Niewskazanie sprawcy wykroczenia. Czy to się opłaca?

Przejazd z dużą prędkością obok fotoradaru czy nieprawidłowe parkowanie oznacza dla kierowcy mandat i punkty karne. Problem w tym, że w takich przypadkach osoba prowadząca pojazd nie jest często łatwa do zidentyfikowania. Zdjęcie twarzy może być niewyraźne, a stojący na zakazie samochód – bez kierowcy. Funkcjonariuszom pozostaje więc tylko wysłać wezwanie do właściciela auta. Jeśli ten nie wskaże, kto kierował pojazdem w feralnym dniu, obywa się bez punktów karnych i często też zatrzymanego prawa jazdy. Dlatego wariant ten jest często wybierany. Czy niewskazanie sprawcy wykroczenia się opłaca?

Mandat za przekroczenie prędkości może wynieść maksymalnie 500 zł. Na tle innych europejskich krajów to stosunkowo niedużo. Gorzej z punktami karnymi. Tych można otrzymać jednorazowo aż 10, czyli niemal połowę przysługującego limitu. Co więcej, rażące przekroczenie prędkości w terenie zabudowanym może skończyć się zatrzymaniem prawa jazdy na 3 miesiące. Nie dziwi więc, że kierowcy za wszelką cenę chcą uniknąć tych niepieniężnych sankcji przez niewskazanie sprawcy wykroczenia.

Fotoradar nie łapie kierowcy za rękę

Jeśli policja zatrzyma sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku, trudno jest uniknąć punktów. Są one sztywno przypisane do naruszenia. Oczywiście funkcjonariusz może poprzestać na pouczeniu, jednakże przy rażącym przekroczeniu prędkości raczej się to nie zdarza. Czasy łapówek raczej także są już szczęśliwie za nami.

Problem pojawia się wtedy, gdy mandat ma być wystawiony na podstawie zdjęcia wykonanego automatycznie przez fotoradar. Z oczywistych względów w takim przypadku kierowca nie ma bezpośredniego kontaktu z policją czy Inspekcją Transportu Drogowego na miejscu zdarzenia. Wezwanie musi być więc wysłane pocztą do właściciela pojazdu. To jedyna osoba, którą da się namierzyć na podstawie numerów rejestracyjnych. Będzie tak dopóki technologia nie pozwoli na precyzyjne zidentyfikowanie kierowcy jedynie za pomocą fotografii jego twarzy.

W piśmie właściciel znajduje informacje o popełnionym wykroczeniu i propozycję mandatu oraz punktów karnych. Ma on jednak również możliwość wskazania, że nie był osobą siedzącą w danym dniu za kierownicą. W takim wypadku, biorąc pod uwagę zasadę osobistej odpowiedzialności sprawcy wykroczenia, sankcja nie może być na niego nałożona.

Ustawa nakazuje wskazanie użytkownika pojazdu

Dlatego też wysyłane przez funkcjonariuszy wezwanie zawiera żądanie wskazania, komu właściciel powierzył pojazd do używania na czas spornego przejazdu. Podstawę stanowi tutaj art. 78 ust. 4 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, gdzie czytamy:

Właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.

Jeśli właściciel spełni to żądanie, mandat za przekroczenie prędkości będzie mógł zostać wystawiony. Pozostawienie wezwania do wskazania sprawcy wykroczenia bez odpowiedzi stanowi natomiast czyn zabroniony, o którym mowa w art. 96 §3 Kodeksu wykroczeń. Za jego popełnienie grozi kara grzywny. Zgodnie z art. 24 §1 wskazanej ustawy sankcję wymierza się w wysokości od 20 do 5 000 zł.

Na jednej szali jest więc mandat w kwocie do 500 zł, 10 punktów karnych i groźba zatrzymania prawa jazdy (przy przekroczeniu prędkości o ponad 50 km/h w terenie zabudowanym).  Na drugiej zaś – jedynie sankcja finansowa w wysokości do 5 000 zł. Właściciel pojazdu w takiej sytuacji rozważa więc, który wariant jest dla niego korzystniejszy. Chyba wciąż najczęściej wybierany jest drugi z nich. Dzieje się tak głównie dlatego, że w praktyce sankcja za tzw. niewskazanie sprawcy wykroczenia rzadko bywa wyższa niż za przekroczenie prędkości.

Niewskazanie sprawcy wykroczenia przestaje się opłacać

Ostatnie przykłady pokazują jednak, że tendencja ta może ulec zmianie. Chodzi o dwóch kierowców, którzy w różnych częściach kraju przekroczyli prędkość w terenie zabudowanym o przeszło 100 km/h. Być może jechali tak szybko, wiedząc, że zdjęcie z fotoradaru nie jest dla nich zagrożeniem. Właściciel pojazdu przecież może nie wskazać, kto akurat nim kierował. Faktyczni sprawcy liczyli na to, że dostaną symboliczny mandat i cała sprawa się zakończy. W obydwu przypadkach funkcjonariusze postanowili nie dać za wygraną i skierowali do sądów wnioski o ukaranie za wykroczenie z art. 96 §3 Kodeksu wykroczeń. Te zdecydowały się wymierzyć grzywny w wysokości 5 000 zł.

Zdaniem przewodniczących składów orzekających nie może być taryfy ulgowej dla osób, które umyślnie odmawiają wskazania sprawcy wykroczenia. Orzeczenie grzywny najwyższej z możliwych jest pokazaniem braku przyzwolenia na unikanie punktów karnych za rażące przekroczenie prędkości.

Przeczytaj również:
Czy drobne wykroczenie może oznaczać odebranie prawa jazdy?

Do kierowców docierają sprzeczne sygnały

Co ważne, powyższe przykłady trafiły do mediów. Może to oznaczać, że wielu kierowców i właścicieli pojazdów dowie się, co obecnie grozi za niewskazanie sprawcy wykroczenia. Być może dojdą dzięki temu do przekonania, że nie warto uchylać się od odpowiedzialności za popełniony czyn. Od tej myśli już krótka droga do stwierdzenia, ze najbardziej opłacalne jest poruszanie się zgodnie z przepisami.

Martwi jedynie fakt, że niektóre służby wciąż wręcz namawiają do niewskazywania sprawców wykroczeń. Dobrym przykładem jest tutaj Warszawska Straż Miejska. Na jej stronie internetowej znajduje się grafika prezentująca możliwe sposoby reakcji na wezwanie (najczęściej w związku z nieprawidłowym parkowaniem). Jedną z równoległych opcji jest właśnie niewskazanie sprawcy wykroczenia. Tworzenie takiego informatora wygląda jak zachęta ze strony służb publicznych do odmowy wypełnienia ustawowego obowiązku, a w rezultacie do popełnienia wykroczenia z art. 96 §3.