Jak zostać urzędnikiem?Praca w służbie cywilnej

Zawód urzędnika jest niewątpliwie jedną z dróg, które może wybrać osoba po studiach prawniczych. Stabilna praca, częste premie i możliwość awansu z pewnością mogą zachęcić do ubiegania się o taką pracę. Większy prestiż, a także pensję oraz stabilizację oferuje oczywiście praca w służbie cywilnej. Jak zostać urzędnikiem?

Podstawowe pojęcia

Na początku warto przedstawić podstawowe pojęcia dotyczące służby cywilnej.

Korpus służby cywilnej – są to pracownicy zatrudnieni na następujących stanowiskach urzędniczych: wyższych stanowiskach w służbie cywilnej, stanowiskach średniego szczebla zarządzania, stanowiskach koordynujących, samodzielnych, specjalistycznych oraz wspomagających.

Pracownik służby cywilnej – jest to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o służbie cywilnej.

Urzędnik służby cywilnej – to osoba zatrudniona na podstawie mianowania, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o służbie cywilnej.

Osoba zajmująca wyższe stanowisko w służbie cywilnej – osoba zatrudniona na podstawie powołania w służbie cywilnej.

Członek korpusu służby cywilnej – osoba, która jest pracownikiem służby cywilnej, urzędnikiem służby cywilnej lub jest zatrudniona na wyższym stanowisku w służbie cywilnej.

Cele i zadania służby cywilnej

Służba cywilna za swój cel postawiła przede wszystkim zbudowanie nowoczesnego państwa. Ponadto jej głównymi zadaniami są wzrost efektywności działania organów państwa oraz zadowolenie społeczeństwa. Godne uwagi jest to, że zadania służby cywilnej są różnorodne. Obejmują one niewątpliwie każdą dziedzinę naszego życia.

Praca w służbie cywilnej – kto jest kim?

Ze służbą cywilną wiąże się bezsprzecznie istotna rola wielu instytucji państwowych. Warto tu wyróżnić:

• Prezesa Rady Ministrów,

Jest konstytucyjnym zwierzchnikiem służby cywilnej. To właśnie on powołuje i nadzoruje pracę szefa służby cywilnej.

• Szefa Służby Cywilnej,

Jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach służby cywilnej. Obsługę Szefa Służby Cywilnej oraz Rady Służby Publicznej zapewnia natomiast Kancelaria Prezesa Rady Ministrów – przede wszystkim Departament Służby Cywilnej, a także inne departamenty (np. Departament Prawny, Departament Spraw Obywatelskich). Ponadto Szef Służby Cywilnej realizuje zadania określone w ustawie przy pomocy dyrektorów generalnych urzędów.

• Radę Służby Publicznej.

Organ opiniodawczo-doradczy przy Prezesie Rady Ministrów. Do jej zadań należy przede wszystkim wyrażanie opinii w sprawach dotyczących służby cywilnej przedstawianych jej przez Prezesa Rady Ministrów lub Szefa Służby Cywilnej oraz z własnej inicjatywy.

Kto wchodzi w skład służby cywilnej?

 – urzędnicy szczebla centralnego:

• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,
• ministerstwa,
• urzędy centralne;

 – przedstawiciele rządowej administracji terenowej:

• urzędy wojewódzkie,
• wojewódzkie i powiatowe inspektoraty weterynarii,
• regionalne dyrekcje ochrony środowiska,
• wojewódzkie i powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego,
• komendy policji,
• komendy państwowej straży pożarnej,
• kuratoria oświaty,
• urzędy i izby skarbowe, urzędy kontroli skarbowej,
• urzędy statystyczne,
• wojskowe komendy uzupełnień, wojewódzkie sztaby wojskowe,
• urzędy górnicze.

Co ważne, w skład służby cywilnej nie wchodzą pracownicy samorządu terytorialnego.

Kto może zostać pracownikiem służby cywilnej?

Pracownikiem służby cywilnej może zostać każda osoba, która spełnia wymagania artykułu 4 ustawy o służbie cywilnej. Będzie to zatem osoba, która:

• jest obywatelem polskim (odstępstwa od tej zasady określa art. 5 ustawy),
• korzysta z pełni praw publicznych,
• nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
• posiada kwalifikacje wymagane na dane stanowisko pracy,
• cieszy się nieposzlakowaną opinią.

Praca w służbie cywilnej – czym jest mianowanie? 

Mianowanie wiąże się ze stabilniejszą formą zatrudnienia, a także dodatkowymi uprawnieniami. Oczywiście musimy także pamiętać, że wobec urzędnika mianowanego stawia się z pewnością większe wymagania.

Co zmienia mianowanie?

Urzędnik, który pracował dotychczas na podstawie umowy o pracę, od momentu mianowania zaczyna pracować na podstawie mianowania. W związku z tym zmienia się podstawa zatrudnienia. Inne elementy dotychczasowego stosunku pracy natomiast – takie jak miejsce pracy, stanowisko czy wynagrodzenie zasadnicze wynikające z umowy o pracę – pozostają niezmienione. Urzędnik mianowany otrzymuje również dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze maksymalnie 12 dni. Warto także wspomnieć o dodatku służby cywilnej, który jest otrzymywany z tytułu posiadanego stopnia służbowego i możliwość uzyskania kolejnego stopnia służbowego. Ponadto mianowanie wiąże się z większą ochroną zatrudnienia oraz większą ochroną wynagrodzenia.

Dodatkowo urzędnik mianowany nie może podejmować zajęć zarobkowych bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu. Nie może również zakładać partii politycznych i być ich członkiem.

Mianowanie wiąże się także z mniej korzystnym sposobem rekompensowania pracy w godzinach nadliczbowych oraz możliwością przeniesienia przez dyrektora generalnego urzędu na inne stanowisko w tym samym urzędzie. Urzędnik mianowany może zostać również przeniesiony przez Szefa Służby Cywilnej do innego urzędu w innej miejscowości.

Co ważne, mianowanie wpływa także na obowiązek składania oświadczeń majątkowych bez względu na zajmowane stanowisko.

Jak uzyskać mianowanie?

By zostać urzędnikiem mianowanym, należy oczywiście przystąpić do postępowania kwalifikacyjnego, które prowadzi KSAP. W jego wyniku w odrębnych częściach sprawdza się wiedzę i umiejętności niezbędne do wypełniania zadań służby cywilnej.

Niewątpliwie należy pamiętać, że złożenie zgłoszenia nie gwarantuje uzyskania mianowania. Otrzymanie mianowania jest bowiem skutkiem zdania przez nas postępowania kwalifikacyjnego oraz zmieszczenia się w ustalonym odgórnie limicie mianowań.

Co ciekawe, absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej (KSAP) nie muszą brać udziału w postępowaniu kwalifikacyjnym. Wystarczy, że złożą oni wniosek o mianowanie na urzędnika służby cywilnej, by właśnie nim zostać. Chociaż i absolwenci KSAP muszą zmieścić się w limicie mianowań. Musimy jednak pamiętać, że im więcej absolwentów KSAP występuje o mianowanie, tym mniejsze szanse mają inni pracownicy służby cywilnej.

Praca w służbie cywilnej – kto może przystąpić do postępowania kwalifikacyjnego?

O mianowanie może ubiegać się każdy, kto jest:

• jest pracownikiem służby cywilnej,
• pracuje w służbie cywilnej co najmniej trzy lata lub uzyska zgodę dyrektora generalnego urzędu na przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego przed ich upływem, jednak nie wcześniej niż po upływie dwóch lat od podjęcia pracy w służbie cywilnej,
• jest magistrem lub ma równorzędny tytuł zawodowy,
• zna co najmniej jeden język obcy spośród języków roboczych Unii Europejskiej lub jeden z następujących języków: arabski, białoruski, chiński, islandzki, japoński, norweski, rosyjski, ukraiński,
• jest żołnierzem rezerwy lub nie podlega powszechnemu obowiązkowi obrony.

Spełnienie wymienionych warunków potwierdzi natomiast – na podstawie posiadanych dokumentów  – dyrektor generalny urzędu.

Wymagania – staż pracy

Godne uwagi jest to, że staż pracy uzyskany w urzędzie administracji rządowej przed 1 lipca 1999 r. nie jest brany pod uwagę.

Wymagania – tytuły zawodowe

Potencjalny kandydat powinien posiadać tytuł magistra lub mu równorzędny, czyli magister inżynier, lekarz, lekarz weterynarii, lekarz dentysta.

Wymagania – znajomość języka obcego

Znajomość języka obcego jest niewątpliwie ważnym elementem ubiegania się o status urzędnika mianowanego. Dokumenty potwierdzające znajomość języka obcego określone są w załączniku 2 do rozporządzenia w sprawie sposobu przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego w służbie cywilnej.

Lingwistyczne Postępowanie Sprawdzające

Osoby chcące przystąpić do postępowania kwalifikacyjnego, a nieposiadające wymaganych dokumentów potwierdzających znajomość języka obcego, mogą je uzyskać w Lingwistycznym Postępowaniu Sprawdzającym (LPS). Przeprowadza je natomiast KSAP.

Egzaminy w ramach LPS odbywają się zwykle w I kwartale każdego roku.

Praca w służbie cywilnej – postępowanie kwalifikacyjne

Postępowanie to jest przeprowadzane przez KSAP co roku.

Jak i kiedy zgłosić się do postępowania kwalifikacyjnego?

Należy wypełnić zgłoszenie za pośrednictwem Internetowego Systemu Zgłoszeń KSAP oraz je wydrukować. Następnie potwierdzone wymaganymi podpisami zgłoszenie trzeba złożyć w KSAP lub wysłać listem poleconym na adres KSAP w terminie od 1 stycznia do 31 maja danego roku. Na koniec powinno się oczywiście wnieść opłatę za udział w postępowaniu kwalifikacyjnym.

Praca w służbie cywilnej – potwierdzanie spełnienia wymagań

Spełnienie warunków potwierdza (na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych) dyrektor generalny urzędu. Ponadto potwierdza on także, że pracownik jest obywatelem polskim lub osobą, o której mowa w art. 5 ustawy, korzysta z pełni praw publicznych, nie był/a karany/a za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.

W urzędach, w których nie istnieje stanowisko dyrektora generalnego urzędu, zgłoszenia potwierdza z kolei osoba wykonująca zadania dyrektora generalnego urzędu.

Podpis dyrektora generalnego urzędu powinien być opatrzony czytelną pieczęcią imienną wraz z datą. Data złożenia podpisu przez dyrektora generalnego urzędu nie może być jednak wcześniejsza niż upływ okresu wymaganego (2-letniego lub 3-letniego) stażu pracy.

Praca w służbie cywilnej – opłata za udział w postępowaniu kwalifikacyjnym

Opłata za przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego w służbie cywilnej w 2020 roku wynosi 520,00 zł (w związku z tym stanowi 20% minimalnego wynagrodzenia za pracę przewidzianego w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu za pracę).

Kto zostanie urzędnikiem mianowanym?

Akty mianowania otrzymają od Szefa Służby Cywilnej pracownicy służby cywilnej, którzy uzyskają wynik pozytywny w postępowaniu kwalifikacyjnym (sprawdzianie) oraz w rankingu wyników postępowania kwalifikacyjnego uzyskają miejsce uprawniające do mianowania (mieszczące się w limicie mianowań po uwzględnieniu absolwentów kształcenia stacjonarnego KSAP, po złożeniu przez nich w danym roku  wniosków o mianowanie).

Limit mianowań

To właśnie Rada Ministrów przyjmuje limit mianowań. W „Trzyletnim planie limitu mianowań urzędników w służbie cywilnej na lata 2019-2021″ rząd zwiększył jednak limity mianowań urzędników. Na 2020 r. przewidziano bowiem limit 490 osób.

Opracowano na podstawie: ksap.gov.pl