału za granicę po wykorzystaniu ulg. Celem tego podatku nie jest więc generowanie zysków a zatrzymanie podmiotów, które generują zyski poprzez powstrzymanie ich od emigracji na inne obszary.
Exit Tax jest jednym z mechanizmów uszczelniających systemy podatkowe krajów Unii Europejskiej. Nie ograniczając wprost wolności przepływu osób, może zniechęcić przedsiębiorców do zmiany rezydencji podatkowej. Podatek od wyjścia może więc niwelować również szkodliwą konkurencję podatkową stosowaną przez tzw. raje podatkowe.
Przedmiot opodatkowania wskazany jest w art. 30da ust. 2 ustawy o PIT. Zgodnie z jego treścią przedmiotem opodatkowania podatkiem od wyjścia jest przeniesienie składnika majątku poza terytorium RP, w wyniku którego RP traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu.
Za sytuację przeniesienia składnika majątku uznaje się następujące zdarzenia:
Również zmiana miejsca zamieszkania podatnika może rodzić obowiązek podatkowy. Będzie tak w sytuacji, w której RP straci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością wyprowadzającego się za granicę podatnika.
W ramach zmiany rezydencji podatkowej za składniki majątkowe uznaje się:
Powyższy podatek dotyczy tylko sytuacji, gdy łączna wartość rynkowa przenoszonych składników przekroczy 4 000 000 zł. A w przypadku małżonków znaczenie ma łączna wartość rynkowa składników obydwu małżonków.
Podatkiem objęte są osoby fizyczne, osoby prawne, jak i podmioty niebędące osobami prawnymi, lecz posiadające zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że podatek od wyjścia może obciążać każdy podmiot zdolny do posiadania własnego majątku.
Rezydencja podatkowa, to inaczej siedziba podatnika, miejsce zamieszkania do celów podatkowych. Na jej podstawie dokonuje się ustalenia, kto i w jakim zakresie podlega obowiązkom podatkowym w danym kraju.
Rezydencję podatkową określa się w certyfikacie rezydencji - dokumencie wydawanym przez właściwy organ administracyjny.
W prawie polskim rezydentem podatkowym może być reprezentant każdej narodowości po spełnieniu minimum jednego z dwóch kryteriów:
Zmiana rezydencji podatkowej może nastąpić tylko poprzez łączne spełnienie obu przesłanek, czyli:
Dla podatku od wyjścia polskie prawo przewiduje dwie stawki, stosowane w zależności od okoliczności:
Opodatkowaniu podlega sam dochód z niezrealizowanych zysków, który stanowi nadwyżkę wartości rynkowej składnika majątku (opartej na pewnych relacjach rynkowych przy uwzględnieniu indywidualnych szczegółów) ponad jego wartość podatkową.
Wartość podatkową należy utożsamiać z wartością niezaliczoną uprzednio do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie, jaka zostałaby przyjęta przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty.
W zakresie podatku PIT są to:
Natomiast w zakresie podatku CIT są to:
Opodatkowania Exit Tax nie stosuje się do składnika majątku przeniesionego poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na czas określony, nie dłuższy jednak niż 12 miesięcy, gdy:
Podatnik może wystąpić do fiskusa o rozłożenie na raty zapłaty całości albo części Exit Tax. Rozłożenie podatku na raty możliwe jest na okres nie dłuższy niż 5 lat, jeżeli przeniesienie składników majątku albo przeniesienie rezydencji podatkowej następuje na terytorium państwa członkowskiego UE lub innego państwa należącego do EOG, które jest stroną zawartej z Polską lub UE umowy w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności podatkowych, równoważnej wzajemnej pomocy przewidzianej w dyrektywie Rady 2010/24/UE z dnia 16 marca 2010 r. w sprawie wzajemnej pomocy przy odzyskiwaniu wierzytelności dotyczących podatków, ceł i innych obciążeń.
W przypadku realnego ryzyka nieodzyskania exit tax fiskus może żądać ustanowienia zabezpieczenia i uiszczenia opłaty prolongacyjnej.
W przypadku, gdy przenoszącym składnik majątku jest spółka niebędąca osobą prawną, przepisy art. 30da-30dg stosuje się do podatników posiadających prawa do udziału w zyskach takiej spółki. W takim przypadku przepisy art. 8 ust. 1 stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że przepisy o Exit Tax dotyczą również podatników posiadających prawa do udziału w zyskach spółki niebędącej osobą prawną.
Co istotne przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa również stanowią składniki majątku, o których mowa powyżej.
Przepisy ust. 1 i 2, art. 30da-30dg stosuje się odpowiednio do:
Konsekwencje podatkowe przeniesienia działalności gospodarczej podatnika poza granice RP będą zależały od okoliczności w jakich się to odbywa. Sama formalna rejestracja działalności w innym kraju nie rodzi żadnych skutków podatkowych.
W sytuacji faktycznego przeniesienia siedziby firmy do innego kraju może powstać obowiązek zapłaty Exit Tax. Nie dotyczy to jednak każdego przypadku, dlatego dbając o własny interes podatnik powinien dokonać pod tym kątem analizy swojej sprawy. Ze względu na stopień skomplikowania omawianego problemu wskazana jest również konsultacja z prawnikiem.