Przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia

Konieczność zapłaty podatku związana jest nie tylko z uzyskaniem konkretnego świadczenia – np. zapłaty wynagrodzenia za usługę czy też wynagrodzenia za pracę. Pamiętać należy, że przepisy prawa podatkowego przewidują również opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń. Co to oznacza i w jakich sytuacjach może dojść do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia? Czy wszystkie nieodpłatne świadczenia są opodatkowane?

Za przychody uznaje się otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Stanowi o tym art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT). Oznacza to, że naszym przychodem, a w konsekwencji dochodem do opodatkowania, jest nie tylko wynagrodzenie lub inne świadczenie, które otrzymujemy. Będzie to także bowiem również inne świadczenie w naturze czy też nieodpłatne świadczenie. Należy mieć na uwadze, że jakiekolwiek przysporzenie majątkowe (korzyść ekonomiczna) może powodować konieczność rozpoznania z tego tytułu przychodu. Analogiczne przepisy dotyczące powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń znajdują się również w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT).

Przykład 1

Pracodawca poza wynagrodzeniem za pracę finansuje również pracownikowi kurs języka angielskiego. Przychodem pracownika jest jego wynagrodzenie oraz wartość kursu języka angielskiego. Pracodawca zobowiązany jest do odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy zarówno od wynagrodzenia pracownika, jak i od wartość nieodpłatnego świadczenia – czyli wartości kursu języka angielskiego.

Przykład 2

Firma A udostępnia firmie B nieodpłatnie lokal do prowadzenia działalności gospodarczej. W firmie B dochodzi do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia w postaci korzyści polegającej na zaoszczędzeniu ewentualnego czynszu, który za najem podobnego lokalu musiałaby zapłacić.

Nieodpłatne świadczenie – w jaki sposób ustalić jego wartość?

Zgodnie z art. 11 ust 2 ustawy o PIT wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku. Należy uwzględnić przy tym w szczególności ich stan i stopień zużycia oraz czas i miejsce ich uzyskania. Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
• jeśli przedmiot świadczeń stanowią usługi zakupione – według cen zakupu;
• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
• w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Ryczałtowe określenie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia

W obecnych czasach powszechne stało się udostępnianie pracownikowi samochodu służbowego. Nie tylko do celów służbowych, ale również do korzystania w celach prywatnych. W przypadku przysporzenia, jakim jest udostępnienie pracownikowi samochodu służbowego, ustawodawca od początku 2015 r. wprowadził ryczałtowe określanie tego przychodu. Art. 12 ust. 2a ustawy o PIT określa wartość pieniężną nieodpłatnego świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych.

Przepis ten ustala ją w wysokości:

• 250 zł miesięcznie (dla samochodów o pojemności silnika do 1600 cm3) lub
• 400 zł miesięcznie (dla samochodów o pojemności silnika powyżej 1600 cm3).

W przypadku wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych przez część miesiąca wartość świadczenia ustala się za każdy dzień wykorzystywania samochodu do celów prywatnych w wysokości 1/30 ww. kwot.

Przeczytaj również: Podatek dochodowy od osób fizycznych – poradnik

Nieodpłatne świadczenie wolne od podatku

Niektóre nieodpłatne świadczenia podlegają oczywiście zwolnieniu z opodatkowania. Dowiadujemy się o tym z art. 21 pkt 68 a) ustawy o PIT. Wolna od podatku jest wartość nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od świadczeniodawcy w związku z jego promocją lub reklamą. Jeżeli jednak jednorazowa wartość tych świadczeń nie przekracza kwoty 200 zł. Zwolnienie nie ma zastosowania, jeżeli świadczenie jest dokonywane na rzecz pracownika świadczeniodawcy lub osoby pozostającej ze świadczeniodawcą w stosunku cywilnoprawnym. O czym należy jednak pamiętać? Z tego zwolnienia podatkowego korzystają świadczenia polegające na wręczeniu w celach reklamowo-promocyjnych przedmiotów o niskiej wartości, a nie wypłata sum pieniężnych.

Zgodnie z art. 21 pkt 125 ustawy o PIT wolna od podatku jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn. Chodzi tutaj o najbliższą rodzinę podatnika.

Jeżeli chodzi o ustawę o CIT, to wskazać należy na zwolnienie z opodatkowania nieodpłatnego świadczenia wskazane z art. 17 pkt 21 tej ustawy. Wolne od podatku są nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków związanych z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.