Fundacja rodzinna: budowanie dziedzictwa na przyszłość – zgłęb temat w naszych artykułach!

Przejdź do artykułu

Komu przysługują prawa autorskie?

Spis treści
rozwiń spis treści

Komu przysługują prawa autorskie? Zgodnie z prawem – co do zasady – podmiotem praw autorskich może być jedynie twórca. Ustawodawca przewidział jednak dwa wyjątki, z których wynika, że mogą je posiadać także… no właśnie – kto?

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej jako: PrAut), a dokładniej jej art. 11, stanowi, że producentowi lub wydawcy przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego. W art. 74 ust. 3 przeczytasz, że prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.

Tyle tytułem wstępu. Teraz przejdę do szczegółów.

Twórca – podmiot pierwotny

Zgodnie z zamiarem ustawodawcy, określonym w art. 1 ust. 4, twórca jest pierwotnym podmiotem prawa autorskiego. Mówimy tu o tzw. nabyciu pierwotnym, czyli o sytuacji, w której nabywca prawa nie jest następcą prawnym osoby, który była uprzednio uprawniona. Nikt przed twórcą nie mógł posiadać prawa do jego utworu, ponieważ to właśnie on dokonał aktu jego kreacji w fizycznym świecie.

Wydawca lub producent – podmiot pochodny #1

Zgodnie z treścią wspominanego we wstępie art. 11 PrAut, autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy.

Przede wszystkim należy wskazać, że podmioty pochodne nie posiadają autorskich praw osobistych, a jedynie autorskie prawa majątkowe, w tym wypadku – do utworu zbiorowego. Zdaniem Sądu Najwyższego „takie rozwiązanie ustawowe uzasadnia wkład wydawcy (producenta) w przygotowanie dzieła zbiorowego, który ma nie tylko wymiar finansowy i organizacyjny, lecz często ma charakter własnej pracy twórczej, ryzyko i odpowiedzialność, jakie ponosi wydawca, z którym dzieło jest kojarzone, a także względy praktyczne związane z trudnościami w oznaczeniu współtwórców utworu zbiorowego” (sygn. akt II CKN 1289/00).

Kim jest jednak ten wydawca lub producent?

Zgodnie z art. 15 PrAut producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. W praktyce status producenta lub wydawcy określa się w oparciu o okoliczności faktyczne i zaangażowanie w powstanie utworu zbiorowego. Ten temat opisałem szerzej w artykule traktującym o rodzajach utworów, a dokładniej – w opisie utworu zbiorowego.

Pracodawca – podmiot pochodny #2

Art. 74 ust. 3 zawiera bardzo szczegółową regulację dotyczącą nabycia przez pracodawcę autorskich praw majątkowych, tj. prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej. Przytoczony artykuł jest tzw. lex specialis – przepisem szczegółowym nawiązującym do art. 12 PrAut. Ten zaś traktuje o utworze pracowniczym.

Pracodawca nie musi składać jakiegokolwiek oświadczenia w przedmiocie przyjęcia autorskich praw majątkowych do programu komputerowego (sygn. akt I ACa 600/13). Dzieje się tak, ponieważ pracodawca płaci pracownikowi wynagrodzenie i ponosi za niego odpowiedzialność, zaś pracownik powinien wykonywać pracę, co do której go zatrudniono. Innymi słowy, jeżeli strony nie postanowiły inaczej (bo mogą), pracownik nie nabywa autorskich praw majątkowych do programu komputerowego. Te „z automatu” przysługują pracodawcy.

Ważne! Pamiętaj, że powyższa sytuacja dotyczy jedynie umów o pracę. W innych przypadkach (np. B2B) pracodawca, chcąc zdobyć autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika, musi w umowie zawrzeć stosowne postanowienia.

Bibliografia:

* Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarzopracowanie napisane pod red. Pana dr. Damiana Flisaka dla Komentarze LEX

* Prawo autorskie – opracowanie napisane przez Pana prof. Janusza Barta i prof. dr hab. Ryszarda Markiewicza dla Wolters Kluwer

* Prawo własności intelektualnej – podręcznik akademicki napisany pod red. Pani prof. Joannę Sieńczyło-Chlabicz dla Wolters Kluwer

* System Prawa Prywatnego Tom XIII Prawo autorskie napisany pod red. Pana prof. Janusza Barta

* orzecznictwo Sądu Najwyższego

Szukasz pracy w branży prawniczej?
Sprawdź na Law.Career